Fruittelers trekken naar retailfederatie om eerlijke prijs te eisen

Het hoofdkantoor van handelsfederatie Comeos was maandag plotseling het decor van een demonstratie van fruitboeren. Ruim zestig tractoren waren onder impuls van actiegroep Fruittelers en het Waalse Cepifruit om zes uur vertrokken in Glaaien (Glons) in de provincie Luik om vervolgens met tussenstops in Sint-Truiden, Boutersem en Tervuren in Oudergem, bij Brussel, aan te komen.

Reden van de Waals-Vlaamse protestactie was het contrast tussen de winkelprijzen en de prijzen die de fruittelers voor hun product krijgen. "De consument betaalt in de supermarkten tussen twee en drie euro per kilo, terwijl het fruit bij mij vertrekt aan 50 eurocent per kilo. We hebben één euro nodig om de kosten te dekken en de klimaatrisico's op te vangen. Dat is geen luxe, we hebben het echt nodig", zegt zelfstandig fruitteler en organisator van het protest Xavier Laduron. De appel- en perenteler uit Warsage (Luik) zegt momenteel gemiddeld 10.000 euro per hectare verlies te leiden en vreest voor de toekomst van de sector.

Ook Nico Rosmeulen van actiegroep Fruittelers en tevens fruitteler uit Tongeren, hield voor het gebouw van Comeos een toespraak. "De actuele crisis heeft een invloed op onze sector. De kostprijs voor ons product is gigantisch gestegen. Denk maar aan loonindexaties, hoge energieprijzen, oplopende kosten voor meststoffen, verpakkingsmateriaal of transport. Dit allemaal zonder enige compensatie van de retail. Iedere winkelkar wordt duurder, maar ze vertikken het voorlopig om aan ons een prijsstijging te betalen."

Betere prijs en Belgische appels centraal

De actievoerders eisen dat de supermarkten aan een eerlijke prijs aankopen. “Dat wil zeggen prijzen die de productiekosten dekken en een inkomen voor de teler genereren.” Daarnaast eisen ze een einde aan de massale import van buitenlandse appelen die volgens hen van inferieure kwaliteit zijn. Ook zou de herkomst van de appels duidelijk vermeld moeten worden op het product. “Als er niets gebeurt, betekent dat het einde van de Belgische fruitteelt en zullen we op termijn aangewezen zijn op import uit het buitenland”, klink het bij de fruittelers die met de supermarkten aa, tafel willen. “Andere acties, met meer impact, zullen volgen als er geen snelle en constructieve reacties van de supermarkten komen.”

Comeos gaf gehoor aan de oproep van de fruittelers om het gesprek aan te gaan. Een uur na de aankomst van de tractoren en de presentatie van diverse sprekers, kwam Dominique Michel, CEO van de handelsfederatie, naar buiten om de demonstranten te woord te staan. Michel wees op een onafhankelijke studie van december vorig jaar waaruit blijkt dat de marge op primaire levensmiddelen in de Belgische retail is teruggevallen tot 1,29 procent. Volgens de fruittelers vergelijkt de belangenvertegenwoordiger hiermee appels met peren. “Dat zijn alle levensmiddelen, ook de spaghetti, hazelnotenpasta, chocolade en andere producten. Op vers fruit zitten veel hogere marges”, reageert Laduron.

Hierop erkent Michel dat hij de marges van fruit niet kent, maar er zitten volgens hem tal van andere schakels in de agrovoedingsketen waardoor de kosten oplopen. “Denk aan transport, verpakking, opslag, winkelarbeid, uitval in de winkel,...”

Prijs gevolg van vraag en aanbod

Volgens Michel is de prijs een gevolg van vraag en aanbod. “De Belgische fruitboeren exporteren massaal naar het buitenland. Meer dan de helft van de peren die hier geoogst worden, gaat naar het buitenland. Je kan tegenwoordig Belgische peren vinden tot in Mongolië, India en Vietnam. Die massale export zorgt nu voor problemen. Door het wegvallen van de markt in Oekraïne en Rusland is er nu fruit op overschot, daardoor zakt de prijs", verdedigt hij zijn zaak.

