Goedgekeurd regeerakkoord: Parlement discussieert over landbouwgrond, stikstof, MAP7 en Blue Deal
nieuwsHet voorkooprecht voor landbouwers voor landbouwgrond, de omslag van een depositiebeleid naar een emissiebeleid voor stikstof, de halvering van het budget van de Blue Deal en de stand van zaken van het nieuwe mestbeleid: dat waren de belangrijkste landbouw- en omgevingsthema’s die woensdag werden behandeld in het Vlaams Parlement tijdens een bijzonder lange zitting. Het ging richting middernacht toen het Vlaamse regeerakkoord werd aangenomen met 64 voor stemmen, 55 tegenstemmen en één onthouding.
Na de Septemberverklaring en de discussie over de begrotingstabellen op maandag verzamelden de Vlaamse volksvertegenwoordigers woensdagnamiddag opnieuw in het parlement om het regeerakkoord - mét het bijhorende centenboekje - in detail te bespreken. En dat in detail, mag je vrij letterlijk nemen. Ruim negen uur lang werd er gedebatteerd over de vele thema’s die in het regeerakkoord aan bod komen. Het was na 20 uur vooraleer de landbouwthema’s aan bod kwamen. VILT lijst hierbij de belangrijkste discussiepunten op.
Landbouwgrond moet landbouwgrond blijven
De stevigste discussie over landbouwthema’s is terug te brengen tot de polarisatie die de afgelopen jaren is ontstaan tussen landbouw en natuur. Kersvers minister van Omgeving en Landbouw Jo Brouns (cd&v) liet weten dat er bij zijn toer door Vlaamse parochiezalen, toen hij ging spreken over het stikstofakkoord, bijna elke keer een grote bezorgdheid werd uitgesproken over de bescherming van landbouwgrond. Ook in het Landbouwakkoord van februari werd afgesproken dat er tot en met 1 oktober geen landbouwgrond meer opgekocht zou worden met overheidsgeld met als doel er natuur of bos van te maken.
Tijdens de onderhandelingen vormde de aankoop van landbouwgrond voor natuurdoeleinden lang een twistpunt tussen de partijen. Uiteindelijk kwam een compromis uit de bus: in landbouwgebied, niet alleen in herbevestigd agrarisch gebied, krijgen actieve landbouwers voorkooprecht op basis van een schattingsprijs. Pas wanneer er na een bepaalde periode geen landbouwer wordt gevonden voor de grond, mogen het Agentschap Natuur en Bos (ANB) of Natuurpunt die gronden aankopen om er natuur te realiseren.
ANB koopt 30 hectare landbouwgrond aan “hallucinante prijzen”
10 februari 2023Schattingsprijs?
Stefaan Sintobin van Vlaams Belang had zijn twijfels over het principe van voorkooprecht voor landbouwers. “We hebben de afgelopen jaren gezien dat er door ANB en natuurorganisaties vaak ver boven de prijs grond werd gekocht. Wat is het voorkooprecht waard als ze ver boven de prijs bieden?”, vroeg hij. Dat kan volgens minister Brouns niet langer. “We hebben voorzien dat de Vlaamse belastingdienst een schattingsverslag gaat opmaken en dat dit moet gebeuren aan de hand van referentiebedragen, bedragen die voor gelijkaardige grond in dezelfde regio zijn betaald”, stelde hij. “Het zal niet langer kunnen dat landbouwgrond met belastinggeld wordt aangekocht op basis van een schattingsverslag zonder enige referentie. In West-Vlaanderen zijn er een aantal excessen geweest, maar dat is verleden tijd.”
“Dit betekent dat we niet langer zullen toelaten dat de prijs van landbouwgrond kunstmatig wordt opgedreven met belastinggeld. Landbouwgronden zullen we beter beschermen dan ooit”, zei cd&v-fractieleider Peter Van Rompuy daarover. “Onbegrijpelijk”, klonk het daarop in de Groen-fractie. “Eén van de belangrijkste vragen die de landbouwsector had om ervoor te zorgen dat ze konden blijven wonen en werken op hun hoeves was dat de vertuining en de verpaarding zou verdwijnen. Want laten we eerlijk blijven, dat is de grootste bedreiging van landbouwgronden in Vlaanderen, niet de natuur of bos”, aldus Mieke Schauvliege.
Bart Dochy (cd&v) stelde op zijn beurt dat hij niet begreep dat Groen het verschil niet snapte tussen een particuliere overdracht van gronden tussen twee mensen versus gronden die gekocht worden met overheidsmiddelen. “Kan je je dat voorstellen dat de overheid vandaag een partner is in het verstoren van de grondmarkt? Er worden zelfs gronden aangekocht waarvoor schattingsverslagen zijn opgemaakt zonder verwijzingen naar referentieprijzen. Het is absurd dat de overheid dergelijke prijzen betaalt. Dat gebeurt vandaag, maar het zal in de toekomst niet meer kunnen. Dat is wat in het regeerakkoord staat”, reageerde Dochy scherp.
