Groenbedekkers zijn een sleutel tot betere bodem- en waterkwaliteit

Groenbedekkers als bodembeschermers

Groenbedekkers, ook wel vanggewassen genoemd, spelen een dubbele rol: ze nemen restnutriënten op uit de bodem en voegen organisch materiaal toe. Dat organisch materiaal verbetert niet alleen de bodemstructuur, maar helpt ook om koolstof vast te leggen, een essentieel proces voor duurzame landbouw. Bovendien kunnen verschillende soorten groenbedekkers worden gecombineerd om specifieke voordelen te benutten, zoals een betere bodembedekking of een hogere opname van stikstof.

Er zijn drie hoofdcategorieën:

• Bladrijke groenbedekkers, zoals gele mosterd, bladrammenas en phacelia, groeien snel boven de grond en nemen stikstof op, maar hebben een beperkte bijdrage aan duurzame organische stof.

• Grasachtige groenbedekkers, zoals Italiaans raaigras, snijrogge en Japanse haver, ontwikkelen sterke wortels en dragen bij aan erosiebestrijding en een langzame vrijgave van stikstof.

• Vlinderbloemige groenbedekkers, zoals (Alexandrijnse) klaver en wikke, fixeren stikstof uit de lucht en breken snel af, waardoor stikstof snel vrijkomt voor het volgende gewas.

Proefveld: meten is weten

In 2023 werd in het kader van het Leader-project ‘Waterkwaliteit, een geïntegreerde aanpak’ een proefveld aangelegd. Verschillende soorten groenbedekkers werden gezaaid, gemeten en geanalyseerd. De resultaten tonen interessante verschillen. Bladrijke groenbedekkers zoals bladrammenas leverden in oktober de grootste bovengrondse biomassa, terwijl grasachtige soorten zoals Italiaans raaigras sterker presteerden onder de grond. De resultaten worden dit jaar verfijnd en uitgebreid met nieuwe metingen en een demonstratie in 2025.

Effecten op lange termijn

Naast veldmetingen werden computermodellen gebruikt om de langetermijneffecten van groenbedekkers op de bodemkwaliteit te simuleren. Uit de resultaten blijkt dat het inzetten van groenbedekkers de opbouw van organische stof aanzienlijk versnelt. Verschillen tussen soorten zijn klein, maar het algemene effect is duidelijk positief.

Ook het stikstofbeheer profiteert van groenbedekkers. In oktober bleek dat gemiddeld 76 kg stikstof per hectare werd vastgelegd door de groenbedekkers, met uitschieters zoals bladrammenas en phacelia. Hoe hoger de stikstofopname, hoe lager het nitraatresidu, wat de kans op uitspoeling vermindert.

Conclusie: kansen voor verduurzaming

Groenbedekkers bieden een krachtig hulpmiddel om de water- en bodemkwaliteit te verbeteren. De eerste proefresultaten bevestigen hun waarde, zowel in termen van organische-stofopbouw als stikstofbeheer. Door verder onderzoek kunnen landbouwers binnenkort nog gerichtere adviezen krijgen over de keuze van groenbedekkers voor specifieke doelen, zoals het verhogen van koolstofopslag of het verminderen van nutriëntenverliezen.