Van ontgoocheling tot "mes in de rug": Landbouw- en natuurorganisaties reageren op regeerakkoord

“De nieuwe regering erkent het strategisch belang van de land- en tuinbouw en ze zet de deur open voor verder structureel overleg met de sector, dat is positief”, zegt Boerenbond in een persbericht. De landbouworganisatie is evenwel ontgoocheld dat er tot na het huidige stikstofdecreet gewacht wordt om de omslag naar een stikstofemissiereductiemodel te maken. "We zijn ook bezorgd over zaken waarover het regeerakkoord eerder vaag blijft en rekent op constructief overleg om deze verder uit te klaren.”

Ook boerenorganisatie ABS wil de beloftes meer vertaald zien naar concrete en langdurige engagementen. “Onze sector is niet gebaat met kortetermijndenken en -beleid”, zegt ABS-voorzitter Hendrik Vandamme.

Omslag emissiereductiemodel “komt te laat”

Volgens Boerenbondvoorzitter Lode Ceyssens mag er niet gewacht worden om de omslag naar een emissiereductiemodel te maken. “Het is positief dat de regering het landbouwakkoord bestendigt”, deelt hij mee. “Onze vier cruciale punten om onze landbouwers een toekomst te geven komen aan bod en de strategische rol van de sector wordt erkend. De omslag naar een emissiereductiemodel kan echter niet wachten tot 2031. Meer dan de helft van de Vlaamse landbouwers overweegt zijn bedrijf vervroegd stop te zetten of over te laten tegen 2030. Het zal er nu op aankomen om dit akkoord om te zetten in beleidsdaden die onze landbouwers terug toekomstperspectief geven. Landbouwers staan vandaag voor belangrijke keuzes die de toekomst van hun bedrijf bepalen. Er is dus geen tijd te verliezen.”

Justine Arkens, voorzitter van de organisatie voor jonge boeren Groene Kring, benadrukt eveneens het belang van een snelle implementatie. “Het uitstellen van deze maatregel zorgt ervoor dat jonge land- en tuinbouwers de komende zeven jaar nog steeds geen perspectief en zekerheid hebben”, zegt ze. “Hierin zijn we ontgoocheld.”

Ook ABS voelt vooral ontgoocheling. “De omslag van depositie- naar emissiebeleid voor stikstof is niets meer dan wat in het landbouwakkoord staat en waar reeds verschillende keren over vergaderd werd. In dat dossier blijft er uiteraard onze tussenkomst bij het Grondwettelijk Hof en de talloze onafhankelijke experts die steeds meer kunnen aantonen dat de fundamenten van het stikstofbeleid op drijfzand staan en het laatste (juridische) woord nog niet over gezegd is.”

Voorkooprecht

Groene Kring en Boerenbond zijn wel tevreden dat de Vlaamse overheid en terreinbeherende organisaties niet langer gronden kunnen opkopen in quasi het gehele herbevestigd agrarisch gebied en dat landbouwers voorkooprecht krijgen bij aankopen in het overgrote deel van het overige agrarisch gebied. Zo wordt er verder gebouwd op de maatregelen van het landbouwakkoord. Boerenbond vraagt dat, in afwachting van deze nieuwe maatregelen, er geen landbouwgrond meer aangekocht wordt met belastinggeld.

ABS reageert eerder koeltjes op deze maatregel. “Wat de nieuwe visie op de aankoop van landbouwgrond in agrarisch gebied betreft kunnen we kort zijn: het is niet waar wij voor pleiten en staan”, zegt voorzitter Hendrik Vandamme aan Vilt. “Het voorkooprecht voor landbouwers is simpelweg toepassen wat in de pachtwet staat, waarbij landbouwers dezelfde rechten als VLM of ANB moeten hebben en niets meer dan een doekje voor het bloeden. We zagen ANB de voorbije jaren zonder limiet meebieden op gronden én die ook kopen voor hoge prijzen. Enkel in puur agrarisch gebied zonder overdruk blijft de overheid stilzitten, elders zal het gekende aankoopbeleid gewoon verdergaan, ik vrees zelfs dat de turbo zal opgezet worden om de periode van 15/2 tot 1/10 in te halen en de boswensen te laten vervullen.”

Bovenal vragen alle landbouworganisaties hierboven vermeld meer duidelijkheid en meer concrete maatregelen.

“Mes in de rug”

Bart Dickens, voorzitter van Farmers Defence Force, is absoluut niet te spreken over het voorliggende regeerakkoord. “We zijn met een mes in de rug gestoken”, zegt Dickens aan Vilt. “Het enige dat men over het klimaat kan zeggen, is dat het de schuld is van de landbouw en dat de landbouw het moet oplossen met innovatie. In 2031 gaat men dan bekijken hoe het verder moet, maar nu houdt men vast aan meetmodellen die onbetrouwbaar zijn.”