Meer transparantie op komst over natuurbeheerplannen?
7 februari 2024Natuurbeheerplannen
Hij kreeg steun uit onverwachte hoek, want Gwendolyn Rutten (Open Vld) gaf hem volkomen gelijk dat er een duidelijk onderscheid is tussen beide praktijken. Toch wou ze weten of ANB en natuurverenigingen hun voorkooprecht behouden in VEN-gebied (Vlaams Ecologisch Netwerk, red.). “Want als dat het geval is, dan vormen natuurbeheerplannen een grote bedreiging. Zij zullen als een olievlek een effect hebben, niet alleen voor het natuurgebied an sich maar ook voor alles wat daar aan grenst. De olievlek zal haar werk doen en dus zal die aangrenzende landbouwgrond op termijn bedreigd worden.”
Volgens minister Brouns heeft het regeerakkoord nu juist extra restricties opgelegd. “Voordien was er totale vrijheid en konden ANB of natuurorganisaties die grond kopen. Wanneer zij dat nu willen doen in landbouwgebied, dan is eerst de boer aan zet. Gedurende een bepaalde periode kan hij zijn voorkooprecht uitoefenen. Dat bestond vroeger niet.” Tegelijk stelt hij dat dit omgekeerd ook opgaat: “Wanneer natuur en bos gerealiseerd kan worden in groene bestemmingen in landbouwhanden, dan zullen we een kader uitwerken dat dit daar kan. Landbouwgrond moet maximaal voorbehouden worden voor landbouwbestemmingen, groen gebied voor groene bestemmingen”, aldus Brouns.
Vertuining en verpaarding
Mieke Schauvliege bleef hameren op het gebrek aan maatregelen om vertuining en verpaarding aan banden te leggen. “Elke analyse van het buitengebied zegt hetzelfde: dat zijn de grootste bedreiging van landbouwgrond”, stelde ze. “Ik lees in dit regeerakkoord geen enkele incentive om dat te voorkomen. Zonevreemde functiewijzigingen blijven mogelijk. Er staat zelfs letterlijk: ‘gedesaffecteerde bedrijfswoningen kunnen’. Waarom wordt de belangrijkste poort niet sluiten waarlangs landbouwgronden uit landbouwhanden gaan?”
De minister antwoordde dat die fenomenen deel uitmaken van het debat over open ruimte. “Maar we mogen niet uit het oog verliezen dat de woning van de landbouwer ook bij het einde van de activiteit nog een zekere bescherming moet genieten. Dat is vaak nog het enige dat rest op het einde van een carrière, zeker als er geen opvolger is”, stelde hij. “Ik sta zeker open voor een debat daarover.” Hij kreeg daarbij steun van zijn partijgenoot en nieuwkomer in het Vlaams parlement Kris Poelaert. Als burgemeester van een landelijke gemeente in het Pajottenland noemde hij de hoevegebouwen “een soort eigenheid van Vlaanderen”. “Daar moet je toch rekening mee houden? Je kan een landbouwer op pensioen toch niet plots als zonevreemd beschouwen.”
Plattelandsbeleid wordt toegevoegd aan stedenbeleid
Cd&v legde in het parlement ook de focus op een aantal wijzigingen op vlak van het plattelandsbeleid, een stokpaardje voor de partij. Het gemeentefonds krijgt 50 miljoen euro of zo’n 75 procent extra middelen. “Daarmee zullen we proberen zoveel mogelijk blinde vlekken weg te werken, al kunnen we niet garanderen dat ze daarmee allemaal zullen weggewerkt zijn”, stelde Peter Van Rompuy. Volgens hem moet het gemeentefonds in combinatie met het plattelandspact gezien worden. “Ook via het plattelandspact voorzien we extra middelen om naar de gemeenten toe te stappen.”
Om die reden heeft cd&v er ook op aangedrongen om het plattelandsbeleid uit de bevoegdheid Omgeving te lichten en toe te voegen aan stedenbeleid. “Op die manier kunnen we de Europese middelen samenvoegen met onze eigen middelen, wat ons efficiënter lijkt. Bij de nieuwe GLB-ronde, in 2027, zullen we dan een groter budget krijgen om het plattelandspact mee te financieren”, benadrukte minister Crevits die de bevoegdheid toevoegt aan haar portefeuille. Officieel is zij Vlaams minister van Binnenlands Bestuur, Samenleven, Bestuurszaken, Integratie en Inburgering, Sociale Economie, Steden- en plattelandsbeleid en Visserij.
Snel werk maken van stikstofemissiebeleid
Ontgoocheling van de oppositie was er ook over de stikstofaanpak in het regeerakkoord. “We gaan de omslag maken van een depositie- naar een emissiebeleid en we zullen ervoor zorgen dat de passende beoordeling vereenvoudigd wordt”, had cd&v-fractieleider Van Rompuy daar nochtans over gezegd. Sintobin vond het onbegrijpelijk dat het stikstofdecreet toch wordt uitgevoerd. “Er wordt geen rekening gehouden met de 20.000 bezwaren van land- en tuinbouwers. Blijkbaar wordt er wel geluisterd naar Voka, naar ACV, maar naar landbouwers nooit”, zei het Vlaams Belang-parlementslid.
