Hoe wil de EU-landbouwcommissaris het concurrentievermogen van de sector opkrikken?

EU-voorzitter Ursula von der Leyen (EVP) schoof woensdag het ‘Kompas voor Concurrentievermogen’ naar voren als "de poolster van het toekomstbeleid in de EU". De poolster moet de EU-beleidsmakers succesvol de weg leiden naar alle duurzaamheidsdoelstellingen, zonder in te boeten op welvaart en economische achteruitgang. Het kompas wijst in de richting van een EU waar startende en innovatieve bedrijven zich kunnen vestigen en hun activiteiten kunnen uitbreiden, waar productiesectoren en landbouwers met succes concurrentievermogen combineren met de overgang naar een koolstofarme en duurzame productie. Een grootschalige vereenvoudigingsinspanning en een nieuw bestuurskader om acties op EU-niveau en op het niveau van de lidstaten te coördineren, moeten de basis van deze aanpak vormen.

Eurocommissaris Hansen zal het framework van het kompas kunnen gebruiken als extra handvat voor zijn toekomstvisie op de Europese landbouw, dat binnen enkele weken gepresenteerd wordt. Hoewel de concrete visie nog even op zich laat wachten, deelde hij woensdag in Brussel alvast enkele inzichten met de landbouwcommissieleden. “We moeten een omgeving creëren waarin de boer niet alleen vandaag, maar ook in 2040 bereid is om aan de slag te gaan.” Het opkrikken van het concurrentievermogen zou daarin centraal staan. “In deze omgeving moet de Europese landbouwsector concurrerend zijn, niet alleen intern maar ook extern”, duidde Hansen.

Synergiën en vrijhandel

In de toekomst wil Hansen ook meer synergiën zien tussen landbouw en andere sectoren om bijkomende inkomstenbronnen te creëren. Zo ziet hij onder meer kansen liggen in de bio-economie. Deze synergiën zouden volgens Hansen bijdragen aan een veerkrachtigere en beter concurrerende landbouwsector. “Daarnaast is het ook van groot belang dat we een sterke exportpositie behouden voor onze landbouwproducten. Momenteel exporteren we jaarlijks 70 miljard euro meer dan we importeren. Onze landbouwgemeenschap en voedselproductie zijn hier afhankelijk van”, aldus de Eurocommissaris. “Toch moeten we ervoor zorgen dat de juiste voorwaarden behouden blijven. We moeten meer wederkerigheid brengen in de productievoorwaarden en zo ook meer draagvlak creëren.”

Gedeelde verantwoordelijkheid

Ook vereenvoudiging is essentieel voor Hansen in de competitieve toekomst van de Europese landbouwsector. “Het zou al een enorme stap vooruit betekenen, moesten boeren zich meer kunnen richten op hun productiviteit in plaats van de administratieve rompslomp”, klonk het. Na de boerenprotesten van vorig jaar besliste de EU al om enkele vereenvoudigingen door te voeren. Hoewel dit de druk op de boeren enigszins verlichtte, moet er nog verder gegaan worden volgens hem. “Daarom wil ik in de eerste zes maanden van dit jaar met een nieuw vereenvoudigingspakket komen”, gaf hij aan de commissieleden mee. Dat pakket zal zich richten op de landbouw en de andere beleidsdomeinen waar boeren mee te maken krijgen.

Terwijl Hansen aangaf te zullen kijken of alle richtlijnen wel even goed toepasbaar zijn in elke lidstaat, duidde hij ook op de verantwoordelijkheid van de lidstaten zelf in deze grootschalige vereenvoudigingspoging. “Zij moeten de vertaling van de EU-wetgeving zo laagdrempelig mogelijk invoeren in hun land”, luidde het. En daar stoppen de verantwoordelijkheden niet. “Ook voor generatievernieuwing hebben zij bijvoorbeeld een grote verantwoordelijkheid, het overdragen van de familieboerderij is nationaal beleid en moet vlot kunnen verlopen.”

