Landbouw krijgt prominente rol in Nederlands regeerakkoord

Na zes maanden van moeizame onderhandelingen is de kogel door de kerk voor het Nederlandse kabinet. Onze noorderburen krijgen “de meest rechtse” regering ooit, die bestaat uit vier partijen: Partij voor de Vrijheid (PVV) van Geert Wilders, Nieuw Sociaal Contract (NSC) van Pieter Omtzigt, Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) van Dilan Yesilgöz-Zegerius en de Boerburgerbeweging (BBB) van Caroline van der Plas.

De partijen kwamen naar buiten met een “hoofdlijnenakkoord”. Het document telt amper 26 pagina's en zet de hoofdlijnen voor de volgende regering uit. Wie daarin zal zetelen, is nog niet geweten. Maar het zal wel aan hen zijn om verder vorm te geven aan het akkoord. Naast een fel aangescherpt asielbeleid, krijgt landbouw een opvallend grote rol toebedeeld. “Het BBB-geluid klinkt volop. Een groot deel van ons verkiezingsprogramma is tot uiting gekomen in dit akkoord”, klopt Caroline van der Plas zichzelf op de borst.  

De titel van het akkoord, ‘Hoop, Lef en Trots’, is ook op de land- en tuinbouwsector van toepassing, aldus de nieuwe coalitie. “Dat en het kunnen verdienen van een goede boterham zijn de kern van het land- en tuinbouw-, visserij- en natuurbeleid. Onze boeren, tuinders en vissers moeten gekoesterd worden, omdat ze belangrijk zijn voor onze voedselvoorziening en het Nederlandse cultuurlandschap, en onlosmakelijk onderdeel zijn van onze Nederlandse cultuur”, staat erin te lezen.

De nieuwe Nederlandse regering wil werk maken van de bescherming van landbouwgrond en stapt af van de gedwongen krimp van de veestapel en gedwongen onteigeningen. Van een grote koerswijziging hier is er evenwel geen sprake, analyseert het Nederlandse landbouwmagazine Nieuwe Oogst, want de verplichte krimp van de veestapel was ook al geschrapt uit de plannen van het kabinet-Rutte IV.

De vrijwillige opkoop van landbouwbedrijven blijft een mogelijkheid, al wordt dit gezien als laatste redmiddel als innoveren, extensiveren of verplaatsen geen optie is. De uitkoop wordt bovendien gericht op verouderde bedrijven met de minst gunstige omstandigheden voor klimaat, milieu en dierenwelzijn.

Koerswijziging stikstofbeleid

Ook op vlak van het stikstofbeleid wil de nieuwe Nederlandse coalitie een andere koers varen. In plaats van de kritische depositiewaarde (KDW) zal gekeken worden naar een ondergrens bij de berekening van stikstofneerslag. Over deze aanpak waren al voorstellen gelanceerd tijdens de vorige legislatuur, maar die botsten telkens op een muur bij de vorige minister van Natuur en Stikstof Christianne van der Wal.

Verder zal de stikstofaanpak worden gebaseerd op bedrijfsspecifieke emissiedoelen die op hun beurt gebaseerd worden op een gebiedsgerichte aanpak. “De stikstofreductie vindt plaats daar waar dat aantoonbaar nodig is voor de instandhouding van de natuur en andere drukfactoren worden ook aangepakt. Stikstofreductie is nodig zodat er stikstofruimte ontstaat en extern salderen in elke provincie mogelijk wordt”, staat te lezen.

Daarnaast wordt werk gemaakt van een nieuw stelsel voor de beoordeling van emissiearme stallen en stalsystemen “ten behoeve van de vergunningsverlening”, waarbij zoveel mogelijk gebaseerd wordt op bedrijfsmetingen.

Mestcrisis en Nitraatrichtlijn

Om het mestprobleem op te lossen kijken de vier partijen naar de Europese Unie voor een aanpassing aan de regelgeving. Zo pleiten ze onder meer voor een herziening van de kwetsbare gebieden. “Nederland heeft het hele land als kwetsbaar bestempeld. Maar we gaan in Brussel aantonen dat bepaalde gebieden niet langer kwetsbaar zijn, dit kan per direct. In plaats komt dan een aanwijzing per gebied.” Dit zou dan volgens de partijen zorgen voor een uitbreiding op de norm van 170 kilo stikstof per hectare.

Verder willen ze alles op alles zetten om de afbouw van de huidige derogatie terug te draaien. “We willen met de EU tot betere en wel werkbare normen en afspraken komen. In tussentijd wordt bekeken welke noodmaatregelen er nodig zijn om de mestcrisis op te lossen”, klinkt het.

Visserij

Voor de visserijsector wil het nieuwe kabinet onder meer proberen om pulsvisserij opnieuw toe te staan, een methode die sinds 2021 verboden is in de EU. De techniek, waarbij vis gevangen wordt met stroomstoten, is erg controversieel omdat vissen volgens critici letsels oplopen en omdat alle leven op de zeebodem bedreigd wordt. Vraag is natuurlijk hoe ver ze zullen geraken met deze intentie. Eerder verwierp het Hof van Justitie van de Europese Unie al een Nederlands beroep tegen het verbod.

Tot slot komt er een naamsverandering van het ministerie van Landbouw naar ‘Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur’. “Hiermee keert de naam Visserij na 21 jaar terug in het ministerie. De vissers verdienen serieuze aandacht. Zij zijn onlosmakelijk deel van de Nederlandse cultuur en zorgen elke dag voor gezond voedsel en een gezonde zee. Door Visserij weer volwaardig onderdeel te laten zijn in het ministerie worden de vissers niet meer genegeerd”, aldus van der Plas.

"Wensdenken"

Blijft natuurlijk de vraag hoe realistisch en haalbaar het programma wordt binnen de bestaande, soms wat stugge, Europese context. De linkse oppositie, aangevoerd door PvdA-partijleider Frans Timmermans, in een vorig leven nog Eurocommissaris en eerste vicevoorzitter van de Europese Commissie, is alvast zeer sceptisch en heeft het over wensdenken. "Ik hoor dat ze voor veel zaken "naar Brussel" zullen gaan. Ja, Brussel ziet je komen", klinkt het cynisch. Niet alleen de oppositie twijfelt aan de haalbaarheid van de plannen, ook uit verschillende middenveldorganisaties, zoals milieu-, natuur of vluchtelingenorganisaties, klonk luide kritiek.

Hoe dan ook blijven heel wat onduidelijkheden bestaan. Of de plannen, ambities en intenties allemaal effectief beleid zullen worden, blijft dus afwachten.