Hoe scoren de melkveehouders op duurzaamheid?

Sinds 2014 leveren melkveehouders enorme inspanningen rond dierenwelzijn en -gezondheid dankzij de duurzaamheidsmonitor, waarmee ze kunnen opvolgen hoe goed ze het doen in vergelijking met hun collega’s. Renaat Debergh, voorzitter werkgroep duurzaamheid bij MilkBE, presenteerde de meest recente cijfers van de duurzaamheidsmonitoring tijdens het derde Zuivelsymposium van VLAM. Tijdens het symposium werd bovendien het nieuwe factbook ‘Naar een duurzame zuivelsector in Europa’ voorgesteld.

Een jaar geleden werd de brancheorganisatie MilkBE opgericht, die bestaat uit de landbouworganisaties ABS, Boerenbond en FWA en BCZ, de federatie van de melkverwerkers. Eén van de belangrijkste prioriteiten is het verder verduurzamen van de zuivelketen.

In 2000 lanceerde de melkveesector het IKM, het lastenboek voor Integrale Kwaliteitszorg Melk. In dat lastenboek is ook een luik dierenwelzijn en -gezondheid aanwezig, dat een stap verder gaat dan de bestaande wetgeving rond dierenwelzijn. “Met de duurzaamheidsmonitor hebben we er nog een extra laagje erbovenop gelegd”, vertelt Renaat Debergh. In 2014 werd de monitor uitgerold met een sectoraanpak op 3 niveaus: de productie in het melkveebedrijf, het transport van de melk naar en de verwerking in de zuivelfabriek. “We hebben bewust gekozen voor een vrijwillige aanpak waarbij stimuleren, sensibiliseren en de melkveehouders warm maken voor het duurzaamheidsverhaal centraal staan”, aldus Debergh.

Hoe scoort de sector?

Sinds 2014 krijgen de melkveehouders elke 3 jaar een audit in het kader van IKM, waaraan ook de duurzaamheidsmonitor is vastgehangen.

Uit die audits blijkt dat het gemiddeld aantal initiatieven die gerealiseerd zijn er sterk op vooruit gegaan zijn sinds de nulmeting. “In 2017, toen we dezelfde boeren opnieuw hebben bezocht, zagen we een vooruitgang van bijna 50 procent op vlak van aantal duurzaamheidsinitiatieven”, duidt Debergh. “En ook al hebben we nog maar de resultaten tot eind september, kunnen we al stellen dat we in 2020 een nog grotere sprong vooruit hebben gemaakt.”

Zoomen we even in op de initiatieven rond dierenwelzijn, zien we dat 71 procent een vrije loopstal voorzien met voldoende ruimte (40 kubieke meter per koe). In 2016 was dat bij dezelfde boeren nog 55 procent. Ondertussen besteedt ook bijna 70 procent van de melkveehouders aandacht aan vachtverzorging, met een koeborstel of scheren. Ook op het aspect ‘rusten op een voldoende ruime, hygiënische en comfortabele ondergrond’ is behoorlijk wat vooruitgang  geboekt: van 54 procent in 2014 naar 86 procent in 2019.

Een ander criterium is langleefbaarheid (koeien die ouder zijn dan 6 jaar, nvdr.). “Dit is een moeilijker criterium”, aldus Debergh. “Want jongere dieren hebben meestal een hogere productiviteit, wat voor de boer financieel interessanter is. Maar we hebben dit thema wel op de kaart gezet bij de melkveebedrijven want ook hier zien we vooruitgang. Bovendien wijzen studies aan dat langleefbaarheid economische relevant is.”

Verder sluit 83 procent een contract af met een vaste dierenarts en maakt 28 procent een plan op voor verantwoord antibioticagebruik. “Dit is een vrij uitgebreid plan dat jaarlijks moet opgesteld worden”, zegt Debergh. “Het vergt behoorlijk wat werk en daar zitten we nog met lagere cijfers, 28 procent in 2019 tegenover 11 procent in 2014. Maar we boeken we vooruitgang.”

Aandachtspunten

Maar er zijn ook punten die minder goed scoren. Zo nam maar 27 procent van de melkveehouders maatregelen om de biodiversiteit te bevorderen via beheerovereenkomsten voor bijvoorbeeld akkerranden of weidevogels. Amper 7 procent liet een de energiescan uitvoeren en maar 12 procent heeft een waterzuivering of schakelt hergebruikt water in om te reinigen. “Hier is dus nog een flinke verbetering te realiseren”, stelt Debergh.

Monitor krijgt upgrade

Op dit moment komen alle gegevens via de driejaarlijkse audits binnen. “Dit willen we uitbreiden met data die we automatisch, met het akkoord van de melkveehouder, uit bestaande databases kunnen binnentrekken”, vertelt Debergh. “Op die manier kunnen we nog veel meer gedetailleerde informatie verwerken.”

Ook het aantal duurzaamheidsinitiatieven stijgt van 35 naar 50. Bij de bestaande 7 domeinen (dierengezondheid, dierenwelzijn, energie, milieu & natuur, dierenvoeding, water & bodem, sociale & economische duurzaamheid) wordt klimaat toegevoegd.

Het nieuwe thema klimaat heeft voornamelijk te maken met blijvend grasland, carbon footprint en lokale mestverwerking. “Denk bijvoorbeeld aan het Europese project Carbon Farming, waarmee we gaan kijken hoe we de koolstofopslag in permanent grasland nog kunnen verhogen. Permanent grasland slaat evenveel CO2 op als bos. Dat is een mooie troef die we ten volle willen uitspelen.”

Daarnaast gaat de sector nog meer inzetten op dierenwelzijn met onder meer de nieuwe scan van ILVO. “Ondertussen maakt 16 procent van de melkveehouders daar al gebruik van”, aldus Debergh. Ook een aantal methaanreducerende maatregelen, zoals voederadditieven en bedrijfsmanagement en een verdere samenwerking met de overheid in het Convenant Enterische Emissies staan op de radar.

“We blijven de melkveehouders stimuleren en merken dat zij er gretig op inpikken”, besluit Debergh. “Door elk jaar opnieuw te meten, hebben duidelijke facts en figures waarmee we de evolutie van de verduurzaming in de zuivelketen kunnen aantonen.”

Download het nieuwe factbook ‘Naar een duurzame zuivelsector in Europa’