Afkijken bij de buren

Hansen gelooft er alvast niet in dat het concurrentievermogen opgekrikt zal worden door een ommezwaai door te voeren van 180 graden. Stabiliteit en voorspelbaarheid zijn volgens de eurocommissaris eerder de way to go. “We veranderen om de paar jaar het hele mechanisme, dit helpt niemand vooruit. We moeten kijken naar wat werkt, dit behouden en enkel de niet-werkende elementen aanpassen”, aldus Hansen. “Het beleid moet eenvoudiger, beter gericht zijn en voorzien worden van middelen en instrumenten die nodig zijn voor innovatie en groei. Onzekerheid leidt tot een investeringskloof. En een investeringskloof betekent een innovatiekloof, wat op zijn beurt leidt tot een verlies aan concurrentiekracht en een achterstand op milieubescherming.”

Maar wat werkt en wat niet? “We moeten aan de kant van de wetenschap staan”, gaf Hansen alvast mee. Daarnaast lijkt het voor Hansen ook belangrijk om niet enkel de uitdagingen met de lidstaten en landbouwers te bespreken, maar ook de goede praktijken onderling te delen. “Ik ben onlangs in Oostenrijk geweest, daar is 24 procent van de boeren jonger dan 40 jaar terwijl het Europees gemiddelde op slechts 12 procent ligt. Waarom ligt dit percentage in Oostenrijk zoveel hoger? We moeten kijken waarom bepaalde zaken in regio’s goed werken”, aldus Hansen die het als zijn missie ziet om alle 27 lidstaten te bezoeken in zijn eerste jaar.

Samenwerken

Met het oog op het bevorderen van dialoog en het uitwisselen van ervaringen werd deze week ook een Europese Raad van Landbouw en Voeding (EBAF) opgericht waarin 30 organisaties zetelen. Naast landbouworganisaties nemen ook organisaties vanuit de voedingsindustrie en milieu-, dierenwelzijns- en consumentenorganisaties deel aan de raad. Als voornaamste taak zal EBAF de Commissie adviseren over het landbouw- en voedselbeleid, in lijn met de Visie voor Landbouw en Voeding van de EU. Verder moet het dialoog en samenwerking stimuleren tussen belanghebbenden en moet men de samenhang waarborgen tussen het Europees beleid en de verschillende initiatieven uit de private sector. “De raad moet onze voedselsystemen duurzamer maken, niet alleen op vlak van milieu maar ook op sociaal en economisch vlak”, vat Hansen samen. Hij werd aangesteld als voorzitter van de raad.

Uitkijken naar visie

Volgens Boerenbond heeft Hansen de elementen in handen om de landbouwsector toekomstbestendiger te maken: “Hij gaf in de commissie al hoopvolle elementen aan die in zijn visie aan bod zullen komen zoals het vereenvoudigingspakket, de export voor landbouwproducten en ecologische duurzaamheid waarbij hij landbouw als oplossing ziet. We zullen met aandacht kijken hoe hij het GLB verder zal vormgegeven en hoe hij bepaalde engagementen om bijvoorbeeld stabiliteit te bieden in zijn visie concreet zal vormgeven.”

Boost uit Polen

Niet enkel EBAF en Hansen willen zo snel mogelijk aan de slag met de toekomst van de landbouw, ook Polen lijkt er vaart achter te willen zetten tijdens zijn voorzitterschap. Nadat België het voorzitterschap heeft overgedragen aan Hongarije kwamen de besprekingen en beslissingen op een laag pitje te staan. Ondertussen is het de beurt aan Polen en lijkt de Poolse landbouwminister Czeslaw Siekierski het getreuzel over sommige dossiers beu te zijn. Eén van die dossiers is de toelating van nieuwe genomische technieken (NGT), waar Polen nochtans zelf in het verleden lange tijd over twijfelde. Verder wil Polen tijdens het voorzitterschap ook iedereen op één lijn krijgen over de toekomst van het GLB en debatten opstarten welke acties het Europees landbouwbeleid moet nemen als Oekraïne tot de Unie toetreedt.

"Verder zal onze focus voornamelijk liggen op voedselzekerheid, concurrentievermogen, versterking van de positie in de voedselvoorzieningsketen, veerkracht tegen crises en stabilisatie van het inkomen en de landbouwmarkten", liet Siekierski tijdens de landbouwcommissie weten. Hij greep woensdag het moment ook aan om Poolse appelen bij zijn collega's te promoten. En omdat je geen appeltaart bakt zonder appels – zeker niet binnen de Europese instanties – liet Siekirski meteen een volledige pallet appels naar Brussel overkomen. Ze zullen onder andere geserveerd worden aan de deelnemers van conferenties en ministeriële bijeenkomsten inzake het voorzitterschap.