Drie jaar na de inval: Gunstige tarieven boosten Oekraïense export
AnalyseDe inval van Rusland in Oekraïne binnen heeft de wereldwijde landbouwmarkten aanzienlijk verstoord. Beide landen zijn grote exporteurs van onder meer tarwe, maïs, zonnebloemolie en meststoffen. De Oekraïners konden bij wijze van steunmaatregel rekenen op een gunstige handelsovereenkomst om hun producten aan Europa te leveren, al leidde dat tot kritiek van Europese boeren die produceren onder strengere regelgeving. Tegelijk volgden er Europese sancties tegen Rusland, met onder meer een verbod op de in- en uitvoer van bepaalde goederen, bijvoorbeeld olie en diamanten. Dat blijkt uit het Vlaams agrohandelsrapport van 2024.
Toen de oorlog tussen Rusland en Oekraïne op 24 februari 2022 uitbrak, leidde dit tot voedselonzekerheid en hogere prijzen op de wereldmarkt. Vooral de energieprijzen gingen door het dak, maar ook grondstoffen, verpakking en transport deden de productiekosten toenemen. De EU besliste na de Russische inval om tijdelijk geen invoerrechten meer te heffen op producten uit Oekraïne om de Oekraïense economie te ondersteunen. Dat heeft het land zich geen twee keer laten zeggen: de invoer van agrarische producten uit Oekraïne is intussen veel groter dan de uitvoer. In 2024 bereikt de import met 667 miljoen euro een recordhoogte, maar liefst 56 procent meer dan in 2023. De uitvoer is op jaarbasis met zes procent gestegen naar 186 miljoen euro.
Eierkwestie
Eén zo’n product waar veel om te doen is geweest, zijn de eieren. In veel Europese landen, niet alleen in België, kaarten pluimveehouders aan hoe de goedkope Oekraïense eieren een ongelijk speelveld creëren voor de eigen boeren. De productieomstandigheden van Oekraïense eieren liggen immers ver onder onze standaarden. De klassieke kooien die bij ons al sinds 2012 verboden zijn, worden er nog volop gebruikt. Het ongenoegen hierrond bij pluimveehouders is en blijft groot. Als toonvoorbeeld was er dan ook het virale filmpje waarbij jonge Belgische boeren een vrachtwagen met Oekraïense eieren tegenhielden. Met graffiti spoten ze de woorden ‘niet EU-conform’ op de laadbak.
Hoewel er een limiet is op de hoeveelheid landbouwproducten die Oekraïne importvrij naar Europa en bij uitbreiding dus ook België mogen verhandelen, valt het wel op hoe de handelsmaatregel Oekraïne heeft gepromoveerd tot een belangrijke importbron voor eieren in ons land. In 2022, het jaar van de inval, was Oekraïne nergens te bespeuren binnen de top tien van belangrijkste importlanden voor eieren. Maar sinds 2024 staat Oekraïne steevast op de zesde plaats. Het gros van onze eieren importeren we nog steeds uit landen als Nederland, Duitsland en Frankrijk. Polen en Denemarken vervolledigen de top vijf van onze belangrijkste leveranciers van eieren. In 2024 importeerden we voor zo’n drie miljoen euro aan Oekraïense eieren. Ter vergelijking: we kochten voor 28 miljoen euro eieren aan in Polen, en voor 64 miljoen euro in Duitsland.
Steun aan Oekraïne
Bij de Oekraïners kopen we in België vooral koolzaad in, goed voor 70 procent van de agrarische invoerwaarde uit dit land. Wat deze markt betreft, noteert Oekraïne een forse groei van ongeveer 50 procent. Het land is in 2024 zo geklommen van de derde naar de eerste plaats als koolzaadleverancier. De andere drie Oekraïense topproducten zijn maïs, oliën en sojabonen. We exporteren naar Oekraïne vooral landbouwmaterieel, bestrijdingsmiddelen, cacaoproducten en pure alcohol.
De Europese landbouworganisatie Copa-Cogeca benadrukt dat steun aan Oekraïne in deze moeilijke tijden noodzakelijk blijft, maar waarschuwde begin deze maand wel om de eigen economie niet uit het oog te verliezen. “Om de steun vol te houden, is het minstens even belangrijk ervoor te zorgen dat Europese landbouwers niet disproportioneel worden belast. Anders dreigen we op lange termijn het Europese landbouwmodel te verzwakken en Rusland ongewild sterker te maken op het wereldtoneel”, klonk het toen.
Rusland exportmarkt
In tegenstelling tot Oekraïne, is Rusland voor Vlaanderen vooral een exportmarkt. Tegenover 2023 is de invoer uit Rusland met tien procent gedaald tot 283 miljoen euro. Opvallend, in het eerste jaar van de oorlog hebben we zeer veel producten aangekocht bij Rusland, maar nadien is de invoer in elkaar gestuikt. De export is op jaarbasis nagenoeg constant gebleven en bedraagt nu 408 miljoen euro.
Lijnzaad en meststoffen hebben veruit het grootste aandeel in onze invoer van Russische landbouwproducten. Rusland is voor lijnzaad onze belangrijkste leverancier, voor Kazachstan. Bij meststoffen staat Rusland op de derde plaats als leverancier, na Nederland en Canada. Ons belangrijkste exportproduct is tabak: de export ervan stijgt en Rusland moet als afzetmarkt enkel Duitsland en Polen laten voorgaan. Ook cacaoproducten, zuidvruchten en ander vers fruit, bier, veevoeder en bestrijdingsmiddelen scoren goed.
Bron: Eigen berichtgeving
