Geen UNESCO-erkenning voor hoogstamboomgaarden
nieuwsMoeten hoogstamboomgaarden een UNESCO-erkenning krijgen? Vlaams Parlementslid Lydia Peeters (Open Vld) vindt van wel. Ze diende een resolutie in bij de Vlaamse regering met een actieplan om de boomgaarden erkend te krijgen, maar het voorstel werd weggestemd. Vlaams Parlementslid Sanne Van Looy (N-VA) waarschuwt dat zulke erkenning immers ook veel administratieve rompslomp kan meebrengen voor fruitboeren.
De provincie Limburg, en de regio Haspengouw in het bijzonder, staan te boek als dé fruitstreek van Vlaanderen waar al fruit geteeld wordt sinds de Romeinse tijd. In de achttiende eeuw hielden de Haspengouwse veehouders er als bijberoep vaak een kleine boomgaard bij de hoeve op na. Maar de afgelopen decennia hebben de laagstambomen nagenoeg alle hoogstamboomgaarden verdrongen in de Belgische fruitteelt. Laagstammigen zijn veel minder arbeidsintensief, en dus ook economisch interessanter.
Laagstammigen zijn dus de te verkiezen optie voor vele fruitboeren, maar volgens Lydia Peeters zijn hoogstambomen ecologisch, cultureel en toeristisch van onschatbare waarde. Peeters wil deze bomen dus laten opnemen als UNESCO-werelderfgoed. Daarnaast pleit ze voor een opname van de hoogstamboomgaarden in de lijst van kleine landschapselementen en een hernieuwde rol voor Onroerend Erfgoed. Verder zegt de liberale politica dat eigenaars vandaag vastlopen in te veel regels en administratieve lasten.
Meer administratieve last
Vlaams Parlementslid Sanne Van Looy (N-VA) viel Peeters bij dat de hoogstambomen inderdaad hun waarde hebben, maar ze vindt het geen goed idee om het UNESCO-werelderfgoedlabel aan te vragen. “Ik vraag mij af of dat consequent is, want in dezelfde resolutie lees ik de vraag naar meer administratieve vereenvoudiging. Ik denk dat een UNESCO-label dit net zal bemoeilijken." Volgens Van Looy zijn beheerovereenkomsten een betere piste om hoogstamboomgaarden te beschermen.
Stijn De Roo (cd&v) sluit zich daarbij aan. Bovendien verwijst hij naar het huidig lopend actieprogramma voor hoogstamboomgaarden, dat nu in zijn laatste jaar zit, maar wel verlenging zal krijgen. De Roo wijst erop dat UNESCO-erkenning niet alleen gepaard gaat met administratieve last, maar ook de economische mogelijkheden van zulke bomen inperkt.
Leo Pieters (Vlaams Belang) is eveneens geen fan van zo'n erkenning. “Zulke bomen hebben een levensduur. Op een gegeven moment moeten ze gerooid worden, en wat doe je als het niet mag?” Pieters wijst er ook op dat de economische meerwaarde buiten het toeristische aspect beperkt is.
Kris Verduyckt (Vooruit) merkte nog op dat veel steden en gemeenten op lokaal niveau al hoogstamboomgaarden beschermen omdat ze deel uitmaken van het landschap. “En bovendien bieden ze schaduw aan landbouwdieren. Ik heb gelezen dat dieren ook hitteslag kunnen krijgen, dus niet onbelangrijk”, zegt hij. Verduyckt sloot zich wel aan bij de inschatting dat UNESCO-erkenning met te veel administratieve last gepaard gaat, en beheerovereenkomsten een geschikter instrument zijn om de bomen te vrijwaren. “Terwijl we voor andere kleine landschapselementen zoals hagen, houtkanten en poelen beheersubsidies hebben, hebben we die voor hoogstambomen niet. Wat ons betreft moet daar de focus op liggen.”
Ecologische waarde en oude fruitrassen
De Groenfractie sprak bij monde van Mieke Schauvliege als enige wel steun uit voor het voorstel van Lydia Peeters.
Peeters zelf betreurt dat de resolutie voor UNESCO-erkenning is afgeschoten. “Als deze regering het meent met duurzame landbouw en agrarisch erfgoed, dan moet ze in actie schieten,” zegt ze. Peeters wijst erop dat de bomen niet alleen typerend zijn voor het Haspengouwse landschap, maar ook een habitat bieden voor vogels en bijen.
De Open Vld-politica merkt ook op dat deze bomen de oude fruitrassen in stand houden, en dat ze een economische hefboom zijn voor bloesemtoerisme en voor de duurzame landbouw die zich inzet voor diversificatie, toerisme en korteketenproducten.
"Onvoldoende beschermd"
“Toch laat de Vlaamse regering na om dit waardevolle erfgoed voldoende te beschermen”, zegt Peeters in een persbericht. “Eigenaars, zowel landbouwers als particulieren, stuiten op een wirwar van regels en administratieve belasting. Steunmaatregelen richten zich vaak uitsluitend op actieve landbouwers en missen doelgerichtheid voor burgers die met engagement een boomgaard beheren.”
Peeters zegt ook concrete initiatieven te missen om de administratieve lasten te verlagen. “Tegelijk is de ondersteuning vanuit he beleidssdomein Onroerend Erfgoed weggevallen en ontbreekt een gecoördineerd beleid tussen federale en Vlaamse diensten. Dat maakt het voor burgers moeilijk om mee te werken aan het behoud van dit waardevol erfgoed en aan de verduurzaming van onze landbouw”, stelt ze.
Hoe dan ook vraagt Open Vld een “ambitieus actieplan” om de hoogstamboomgaarden te beschermen en werk te maken van monitoring, actieve ondersteuning en sensibilisering. Bestaande hoogstamboomgaarden moeten niet alleen worden bewaard, liefst worden er ook nieuwe aangeplant, vindt de partij. “En niet onbelangrijk: ook het landschapspark Hart van Haspengouw biedt een unieke kans voor herwaardering”, zegt Peeters. “Maar de erkenning als werelderfgoed van de hoogstamboomgaarden zou uiteraard de Haspengouwse kers op de ‘Limburgse vlaai’ zijn”, aldus het raadslid.
Bron: Eigen berichtgeving
