Terreinexperiment in Antwerpen: “Samenwerkende korteketenboeren zien omzet stijgen”
nieuwsSamenwerking met andere korteketenboeren stuwt ook de eigen boerderijverkoop en verdeelt de omzet gelijkmatiger over het jaar. Dat blijkt uit een onderzoeksexperiment dat Steunpunt Korte Keten opzette met vijf landbouwbedrijven in Antwerpen. Na een nulmeting begin 2023 startten deze bedrijven met de verkoop van hoeveproducten van derden. Steunpunt Korte Keten volgde de hoeveverkoop vervolgens tot op detailniveau op. “Met deze resultaten hopen we anderen te stimuleren tot samenwerking.”
Vlaanderen telt zo’n 5.000 korteketenbedrijven, van kleinschalige initiatieven tot eigen verwerking met hoeveverkoop. Of er ruimte is voor meer bedrijven, is volgens Steunpunt Korte Keten de vraag. “Feit is zeker dat er ruimte is voor professionalisering om zo het korteketenaandeel in de omzet te verhogen”, aldus Ann Detelder van Steunpunt Korte Keten.
Een mogelijke manier om te professionaliseren is samenwerken met andere boeren. Met middelen uit het coronaherstelfonds en met de financiële steun van de EU, Vlaanderen en de provincie Antwerpen ondersteunde Steunpunt Korte Keten de voorbije twee jaar vijf ondernemers bij hun zoektocht naar de voordelen van samenwerking. Behalve professionele ondersteuning werden binnen het project “Korte keten loont” ook de kassatickets minutieus opgevolgd om zo een beeld te krijgen van het aantal klanten, de totale omzet en de omzet uit eigen producten.
Uit ons onderzoek is duidelijk gebleken dat de uitbreiding van het assortiment met producten van collega-boeren de totale omzet, maar ook de omzet uit eigen producten verhoogt
“Uit het onderzoek is duidelijk gebleken dat de uitbreiding van het korteketenassortiment met producten van collega-boeren de totale omzet, maar ook de omzet uit eigen producten verhoogt”, zei Ann De Telder op de Illekeshoeve van Simon Wouters in Westerlo. Wouters startte in 2022 met een zelfbedieningswinkel op het ouderlijke melkveebedrijf waar hij eigen geteelde aardappelen en uien verkocht.
In 2023 werd Wouters als één van de vijf bedrijven opgenomen in het project van Steunpunt Korte Keten. Gaandeweg werd het assortiment uitgebreid met producten van collega-landbouwers. Zo ontvangt hij schapenvlees van Werner Aerts uit Zoersel en asperges van Ben Van Olmen van Pleynhoeve uit Noorderwijk. Van 5,8 procent in 2024 groeide het aandeel producten van andere boeren in de verkoop naar 11,1 procent in 2025.
Meer klanten door comfort en naamsbekendheid
Dat aandeel varieert doorheen het seizoen: op momenten dat de aardappelverkoop afzwakt, is het verkoopsaandeel van hoeveproducten van derden groter. “Het helpt in die mindere maanden om het inkomen uit de hoeveverkoop te ondersteunen en klanten aan te trekken naar de boerderijwinkel”, vertelt Steunpunt Korte Keten hierover.
Uit het terreinexperiment van de organisatie blijkt dat met de groeiende omzet van boerderijproducten van derden ook de verkoop van eigen geteelde producten stijgt. In de periode van maart 2024 tot en met februari 2025 liggen deze verkoopcijfers op 137 procent van de verkoop in dezelfde periode het jaar ervoor. Dit hangt volgens de projectdeelnemers samen met het toegenomen aantal klanten.
De toename in aantal klanten zou verklaard kunnen worden door de toegenomen aantrekkingskracht van de boerderijwinkel. “Mensen kopen graag zo veel mogelijk producten op één punt.” Ook de factor naamsbekendheid speelt een rol. “Wij liggen in deze zelfbedieningswinkel, maar bij nog een aantal boerderijwinkels. Als mensen bij een ander punt in aanraking komen met de asperges, komt het voor dat ze daarna speciaal naar onze boerderij komen”, vertelt aspergeteler Ben Van Olmen.
Professionalisering mogelijk door meer verkoop
Simon Wouters heeft met middelen uit het project ook geïnvesteerd in professionele koeling. Ook dit heeft volgens hem bijgedragen aan een betere verkoop van vlees, ijs en andere zuivelproducten. “Daarvoor hadden we een gesloten diepvries en moesten mensen deze eerst openen om te weten wat erin zat. Nu is de presentatie veel beter”, aldus de korteketenboer.
De hoevewinkel was voor Wouters een mogelijkheid om toch landbouwer te worden op het melkveebedrijf dat wordt uitgebaat door zijn vader en oom. Wouters is verantwoordelijk voor de akkerbouw en voor de korteketenverkoop op het bedrijf. “Daarnaast werk ik ook nog enkele dagen in de week op Hooibeekhoeve”, aldus de ondernemer die zo’n 20 uur per week besteedt aan de boerderijwinkel. “Op rustigere momenten, bijvoorbeeld in de winter, is dat maar een uur of tien.”
Bewijs dat samenwerking loont
Steunpunt Korte Keten ziet in de resultaten van het terreinexperiment van het project “Korte keten loont” bewijs dat samenwerking in de korte keten loont. “Met deze cijfers hebben we sterke argumenten om korteketenondernemers ervan te overtuigen om minstens na te denken over productuitwisseling of verdere samenwerking met collega’s”, aldus Ann Detelder.
Jinnih Beels, landbouwgedeputeerde van de provincie Antwerpen, ziet in de resultaten van het project bewijs dat korteketenverkoop meer is dan een hobby. “Bij de burgers wordt de korte keten vaak gepercipieerd als een hobby van de landbouwer, maar dit bewijst dat er wel degelijk een verdienmodel inzit.” Beels wil daarom met de provincie Antwerpen meewerken aan de verdere professionalisering van korte keten. “Het zou leuk zijn om de korte keten ook naar de stad te brengen. Bij de stedelingen speelt korte keten minder sterk dan op het platteland.”
Al meer dan 5.000 landbouwbedrijven in Vlaanderen doen vandaag in meer of minder mate aan korte keten. De overheid moet deze ondernemers veel meer ontwikkelingskansen gunnen
Wat dat betreft kan de politica voor zichzelf spreken. Voordat zij gedeputeerde van Landbouw werd, waren hoevewinkels voor haar een vaag begrip. “Nu ben ik sinds zeven maanden gedeputeerde van Landbouw en zie ik de meerwaarde van de korteketenverkoop en doe er zelf ook mijn boodschappen.” Beels postte dit weekend nog een foto na vleesinkopen bij boerderijwinkel Trezemieke in Retie. Zij beloofde vanaf nu ook de zelfbedieningswinkel van Jos Wouters in Westerlo aan te doen.
Ook wil zij de resultaten van het project “Korte keten loont” aangrijpen om het belang van de korte keten op Vlaams niveau aan te kaarten. De Vlaamse overheid zou zich volgens haar en Steunpunt Korte Keten wat flexibeler kunnen opstellen om hoeveverkoop en – activiteiten te stimuleren. “Landbouw is veel meer dan alleen productie op grote schaal. Al meer dan 5.000 landbouwbedrijven in Vlaanderen doen vandaag in meer of minder mate aan korte keten. De overheid moet deze ondernemers veel meer ontwikkelingskansen gunnen. Daar knelt momenteel het schoentje”, klinkt het nog bij Steunpunt Korte Keten.
