Langverwacht Beleidsplan Ruimte geeft betonstop vorm met 30.000 hectare extra voor landbouw en natuur

Het Beleidsplan Ruimte biedt een antwoord op wat volgens critici ontbrak bij de goedkeuring van de bouwshift in 2022. De oppositiepartijen vroegen toen om een concrete visie op ruimtelijke ordening, met als doel om de inname van open ruimte tegen 2040 volledig stop te zetten, zonder daarbij de noden voor industrie, landbouw en wonen te negeren.

15.000 hectare landbouwgrond extra

Die visie is nu in opmaak. De eerste stap in het Beleidsplan is de conceptnota, die de hoofdlijnen van het toekomstige ruimtelijke beleid vastlegt. In de nota zijn 46.000 hectare braakliggende gronden met een harde bestemming opgenomen. Daarvan blijft 16.000 hectare bestemd voor industrie, wonen of recreatie. 15.000 hectare wordt natuur, en nog eens 15.000 hectare wordt landbouwgrond.

“Juridisch gezien kan deze ruimte vandaag nog altijd verhard worden”, zegt minister Brouns over de braakliggende gronden. “Maar wij kiezen ervoor om dat niet te doen. We willen onze schaarse open ruimte maximaal vrijwaren. Geen bijkomend ruimtebeslag meer. Met dit plan zetten we onze visie eindelijk scherp. Daarnaast zullen we ook ruim kunnen voldoen aan de extra ruimte voor bedrijvigheid.”

450.000 woningen

Hoewel er volgens de bouwshift tegen 2040 geen bijkomende ruimte mag worden ingenomen, stelt de conceptnota dat er tegen 2050 nog 450.000 woningen kunnen worden gecreëerd. Dat moet dan zoveel mogelijk gebeuren in dorps- en stadskernen, bovenop bestaande gebouwen, bijvoorbeeld boven winkels, en op leegstaande sites. Er worden nu studies opgestart om te bepalen welke gebieden het meest geschikt zijn voor natuur of landbouw. Daarvoor komt er een maatschappelijk debat met lokale besturen, adviesraden, het middenveld en burgers. Op basis daarvan kan er een definitief Beleidsplan worden opgesteld. Eigenaars van herbestemde gronden zullen worden gecompenseerd.

Minister Brouns noemt het beleidsplan “de grootste herbestemming sinds 1997.” “We bouwen nog te vaak op plekken waar dat eigenlijk niet meer kan”, zegt hij in een mededeling. “Dat weten we al lang. Maar weten is niet genoeg. Vandaag kiezen we ervoor om ook echt te doen.”

Boerenbond mist duidelijkheid

Hoewel het Beleidsplan op het eerste gezicht gunstig lijkt voor landbouw en natuur, ziet Boerenbond nog belangrijke aandachtspunten. De organisatie is tevreden dat 15.000 hectare harde bestemmingen naar landbouw verschuiven, maar vermoedt dat het in de praktijk vooral gaat om gronden die nu al in landbouwgebruik zijn. Ze waarschuwt bovendien dat de Vlaamse regering voldoende middelen moet vrijmaken om eigenaars correct te compenseren voor deze herbestemmingen. Ook het feit dat zo’n 20.000 hectare aan landbouwactiviteiten in groene bestemmingen bij voorkeur zouden moeten uitdoven of onder passend beheer komen, baart de organisatie zorgen.

Maar Boerenbond mist vooral duidelijke doelstellingen en voldoende garanties voor het beschermen en behouden van het agrarisch gebied voor land- en tuinbouwactiviteiten. "We zullen dan ook blijven aandringen op een juridische verankering van een ruimtebalans met hectaredoelstellingen", meldt de organisatie. "Parallel is er nood aan een adequaat en actief grondbeleid om het agrarisch gebied ook effectief in landbouwhanden te brengen en te houden en om het zonevreemd gebruik in het buitengebied terug te dringen."