Landbouwcommissie geeft fiat voor nieuwe pachtwet

Meer dan 60 procent van het landbouwareaal in Vlaanderen wordt gepacht. Het gaat om een soort langdurige huurovereenkomsten. In het regeerakkoord uit 2019 werd een update van de wetgeving rond de contracten in het vooruitzicht gesteld.

Schriftelijk contract en meer transparantie

Pachtovereenkomsten worden nu vaak mondeling afgesloten, ook al is er eigenlijk al een verplichting van kracht om een schriftelijk document op te stellen. Toch is ook een mondelinge pacht nog steeds rechtsgeldig, om de pachter niet het slachtoffer te laten worden van een weigering van de eigenaar. In het nieuwe decreet wordt de mogelijkheid voorzien om naar de rechter te stappen als één van de partijen weigert om een schriftelijke overeenkomst op te stellen. Er worden modelcontracten voorzien.

Om de transparantie te verhogen, komt er ook een digitaal loket, dat het Departement Landbouw en Visserij zal ontwikkelen, waarbij de eigenaar zelf de gegevens van de percelen waarvan hij eigenaar is zal kunnen opzoeken.

Looptijd en loopbaanpacht

Het nieuwe decreet maakt nog steeds gebruik van looptijden van 9 jaar, maar na 18 jaar kan de eigenaar beslissen om de pacht op te zeggen om de grond te verkopen. Vroeger was dat 27 jaar en had de pachter voorkooprecht. Dat wordt geschrapt. Dit moet ervoor zorgen dat meer eigenaars gronden ter beschikking willen stellen omdat ze niet meer het gevoel hebben dat ze hun grond voor eeuwig en altijd kwijt zijn.

In het geval van een loopbaanpacht, verbindt de pachter zich ertoe de grond beschikbaar te blijven stellen tot de landbouwer met pensioen gaat. Dat systeem blijft behouden in de nieuwe wet, maar de bewijslast wordt bij de landbouwer gelegd. Hij moet voortaan zelf bewijzen dat hij nog aan het werk is.

Creatie natuur of bos

Een pacht opzeggen om natuur of bos te creëren wordt tot slot eenvoudiger gemaakt. Als het perceel is ingekleurd als groene bestemming, kan de overheid de pacht beëindigen met een opzegperiode van drie maanden en een schadevergoeding.

De rechtszekerheid van de landbouwer wordt bewaakt met een leefbaarheidstoets, die afhankelijk is van het gebied waar de grond ligt. Zo zijn er meer criteria waaraan voldaan moet worden om de pacht te kunnen opzeggen in agrarisch gebied dan in groene bestemmingen. In groene bestemmingen zal er dus makkelijker opgezegd kunnen worden om bos en natuur te kunnen realiseren. In landbouwgebied wordt vooral de pachter beschermd.

“Gemengde gevoelens”

Voor Boerenbond is de pachtwet een belangrijk instrument dat landbouwgebied vrijwaart en landbouwers toekomstperspectief biedt. “De leefbaarheidstoets die de nieuwe pachtwet voorziet, is dan ook een belangrijk beschermingsmechanisme voor pachters, op voorwaarde dat er structureel over gewaakt wordt en deze bescherming in de praktijk gerealiseerd wordt”, stelt voorzitter Lode Ceyssens. De landbouworganisatie is ook tevreden over het behoud van teelt- en exploitatievrijheid, de invoering van een Pachtobservatorium, het feit dat mondelinge contracten geldig blijven en dat de pachtprijs een door de verpachters en pachters onderhandelde pachtprijs blijft.

Tegelijk wijst Boerenbond op enkele gemiste kansen. “De grootste bezorgdheid blijft de bijkomende mogelijkheden om de pacht op te zeggen door particulieren zoals milieu- en natuurverenigingen in groene bestemmingen, en voor gemeentebesturen, in functie van bos en natuur”, aldus Ceyssens. “We betreuren dat er tegenover de soepelere opzegmogelijkheden voor natuur, geen bijkomende beschermingen zijn gecreëerd voor onze vruchtbare landbouwgrond. De druk daarop is nochtans, ook door andere dossiers zoals de natuurherstelwet en de creatie van nationale en landschapsparken, al meer dan hoog genoeg.”

Tot slot vindt de landbouworganisatie het jammer dat grondeigenaars geen fiscale stimuli krijgen om te verpachten aan landbouwers. Ze vraagt dat er buiten het pachtdossier toch nog maatregelen voorzien worden die hieraan tegemoet kunnen komen.

Volgende stappen

Na de goedkeuring van het voorstel van decreet door de bevoegde parlementaire commissie, schuift het initiatief door naar de plenaire. Daar wordt het besproken en krijgen de parlementsleden de kans om nog amendementen toe te voegen. Als de plenaire groen licht geeft, verhuist de tekst naar de Vlaamse regering die het decreet bekrachtigt en laat uitvoeren. Daarna wordt het decreet in de Belgisch Staatsblad gepubliceerd.

De tekst is te raadplegen op de website van het Vlaams parlement.