Bart Dochy pikte daarop in door te stellen dat de overgang van een depositie- naar een emissiemodel in het regeerakkoord verankerd staat. “Maar we willen niet naar een systeem zoals in Nederland waar alles overboord wordt gegooid zonder dat er een alternatief is. Vanaf morgen is het de opdracht van de minister van Omgeving om te starten met de uitwerking van het emissiebeleid. We moeten voorbereid zijn als het Grondwettelijk Hof zich binnen niet al te lange termijn uitspreekt over het stikstofdecreet.”
MAP7 en auto-executieve maatregelen
Ook over het nieuwe mestbeleid waren er vragen. Brouns gaf aan dat is beslist om het afgesloten akkoord zo snel mogelijk ingang te laten vinden. “Het is een moeilijk afgesloten akkoord tussen landbouw-, milieu- en natuurorganisaties waarin iedereen zich geëngageerd heeft. Het is dan ook normaal dat we ons daaraan houden”, aldus de minister. In het regeerakkoord staat dat MAP7 ingang zal vinden vanaf 1 januari 2025. Groen is het daar niet mee akkoord. “De MAP-maatregelen zijn getoetst op hun effectiviteit en die blijken onvoldoende. En dan lees ik in het regeerakkoord dat er zal verder worden gegaan met deze maatregelen waarvan we nu al weten dat ze niet zullen werken”, reageerde Schauvliege.
De minister benadrukte dat de maatregelen strenger zijn dan die van MAP6. “Het is toch logisch dat je de mensen op het terrein alle kansen geeft om te tonen wat het positieve effect kan zijn van deze maatregelen. Bovendien is de afspraak gemaakt om een pakket van zogenaamde auto-executieve maatregelen te nemen wanneer blijkt dat de genomen maatregelen onvoldoende zijn om de waterkwaliteit te verbeteren. Die bijkomende maatregelen treden automatisch in werking. Maar het belangrijkste is dat dat dit in consensus gebeurt om zo te komen tot iets dat werkbaar is op het terrein", meende hij.
Administratieve vereenvoudiging niet on hold
Gwendolyn Rutten opperde bezorgdheid over de stappen die er sinds het Landbouwakkoord zijn gezet over de administratieve vereenvoudiging in de sector. “Gaat die vereenvoudiging opgaan in de algemene vereenvoudigingsopdracht die is toegewezen aan de minister-president? Want als dat het geval is, dan betekent dit geen stap vooruit maar juist heel wat stappen achteruit”, klonk het. Brouns kon daar kort in zijn. “Neen, dat zal niet gebeuren. Het werk dat gebeurd is, gaat niet weg. Maar we gaan dit samen met de minister-president coördineren om zo te komen tot aanpassingen aan de wetgeving over beleidsdomeinen heen”, verzekerde hij haar.
Blue Deal moet ambitieus blijven
In de pers was er vooraf ook animo over de geslonken middelen voor de Blue Deal, terwijl dit pakket maatregelen tegen wateroverlast en droogte wel een belangrijk onderdeel vormt van het omgevingsbeleid in het nieuwe regeerakkoord. Groen vindt het onbegrijpelijk dat de vorige regering nog 500 miljoen euro veil had voor de Blue Deal, terwijl dit vandaag nog maar 285 miljoen euro is en er van die som ook nog heel wat middelen gaan naar het project rond walstroom in de Antwerpse haven, een project dat niets te maken heeft met de doelstellingen van de Blue Deal.
“Wij hebben net meer middelen voorzien voor de Blue Deal, want de vorige regering kon rekenen op zo’n 340 miljoen euro aan relancemiddelen vanuit Europa. Die zijn er nu niet meer, maar we voorzien wel richting de 300 miljoen euro die we kunnen besteden aan klimaatadaptatie, zoals het herstellen van natuurlijke sponsen, meer ruimte geven aan water en peilgestuurde drainage op landbouwgrond”, reageerde Brouns. De walstroom zal ongeveer 10 à 15 miljoen euro opsouperen, de rest gaat naar de Blue Deal. “Zeggen dat er niets is voorzien, klopt niet. We gaan op de ingeslagen weg verder”, meende Brouns.
Hij kreeg daarbij steun van voormalig woordvoerder van minister Demir Andy Pieters (N-VA). “Mevrouw Schauvliege, ik vind dat u de waarheid geweld aandoet. Qua waterbeheersing zijn er een pak meer middelen voorzien dan waar de minister naar verwijst. Denk bijvoorbeeld aan het stikstofsaneringsplan voor de natuur waar één miljard euro is voor voorzien. Dat is niet geschrapt door deze regering. En ook dat is de Blue Deal in de praktijk. Net als de 45 miljoen euro voor de stroombeheerplannen die in begroting zitten”, reageerde hij fors.
Herbekijk hier de discussie in het Vlaams parlement:
Bron: Eigen berichtgeving