Dickens beschuldigt cd&v van postjespakkerij en vindt dat de partij de landbouw “de afgrond induwt”. Volgens de FDF-frontman staan we aan de vooravond van faillissementen en familiedrama’s. Volgens hem is er vanuit politieke hoek te weinig overleg gebeurd met de landbouwsector. Ook de ‘collega’-boerenorganisaties ABS en Boerenbond verwijt hij een gebrek aan overleg.

"Regering plooit voor industrie- en agrolobby"

Hoewel de polarisering tussen landbouw en natuur de afgelopen legislatuur flink is opgedreven, hebben de organisaties aan beide kanten van het debat wel wat gemeen: Ze zijn allen een ontgoocheling rijker.

De boeren mogen dan wel kritisch zijn, maar volgens Greenpeace plooit de regering net te zeer voor “de industrie- en agrolobby, die alles zo lang mogelijk bij het oude willen houden. We gaan met dit ambitieniveau op vlak van klimaat en natuur recht op de muur af", zegt woordvoerder Joeri Thijs.

WWF haalt uit naar het Vlaams regeerakkoord en stelt dat er te weinig actie wordt beloofd voor het klimaat. "Voor klimaat blijft men aanmodderen met beperkte maatregelen", zegt Julie Vandenberghe van WWF-België. “De aanwezigheid van een hoofdstuk 'ondernemen' in het deel Omgeving geeft aan waar de prioriteiten van deze regering liggen: natuur beschermen krijgt vooral aandacht als er een economische groei mee kan gerealiseerd worden”, merkt Vandenberghe nog op.

De organisatie vindt ook dat de uitbreiding van de Blue Deal gehinderd wordt door “het voornemen om maximaal gebruik te maken van de uitzonderingsmogelijkheden", aldus Vandenberghe.

BBL: “Voorkooprecht beperkt realisatie doelstellingen”

Bond Beter Leefmilieu (BBL) wordt evenmin vrolijk van het Vlaamse regeerakkoord. "Het argument dat Vlaanderen een dichtbevolkte regio is met veel uiteenlopende functies op een kleine oppervlakte, wordt doorheen de tekst steeds ingeroepen om de lat laag te leggen", stelt Benjamin Clarysse, beleidscoördinator van BBL.

Dit is voor de milieuorganisatie "de wereld op zijn kop". "Het is net omdat we zo dicht opeen zitten, dat het zo belangrijk is om verantwoord te produceren, boeren en bouwen. Bovendien dient Vlaanderen niet alleen te zorgen voor proper water, lucht en bodem om te voldoen aan de Europese wetgeving, maar vooral om haar burgers een gezond leefmilieu te garanderen", aldus Clarysse.

Nog volgens BBL is in landbouwgebied "het algemeen belang ver te zoeken". "De Vlaamse regering schiet in haar eigen voet. Door voorkooprechten en verboden beperkt ze de flexibiliteit die ze nodig heeft om haar eigen doelstellingen en engagementen inzake natuurherstel en waterberging te realiseren. Alleen door toekomstbestendige vergunningen te eisen, die industrie en projecten geschikt maken niet alleen om Vlaanderen gezond te houden, maar ook om deel te nemen aan de schone wereldmarkt die er hoe dan ook aankomt, kan de Vlaamse industrie overleven", aldus Clarysse.

Natuurpunt: “Beperk veestapel en import eiwitrijk veevoeder”

Natuurpunt roept de volgende Vlaamse minister van Milieu op voluntaristisch aan de slag te gaan met het regeerakkoord. Voorzitter Bart Vangansbeke roept op geen tijd te verliezen met politieke spelletjes of polarisering. “De tijd dringt immers, want meer dan 95 procent van de natuur in Vlaanderen is er slecht aan toe en daarmee zijn we de slechtste leerling van de Europese klas”, klinkt het.

"Door nu slim te investeren in natuurherstel kunnen we ons op de meest efficiënte en goedkoopste manier wapenen tegen de klimaatverandering", aldus de organisatie. "Zachte heelmeesters maken stinkende wonden. Als we onze kop in het zand steken, wordt de uitdaging alleen maar duurder en pijnlijker om op te lossen. Terwijl onderzoek leert dat elke euro die we investeren in natuurherstel ons acht euro oplevert. Daarom moeten we nu een ambitieus herstelplan opstellen dat gebaseerd is op wetenschappelijke inzichten. Het biedt ook rechtszekerheid tot 2050, een uitdrukkelijke vraag vanuit de industrie en de landbouw."

De milieuvereniging kijkt daarbij ook naar overstap van een depositie- naar een emissiemodel. "In de praktijk maakt dat weinig verschil, want het is nog altijd op het terrein dat de hoeveelheid stikstof drastisch naar beneden moet", benadrukt Natuurpunt. "Geen van beide modellen biedt dan ook rechtszekerheid omdat de crisis niet bij de bron wordt aangepakt. Zolang we de veestapel niet verkleinen en stikstof blijven importeren in de vorm van eiwitrijk veevoeder uit Latijns-Amerika is het dweilen met de kraan open."