Vlaanderen dreigt zonder bedrijventerreinen te vallen: Voka wijst op landbouwgebruik in industriegebieden
duidingBinnen twee jaar dreigt Vlaanderen volledig door zijn voorraad industriegrond heen te zijn, waardoor bedrijven zich niet langer kunnen vestigen of uitbreiden. Daarvoor waarschuwt werkgeversorganisatie Voka op basis van een recente analyse van de grondenmarkt, uitgevoerd door twee externe studiebureaus. De organisatie roept de Vlaamse overheid op om dringend actie te ondernemen en wijst onder meer op industriegebieden die momenteel door landbouw in "afwijkend gebruik" worden ingenomen, ondanks hun economische bestemming.
Volgens Voka is er jaarlijks 259 hectare bijkomende bedrijfsgrond nodig om aan de vraag van de industrie te voldoen. Tot 2050 betekent dat een totaal van 6.700 hectare. “Dat is het minimumscenario”, benadrukt de werkgeversfederatie. “Hogere milieunormen, duurzame productie of een sterkere lokale verankering van bedrijven zullen die vraag mogelijk nog doen toenemen.”
Tegenover die verwachte vraag staat een schamele 531 hectare aan zogenaamd ‘actief aanbod’: gronden waarop bedrijven zich meteen kunnen vestigen. Volgens Voka betekent dit dat de beschikbare ruimte over twee jaar volledig opgebruikt is. In sommige regio’s, zoals het Waasland, Leuven en de Denderstreek, is het tekort nu al nijpend. Enkel in Limburg is nog relatief veel ruimte beschikbaar, goed voor meer dan de helft van het actieve aanbod.
Voka constateert bovendien dat er nauwelijks aangroei is van het actieve aanbod. Sinds 2017 is er maar een kleine 200 hectare economische ruimte bijgekomen in Vlaanderen, wat maar net voldoende is voor de helft van de jaarlijkse behoefte.
Volgens de federatie komt de Vlaamse concurrentiepositie in gevaar. “Vlaanderen staat op een kantelpunt. Zonder nieuwe bedrijventerreinen hebben ondernemingen geen andere keuze dan weg te trekken en hun groeiplannen elders te realiseren. De Vlaamse regering moet dringende bijkomende ruimte voor bedrijven voorzien”, stelt gedelegeerd bestuurder Hans Maertens.
Zit jouw gemeente op koers voor de betonstop?
17 maart 2025Inactieve industriegrond vooral in landbouwgebruik
Voka vraagt daarom dat het inactieve aanbod – 2.690 hectare industriegrond die op papier bestemd is voor bedrijvigheid maar in praktijk anders gebruikt wordt – geactiveerd wordt. Een groot deel daarvan wordt vandaag benut voor landbouw, natuur of huisvesting. “Met 1.586 hectare is de landbouwsector de grootste oneigenlijke gebruiker van industriegrond”, stelt Robin Verbeke, expert ruimtelijke ordening bij Voka. “Deze gronden zijn ingekleurd als industriegebied en zouden dan ook als dusdanig moeten worden ingezet.”
Volgens Verbeke is ongeveer de helft van het inactieve aanbod realistisch omzetbaar in effectieve industriezone. Voor de andere helft gelden obstakels zoals slechte ontsluiting of permanente inname door natuur of woonfunctie. “Voor elk terrein is een micro-analyse nodig om knelpunten te identificeren en op te lossen”, klinkt het. “Waar landbouw de geschikte bestemming blijkt, vragen wij planologische compensatie.”
Bedrijven trekken naar Noord-Frankrijk
Voka wijst op de meer proactieve aanpak van Frankrijk, dat via de ‘Stratégie nationale de mobilisation pour le foncier industriel’ tegen 2030 liefst 22.000 hectare industrieterrein wil realiseren – waaronder 790 hectare in Noord-Frankrijk. Volgens Voka hebben Vlaamse bedrijven als gevolg daarvan al 62 investeringsprojecten in Noord-Frankrijk gerealiseerd, goed voor 1.400 jobs. Vooral West-Vlaamse bedrijven zoals Clarebout en Ardo vestigden zich er.
Voka pleit voor uitstel bouwshift
In het verlengde van zijn pleidooi vraagt Voka ook een uitstel van de Vlaamse bouwshift met tien jaar. Die voorziet dat vanaf 2040 geen bijkomende open ruimte meer mag worden ingenomen, wat volgens Voka elke uitbreiding van bedrijventerreinen onmogelijk maakt. De federatie wijst erop dat de Europese doelstelling op 2050 ligt, en Vlaanderen zich dus strenger opstelt dan nodig.
Boerenbond: “Landbouwruimte is geen restruimte”
In een reactie laat Boerenbond weten vast te houden aan het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen, dat mikt op nul hectare bijkomend ruimtebeslag per dag tegen 2040. “Ruimte is schaars en er kan nu eenmaal geen ruimte worden bijgemaakt. We hebben wel vastgesteld dat in de open ruimte en het agrarisch gebied in het verleden veel te vaak als “restruimte” werden aanzien. Dit kan niet meer”, klinkt het.
De landbouworganisatie pleit voor reconversie van verouderde industriële sites en het schrappen van slecht gelegen industriegronden ten voordele van open ruimte, vooraleer nieuwe zones worden aangewezen.
Boerenbond benadrukt tegelijk dat ook landbouw een strategische sector is die ruimte nodig heeft. “Vlaanderen moet doordachte keuzes maken. Voor bijkomende industriegrond moet in eerste instantie de bestaande bestemming gerealiseerd worden, en moeten slimme oplossingen gezocht worden.”