Het argument dat Belgische supermarkten Belgisch fruit negeren, snijdt volgens Michel ook geen hout. “Wij zijn net de beste partners van de Belgische fruitboeren. Maar liefst 93 procent van de peren in de rekken van onze supermarkten, is van Belgische origine, bij appels is dat 68 procent. Een klein deel komt uit het buitenland, dat klopt maar er is nu eenmaal niet voldoende aanvoer van Belgische appels en peren gedurende het hele jaar. Concreet: de aanvoer van Belgische peren stopt in juni, mag de consument dan geen peren meer eten in de zomer? Idem met de appels. Daarnaast zijn er bepaalde variëteiten van appels die Belgische boeren niet kweken maar die de consument net wel graag eet, dus halen we die uit het buitenland.”

Brouns: "Kansen in nieuw GLB"

Vlaams minister van Landbouw Jo Brouns zegt begrip te hebben voor het protest van de fruittelers. "De hele keten moet zich vandaag solidair tonen met onze fruittelers", zegt de cd&v-minister. Hij verwacht ook een inspanning van de supermarkten. "Minstens kunnen zij speciale acties doen om lokaal fruit extra in de verf te zetten en de ernst van de situatie duidelijk te maken", aldus Brouns. Door het wegvallen van de export naar Rusland is er volgens hem overaanbod op de markt. "Onze fruitboeren verliezen vandaag 5.000 tot 10.000 euro per hectare aan hun oogsten, dat is uiteraard een onhoudbare situatie", benadrukt hij. 

De minister wijst op de mogelijkheden die het nieuw strategisch GLB-plan kan bieden voor de fruittelers. "Daarin is een potentieel budget van om en bij de 60 miljoen euro voorzien voor de gemeenschappelijke marktordening in de groente- en fruitsector. "Dat geld kan bijvoorbeeld gaan naar marketing van onze Vlaamse producten, maar ook naar het zoeken van nieuwe afzetopportuniteiten of de verdere modernisering van onze fruitbedrijven. De sector heeft die middelen nú nodig", aldus Brouns. De cd&v-minister hamert dan ook op een snelle bekrachtiging van het plan door de Vlaamse regering.

Ook Demir steunt de fruittelers

Er kwam ook steun uit onverwachte hoek voor de fruittelers. In een persbericht liet Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir, wiens vader ooit als loonwerker bij een fruitteler werkte, zich achter de eis van de fruittelers te scharen. “In de supermarkt betaal je voor een kilogram appelen 2,5 tot 3 euro. In de veiling krijgen de fruitboeren echter nauwelijks 30 tot 35 eurocent per kilogram. Dat verschil is erg groot. De mensen betalen in de winkel genoeg, maar dat wordt niet eerlijk genoeg verdeeld binnen de keten en blijft sterk kleven bij retailers en supermarkten”, klinkt het op het kabinet van Demir.

De minister uitte vorige week al kritiek op het prijsmechanisme in de agrovoedingsketen. “De landbouwer staat onder constante grote druk om te produceren aan hoge standaarden tegen minimale marges. Door de slechte werking van de volledige agrovoedingsketen worden onze boeren onder druk gezet. Vooral vanuit de retailwereld wordt geen of onvoldoende rekening gehouden met de gevolgen van de druk die ze de fruitboeren, en bij uitbreiding alle landbouwers, opleggen.”

Alhoewel de rol van Comeos volgens Demir essentieel is, wijst zij ook op de verantwoordelijkheid van de federale regering die geen stappen zouden ondernemen om Belgische fruittelers te beschermen. “Dat heeft ook tot gevolg dat onze fruitboomgaarden vaak omgezet worden naar akkers en onze streken hun identiteit verliest.”

De minister pleit voor de oprichting van “een soort orgaan/regulator in de agrovoedingsketen die effectief en actief waakt over een rechtvaardigere verdeling tussen alle actoren in de keten en desnoods ook wetgevend of financieel ingrijpt op het juiste moment.” In tegenstelling tot Demirs pleidooi, zijn er op federaal niveau wel degelijk - zij het bescheiden - steunmaatregelen voorzien. Zo riep federaal landbouwminister David Clarinval de fruitteelt eind vorig jaar erkende als een "sector in crisis" waardoor een vermindering of uitstel van sociale zekerheidsbijdragen mogelijk is.