Fraude binnen de voedselketen op de agenda van SciCom-symposium
In december vond het jaarlijks symposium plaats van het Wetenschappelijk Comité van het voedselagentschap FAVV (SciCom). Het thema dit jaar was ‘fraude binnen de voedselketen en gevolgen voor voedselveiligheid’ en bracht alle actoren van de voedselketen samen. “De huidige internationale geopolitieke context en de gevolgen daarvan voor de prijs van bepaalde grondstoffen, doen vrezen voor een toename van het aantal fraudegevallen in de voedselketen”, stelt SciCom.
Fraude in de voedselketen is niet enkel in België een probleem. “Het komt wereldwijd voor en heeft jammer genoeg al altijd bestaan”, aldus SciCom-voorzitter Lieve Herman tijdens de openingsspeech van het symposium. “Het is het resultaat van een opzettelijke actie van één van de schakels in de keten, om kopers voor economische doeleinden te misleiden.” De fraude kan verschillende vormen aannemen. De meest voorkomende vorm is het product geheel of gedeeltelijk vervangen door een ander, goedkoper product of ingrediënt. Voorbeelden hiervan zijn olijfolie die andere plantaardige oliën bevat, honing met toegevoegde suikersiropen, gekweekte vis vermarkten als wilde vis of ‘versneden’ alcohol die methanol kan bevatten. “De huidige internationale geopolitieke context en de gevolgen daarvan voor de prijs van bepaalde grondstoffen doen vrezen voor een toename van het aantal fraudegevallen in de voedselketen”, stelt SciCom.
Gevaar voor consument
Fraude in de voedselketen kan soms een gevaar voor de gezondheid van de consument betekenen en brengt vaak hele grote economische verliezen met zich mee. Grote dossiervoorbeelden van fraude in de Belgische voedselketen zijn de dioxinecrisis en het fipronilschandaal, waarbij FAVV de insecticide fipronil ontdekte bij eieren. Andere Europese voorbeelden is het zogenoemde ‘sesamzaadschandaal’ waarbij loten Indiase sesamzaad met een teveel aan resten ethyleenoxide waren ingevoerd en verdeeld over heel Europa om te verwerken in allerlei producten. Ook de voedselfraude met paardenvlees in 2013 haalde wereldwijd de media. Toen werden er resten gevonden van paardenvlees in een kant-en-klare lasagne, die met rundvlees gemaakt zou zijn.
Fraudebestrijding
Om fraude in de voedselketen te voorkomen en te bestrijden bestaan er wetten, structuren, netwerken en instrumenten die door de Europese en Belgische overheden zijn opgezet. Één van de instrumenten is het Rapid Alert System voor voedsel en voeder (RASFF) van de Europese Commissie. Via dit systeem kunnen de lidstaten informatie uitwisselen, zodat de autoriteiten internationaal snel kunnen reageren als de voedselketen risico's voor de volksgezondheid oplevert.
In 2021 ontving RASFF 75 meldingen van problemen met producten geproduceerd of verdeeld in België. Daarbij ging het bij 38 meldingen over geen of vervalste documentatie , 24 gevallen ging over een proces of behandeling die niet goedgekeurd is, 12 gevallen had een verkeerd label en 1 melding ging over een vervalsing van product.
Naast deze preventie- en bestrijdingsmechanismen werd op het symposium ook de hulpmiddelen voor de beheersing van voedselintegriteit en de toeleveringsketen gepresenteerd waarmee bedrijven zich beter tegen fraude kunnen beschermen. Ook de verdere uitdagingen, behoeften en verwachtingen bij fraudepreventie en -bestrijding van de verschillende belanghebbenden in de voedselketen werden besproken. Op deze manier werden de aanwezige belanghebbenden bewust gemaakt om potentiële risico's voor de voedselketen te voorkomen en het vertrouwen van de consument te behouden.
