Het Hinkelspel: Van anarchistische commune tot pionierende coöperatie in biokaas
Reeks CoöperatiesWat begon als een experiment in een Gentse anarchistische commune, is uitgegroeid tot een schoolvoorbeeld van coöperatie, duurzaamheid en ambachtelijke kaasproductie. Het Hinkelspel is een pionier in de Belgische kaassector, waar transparantie en samenwerking centraal staan. Floris Lepercq, coördinator distributie, deelt zijn verhaal over de oprichting van het bedrijf en de impact van coöperatieve principes op de werking en toekomst.
In 2025 heeft de VN het Internationale Jaar van de Coöperaties uitgeroepen. Dit jaar draait om het belang van coöperaties: organisaties waarbij leden samenkomen om gezamenlijke doelen te bereiken. Coöperaties komen in veel verschillende sectoren voor, zoals landbouw, energie en zorg, en helpen om dingen duurzamer, eerlijker en efficiënter te maken. In Vlaanderen spelen coöperaties een grote rol in het samenwerken tussen boeren, consumenten en andere partijen. In deze artikelenreeks kijken we naar hoe coöperaties werken, wat ze opleveren en welke uitdagingen ze tegenkomen in Vlaanderen.
Van commune naar coöperatie
Het Hinkelspel ontstond in de jaren 80 uit een links-anarchistische commune in Gent. De oprichters, studenten pedagogie, sociologie en filosofie, wilden letterlijk de handen uit de mouwen steken en tegelijk bijdragen aan een eerlijk en duurzaam voedselsysteem. Geïnspireerd door de oliecrisis en de hoge jeugdwerkloosheid, zagen ze kansen in kaasproductie.
Maar om van start te gaan, was kapitaal nodig. Vrienden, familie en de eerste klanten legden samen geld in. In 1983 richtten ze een coöperatieve vennootschap op om het collectieve eigenaarschap te structureren. “Dit was pionierswerk in Vlaanderen, geïnspireerd door coöperatieve bewegingen uit Zuid-Amerika en elders”, aldus Floris Lepercq, coördinator distributie bij het Hinkelspel.
Elke stap in de keten moet correct en eerlijk verlopen
De coöperatie bracht drie groepen samen: melkveehouders, werknemers en consumenten. Elk van hen had een stem, wat zorgde voor transparantie en eerlijke prijzen. “Elke stap in de keten moet correct en eerlijk verlopen”, zegt Lepercq.
Groei en biologische transitie
De eerste jaren verliepen zowel productie als afzet van kaas moeizaam, maar met hulp van andere kaasmakers slaagde Het Hinkelspel erin zijn eerste producten succesvol af te rijpen. De eerste kaasmakerij stond in het Begijnhof van Gent, waarna de coöperatie verhuisde naar een groter pand aan de Lousbergskaai. Daar begonnen ze te experimenteren met biologische melk.
Sinds 2001 werkt het bedrijf uitsluitend met biologische melk. De keuze kwam na intensief overleg met de boeren en andere kaasmakerijen, met als doel zowel de kwaliteit van de producten als een ecologische productie te garanderen. ”We hebben deze beslissing samen met de boeren genomen, zodat we zeker waren van de ecologische impact en de kwaliteit van de producten. Het was geen gemakkelijke keuze, maar wel de juiste”, vertelt Lepercq.
Tegenwoordig is de kaasmakerij gevestigd in het Oost-Vlaamse Sleidinge, maar de coöperatieve idealen blijven onveranderd. Het voormalige pand aan de Lousbergskaai kreeg een nieuwe bestemming als overdekte markt voor lokale en kwalitatieve producten.
De coöperatie is de ruggengraat van ons bedrijf. Zonder die dynamiek hadden we nooit de transparantie kunnen garanderen die we nu hebben
De coöperatieve dynamiek
Het Hinkelspel werkt nog steeds volgens de principes van een coöperatie. De algemene vergadering, met 100 aandeelhouders, bepaalt de koers. Het principe ‘één aandeelhouder, één stem’ voorkomt dat kapitaalkrachtigen de controle overnemen. Winst wordt niet uitgekeerd, maar herbelegd in de onderneming, wat zorgt voor stabiliteit op lange termijn.
“De coöperatie is echt de ruggengraat van ons bedrijf. Zonder die dynamiek hadden we nooit de transparantie kunnen garanderen die we nu hebben. We kunnen nu ook zonder de druk van externe investeerders verder bouwen”, zegt Lepercq. De focus van onze aandeelhouders ligt op de continuïteit van de coöperatie en de realisatie van haar missie en waarden, eerder dan op speculatie of winstmaximalisatie, zo behouden we de aandacht en kan de coöperatie verder groeien”, zegt Lepercq.
Duurzaamheid en sociale impact
Duurzaamheid speelt vanaf het begin een cruciale rol bij Het Hinkelspel. Naast biologische melk wordt er ook veel aandacht besteed aan de sociale impact van de coöperatie. “Voor mij is duurzaamheid de essentie van ons werk: het verbinden van idealen met concrete acties, waarbij zowel de boeren als de consumenten actieve deelnemers zijn in het proces”, vertelt Lepercq.
De boerderijen die de melk leveren, zijn vaak ook coöperatief georganiseerd. Dit helpt om een gemeenschapsgevoel te creëren en zorgt ervoor dat de boeren een eerlijke prijs voor hun melk krijgen. Transparantie en samenwerking staan centraal in het proces tussen de boerderijen en de kaasmakerij.
Voor mij is duurzaamheid de essentie van ons werk: het verbinden van idealen met concrete acties
Toekomst met dezelfde missie
Ondanks de groei en de veranderingen blijft de oorspronkelijke missie van Het Hinkelspel dezelfde. De combinatie van boeren, werknemers en consumenten als aandeelhouders zorgt voor een evenwicht tussen eerlijke lonen, een correcte melkprijs en een betaalbaar eindproduct. In een sector waarin de agro-industrie gedomineerd wordt door grootschalige bedrijven, blijft Het Hinkelspel een voorbeeld van hoe het ook anders kan. Het bewijst dat samenwerking en duurzaamheid hand in hand kunnen gaan met economische stabiliteit en kwaliteit.
We zien onszelf als een spin in het web, met een open visie naar andere producenten en consumenten
“We zijn een speciale coöperatie binnen de zuivelsector”, zegt Lepercq. “We produceren zelf, verdelen zelf, en verkopen zelf, met volledige transparantie. Dat komt je niet vaak tegen”, vertelt hij. Naast de productie speelt Het Hinkelspel ook een rol als ontmoetingsplek. “Onze deuren staan altijd open. Wij zien onszelf als een spin in het web, met een open visie naar andere producenten en consumenten. We denken niet in termen van concurrentie, maar in termen van samenwerking”, zegt Lepercq. “Dit open beleid zorgt voor een gevoel van vertrouwen en verbondenheid met de klanten, die het belang van transparantie en gemeenschapsgevoel waarderen.”
“We hebben geen geheimen voor elkaar. Als je dezelfde ideeën hebt, moet je elkaar versterken. Waarom zou je niet samenwerken? Het gaat niet om het voordeel voor jezelf, maar om gezamenlijk vooruitgang te boeken”, voeg Lepercq toe. Dit geloof in samenwerking, zowel binnen de sector als met externe partners, vormt de basis voor de toekomst van Het Hinkelspel. Lepercq is ervan overtuigd dat deze manier van werken, met de focus op duurzaamheid en transparantie, een waardevolle bijdrage levert aan de bredere kaaswereld.
