Miljardairs in voedsel- en energiesector worden elke 2 dagen 1 miljard euro rijker

Economische elite in Davos

Het World Economic Forum is volgens Oxfam een “exclusieve bijeenkomst van de wereldelite”. Voor het eerst sinds de uitbraak van de coronapandemie komen de wereldleiders en de economische elite er samen. “Tijdens die covid-periode heeft het fortuin van de rijksten op deze wereld een enorme impuls gekregen en elke 30 uur kwam er één miljardair bij”, luidt het.

Dat betekent dat er in die periode 573 miljardairs bij kwamen, zo staat te lezen in het rapport ‘Profiting from Pain’ van Oxfam. Het vermogen van miljardairs is in de eerste 24 maanden van covid-19 meer gestegen dan in 23 jaar samen. De totale rijkdom van de miljardairs in de wereld is nu gelijk aan 13,9 procent van het mondiale bbp. Dit is een verdrievoudiging in 2000, toen het nog om 4,4 procent ging.

"Het fortuin van de miljardairs is niet toegenomen omdat ze nu slimmer zijn of harder werken”, stelt Gabriela Bucher, uitvoerend directeur van Oxfam International. “Werknemers werken harder, voor minder loon en onder slechtere omstandigheden. De superrijken hebben het systeem decennialang straffeloos gemanipuleerd en plukken daar nu de vruchten van. Ze hebben een schokkende hoeveelheid van 's werelds rijkdom buitgemaakt als gevolg van privatisering en monopolies, waarbij ze de regelgeving en de rechten van werknemers hebben uitgekleed, terwijl ze hun geld in belastingparadijzen hebben verstopt - allemaal met de medeplichtigheid van regeringen.”

Recordwinsten voor energie-, voedsel en farmaceutische bedrijven

Maar niet alleen de coronaperiode is goed geweest voor de economische elite. “De sterke stijgingen van de voedsel- en energieprijzen zijn eveneens een goudmijn voor hen”, meent Oxfam. Het nieuwe onderzoek van de organisatie onthult ook dat bedrijven in de energie-, voedsel- en farmaceutische sectoren - waar monopolies bijzonder gebruikelijk zijn - recordwinsten boeken. Vijf van de grootste energiebedrijven (BP, Shell, TotalEnergies, Exxon en Chevron) maken samen elke seconde ruim 2.400 euro winst.

Er zijn nu ook 62 nieuwe voedselmiljardairs. Zo controleert de Cargill-familie samen met slechts drie andere bedrijven 70 procent van de wereldwijde landbouwmarkt. Vorig jaar nog maakte Cargill de grootste winst in zijn geschiedenis, namelijk vijf miljard dollar. Volgens Oxfam zal het bedrijf in 2022 zijn recordwinst opnieuw overtreffen. De hele Cargill-familie alleen telt nu 12 miljardairs, terwijl er dat acht waren vóór de pandemie.

Schril contrast met armoedecijfers

Tegelijk zien we dat in 2022 bijna één miljoen mensen in extreme armoede zijn vervallen”, aldus de solidariteitsorganisatie. “Ze moeten maaltijden overslaan, zetten de verwarming uit of lopen achterstand op met het betalen van rekeningen.” Volgens Oxfam sterft er in heel Oost-Afrika wel elke minuut iemand van de honger. “Deze ongelijkheid is grotesk. Ze is letterlijk dodelijk”, klinkt het.

"De extreem rijken en machtigen profiteren van pijn en lijden. Dit is gewetenloos. Sommigen zijn rijk geworden door miljarden mensen de toegang tot vaccins te ontzeggen, anderen door de stijgende voedsel- en energieprijzen uit te buiten. Ze keren enorme bonussen en dividenden uit terwijl ze zo weinig mogelijk belasting betalen. Deze stijgende rijkdom en stijgende armoede zijn twee kanten van dezelfde medaille, het bewijs dat ons economisch systeem precies zo functioneert als de rijken en machtigen het ontworpen hebben," zei Bucher.

3 adviezen voor regeringen wereldwijd

De organisatie roept regeringen wereldwijd dan ook op om een eenmalige solidariteitsbelasting te betalen op de pandemische meevallers van miljardairs om steun te financieren voor mensen die geconfronteerd worden met stijgende voedsel- en energiekosten en voor een duurzaam herstel van de coronapandemie. Daarbij wordt verwezen naar Argentinië waar zo’n speciale heffing werd ingevoerd en aar ook een belasting op energiewinsten wordt overwogen.

Om een antwoorde te bieden op de protesten die her en der ontstaan door de crisis, vraagt Oxfam om een tijdelijke belasting te heffen van 90 procent op de overwinsten van grote bedrijven. De organisatie schat in dat zo’n belasting op slechts 32 superwinstgevende multinationals in 2020 in totaal 96,7 miljard euro aan inkomsten had kunnen opleveren.

Tot slot wil Oxfam dat er permanente vermogensbelastingen op extreme rijkdom worden ingevoerd om monopoliemacht in te perken en om buitensporige koolstofuitstoot van de superrijken te compenseren. Volgens berekeningen van de organisatie zou een jaarlijkse vermogensbelasting van 2 procent op miljonairs en 5 procent op miljardairs in totaal 2,35 biljoen euro kunnen opleveren. Dat is voldoende om 2,3 miljard mensen uit de armoede te halen en om alle mensen met een laag of gemiddeld inkomen gezondheidszorg en sociale bescherming aan te bieden.