Akkoord over hervorming pachtwet: leefbaarheidstoets als compromis

Snelle pachtopzet als twistpunt

Al een aantal maanden klinkt de boodschap dat N-VA, cd&v en Open Vld op een zucht van een akkoord staan over de hervorming van de pachtwet. Over de grote lijnen was er immers een akkoord, maar er was nog één twistpunt: de opzeg van pachtende landbouwers in groene gebieden om die gronden te kunnen aanwenden voor bebossing.

N-VA en cd&v stonden daar lijnrecht tegenover elkaar. N-VA drong aan op een snellere opzeg dan de wettelijke termijn voor pacht om zo de bosdoelstellingen te kunnen realiseren die in het Vlaamse regeerakkoord staan. Cd&v vroeg een betere bescherming van de landbouwers voor wie grond een zeer belangrijke productiefactor is.

Intussen zijn de meerderheidspartijen uit de patstelling geraakt, zo bleek in de Commissie Landbouw waar Vooruit-parlementslid Ludwig Vandenhove een vraag stelde over de timing van de hervorming van de pachtwet. Commissievoorzitter Bart Dochy kondigde aan dat een dag eerder een akkoord werd bereikt over die hervorming. Ook Cathy Coudyser (N-VA) en Steven Coenegrachts (Open Vld), die mee aan tafel zaten, bevestigen dit nieuws.

Leefbaarheidstoets

Aan het twistpunt over de snellere opzeg van de pacht in het kader van bebossing wordt tegemoetgekomen met een leefbaarheidstoets. Openbare besturen en particulieren kunnen de pacht volgens de nieuwe wet in groene gebieden voortaan beëindigen met een opzegperiode van drie maanden en na het betalen van een schadevergoeding. Er moet telkens een leefbaarheidstoets uitgevoerd worden. Dit betekent dat huiskavels worden ontzien en dat het bij de pachtopzeg niet mag gaan om meer dan 20 procent van de oppervlakte die een landbouwer bewerkt. Is dat wel het geval dan moet in flankerende maatregelen voorzien worden.  

De teksten worden nu gefinaliseerd en daarna openbaar ter beschikking gesteld. Vervolgens wordt het wetsvoorstel besproken in de Commissie Landbouw en voorgelegd aan de Raad van State. Wellicht kan het in het voorjaar worden gestemd, zodat het komende zomer van kracht wordt.

Boerenbond: “Blind bebossen kan niet”

Boerenbond kon de nieuwe wettekst nog niet inkijken, maar benadrukt het belang van rechtszekerheid voor landbouwers. “Zij moeten op langere termijn een duurzaam bedrijfsmodel kunnen uitbouwen”, zo stelt voorzitter Lode Ceyssens. De landbouworganisatie zegt begrip te hebben voor de bekommernis van landeigenaars om meer transparantie en flexibiliteit in de pachtrelatie tussen pachter en verpachter te brengen, maar die aanpassingen mogen de gebruikszekerheid over de grond en de bedrijfsvoering niet ondermijnen. In dat kader moet er extra aandacht zijn voor jonge landbouwers.

In diezelfde context noemt Boerenbond het belangrijk dat er een einde gemaakt wordt aan “het blind en al te gretig opzeggen van vruchtbare landbouwgrond voor extra bos en natuurdoeleinden” zonder dat hierbij de leefbaarheid voor de bedrijven mee in rekening genomen wordt. “De bestaande opzegmogelijkheid in functie van algemeen belang die door de overheid nu zeer ruim kan worden ingezet, moet dan ook onder de loep worden genomen”, aldus Ceyssens.

Hij benadrukt dat landbouwgrond nodig is voor onze voedselproductie en geen restruimte is. “En hoewel wij hoegenaamd geen probleem hebben met bebossing, vinden wij wel dat bossen op de juiste plaats, dat wil zeggen in de daartoe bestemde gebieden, moeten komen in plaats van achteloos vruchtbare grond te laten verdwijnen. Bovendien moeten er garanties worden ingebouwd zodat de leefbaarheid van landbouwbedrijven door een dergelijke pachtopzeg niet in het gedrang wordt gebracht.”

Groene Kring: "Gematigd positief"

Groene Kring, de organisatie voor jonge landbouwers, is tevreden dat de nieuwe pachtwet klaar is, maar heeft ook enkele bedenkingen. "Het was tijd voor aanpassingen die de pachtwet opnieuw aantrekkelijk maken. Toegang tot grond is één van de grootste uitdagingen voor jonge landbouwers. Hopelijk kan de nieuwe pachtwet op dat vlak eindelijk een kentering inzetten", zegt Maarten Moerman, ondervoorzitter van Groene Kring.

Voor de organisatie was het algemene uitgangspunt van deze hervorming: hoe kunnen we grondeigenaars stimuleren om hun gronden aan landbouwers te verpachten, zonder de rechten van de pachter in het gevaar te brengen? "Er zijn hierbij positieve stappen gezet door opzeg voor verkoop makkelijker te maken, maar pachtprijzen wel binnen de perken te houden. Daarnaast wordt sterker gekeken naar gepensioneerde pachters, die voordien ongenaakbaar waren. Ook de sterkere bescherming van het agrarisch gebied is positief en broodnodig", klinkt het.

Toch is Groene Kring niet unaniem positief. "De voorbije jaren wordt steeds meer landbouwgrond bebost. Wij vrezen dat door de extra mogelijkheden die nu aangeboden worden, het verdwijnen van landbouwgrond naar bos enkel zal toenemen", aldus voorzitter Bram Van Hecke. "Toegang tot grond en leefbaarheid van het landbouwbedrijf moeten daar primeren", luidt het.

Verder betreurt Groene Kring ook dat de Vlaamse regering de Waalse niet gevolgd is in haar besluit om jonge boeren en lange pachten ook fiscaal te ondersteunen in de pachtwet. "Het is dus niet de tekst geworden zoals wij die zouden schrijven, maar het zijn stappen vooruit en die waren broodnodig", zo concludeert Van Hecke.