Von der Leyen: "Serieuze knip in administratieve lasten zonder Green Deal los te laten"

Van klimaat naar concurrentiepositie

De Europese economie kon de voorbije twee decennia geen gelijke tred houden met die van grootmachten als de Verenigde Staten en China en de kloof dreigt enkel maar groter te worden indien er niets wordt ondernomen. "Europa heeft alles wat nodig is om te slagen in de race naar de top, maar we moeten onze zwakheden aanpakken om weer concurrerend te worden", stelde voorzitter Ursula von der Leyen bij de presentatie van het zogenaamde "kompas voor concurrentievermogen".  

Waar von der Leyen vijf jaar geleden nog het klimaat in het centrum van haar beleid zette, verschuift de focus nu naar de concurrentiepositie van het bedrijfsleven. De Duitse verzekert wel dat de Europese Unie onverkort vasthoudt aan de Green Deal en aan haar doelstelling om klimaatneutraal te worden tegen 2050. Meer nog, de nieuwe strategie moet daarbij op allerhande vlakken helpen. Maar er moet volgens haar ook bijgestuurd kunnen worden. "Deze transitie is nooit eerder gedaan, dus moeten we flexibel en pragmatisch zijn op onze weg daarnaartoe. We moeten ons kunnen aanpassen", aldus von der Leyen.

37 miljard aan lasten besparen

Naast de vergunningsverlening, gaat de Commissie ook wetten over bijvoorbeeld duurzaamheidsrapportering en de zorgplicht van bedrijven tegen het licht houden. Een belangrijke wetgeving daarin is de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD). CSRD verplicht grote bedrijven te rapporteren over de duurzaamheid van zowel hun eigen activiteiten als de activiteiten van hun toeleveringsketens. Hierdoor kunnen ook landbouwers, die in feite niet rechtstreeks onder de rapporteringsverplichtingen vallen, toch te maken krijgen met vragen uit hun keten. De Vlaamse Strategische Adviesraad Landbouw en Visserij (SALV) wees er in een recent advies nog op dat de administratieve lasten en kosten hierbij proportioneel moeten blijven, zonder afbreuk te doen aan de duurzaamheidsdoelen. De raad benadrukte daarbij het belang van een actieve omkadering door de overheid.

In totaal wil von de Leyen de lasten voor bedrijven met een kwart te doen dalen, en voor kmo's met 35 procent. "We hebben een duidelijk signaal gekregen van het bedrijfsleven dat er te veel complexiteit is", stelde von der Leyen. Ze hoopt dat Europese bedrijven tegen het einde van haar mandaat in 2029 jaarlijks 37 miljard euro aan administratieve lasten kunnen besparen.  

Naast administratieve vereenvoudiging vormt het dichten van de innovatiekloof een speerpunt van het kompas. Vooral in artificiële intelligentie (AI) is een heuse wedren aan de gang. De Amerikaanse president Donald Trump wil via het Stargate-project 500 miljard euro in computerinfrastructuur pompen. De Commissie wil ook inzetten op "gigafabrieken" die ondernemingen mogelijkheden bieden om hun modellen te trainen en te ontwikkelen. Daarnaast zal ze aandacht besteden aan het gebruik van AI in andere sectoren. De opname ligt in Europa nog te laag, aldus von der Leyen.

Meer toegang tot kapitaal en minder volatiele energieprijzen

De Commissievoorzitter belooft ook een speciale strategie voor veelbelovende start-ups die Europa verlaten omdat ze niet kunnen doorgroeien door een gebrek aan kapitaal of aanslepende obstakels binnen de Europese eenheidsmarkt. Ook wil ze de toegang tot kapitaal verbeteren, een ander aanspelend probleem. Er is in Europa meer dan voldoende geld voorhanden, maar het wordt veel te weinig geïnvesteerd. Zo wordt meer dan de helft van alle durfkapitaal ter wereld opgehaald in de VS, in de EU slechts vijf procent. Wat overheidsgeld betreft, wil ze de Europese investeringen stroomlijnen in één fonds voor concurrentiekracht en de regels voor nationale staatssteun bijsturen. "We mogen niet enkel naar het gelijk speelveld in de EU kijken, maar moeten ook naar het gelijke speelveld op wereldvlak kijken", aldus von der Leyen.

Competitiviteitskompas als toetssteen

In België reageert Boerenbondvoorzitter Lode Ceyssens alvast enthousiast: “We verwelkomen dit Europees competitiviteitskompas om onze economie weerbaarder te maken. Voor de Vlaamse land- en tuinbouwsector zit die nood vooral in het wegwerken van concurrentienadelen die dikwijls te wijten zijn aan het moeilijk kunnen implementeren van Europese richtlijnen. Net daarom hebben we nood aan een meer stabiel, rechtszeker en oplossingsgericht beleid om de zeer veelzijdige uitdagen waar we voor staan aan te pakken.” 

Het competitiviteitskompas verwijst meermaals naar de strategische landbouwvisie die Eurocommissaris Christophe Hansen aan het voorbereiden is. “Wij rekenen erop dat hij in zijn visie op landbouw onze sector als strategisch beschouwt en dit kompas als toetssteen gebruikt. Door in te zetten op eigen voedselvoorziening en decentrale energieproductie, vermindert onze Europese afhankelijkheid van het buitenland, daalt de milieu-impact en versterken we onze eigen economie. We moeten nu bijschakelen, juiste oplossingen zoeken en bestaand beleid bijsturen om terug tot op een duurzaam spoor te komen,” besluit Ceyssens.

Ook ondernemersorganisatie Unizo reageert opgetogen over de Europese plannen voor administratieve vereenvoudiging. "De voorbije jaren zagen we een stortvloed aan wetgeving in het kader van de groene en digitale transitie", zegt topman Danny Van Assche. "Zelfs het allerbeste bedrijf ter wereld verdrinkt nu in de rapporteringen. Die rapporteringsneurose moet stoppen. Er moeten andere beleidsinstrumenten ingezet worden om de beoogde duurzaamheidsdoelstelling te bereiken."

Europarlementslid Sara Matthieu (Groen) laat weten bereid te zijn om "nodeloos ingewikkelde" wetgeving en dubbele rapportering aan te pakken. "Maar dat mag geen vrijgeleide zijn voor deregulering waarbij milieuregels en bescherming van werknemers op de schop gaan", waarschuwt ze. Voorts bevat het kompas volgens Matthieu "heel wat goeie elementen" om de vergroening van de industrie te versnellen, zoals de voorrang voor Europese bedrijven bij aanbestedingen.