“Exportpositie speelt Vlaamse agrarische sector parten in coronatijd”

Dat de coronacrisis ook een impact heeft op de Vlaamse agrarische sector, is een open deur intrappen. “Maar de grootte van de impact en de herstelperiode voor de diverse sectoren worden bepaald door een uiteenlopende set van factoren”, weet Bart Verstrynge, agro-economist bij KBC.

Afhankelijkheid van export

De Wereld Handelsorganisatie (WTO) verwacht dat de wereldwijde lockdowns vanaf het voorjaar 2020 ervoor zullen zorgen dat de wereldhandel terugloopt met 13 tot 32 procent. “Die terugval is te wijten aan een lagere economische groei, maar ook aan logistieke problemen zoals extra grenscontroles, geen retourvrachten, onvoldoende personeel voor het laden en lossen van schepen, zeecontainers die niet tijdig terug geraken”, legt Bart Verstrynge uit. “Die logistieke problemen spelen een belangrijke rol in de handel van agrarische producten.”

Hoe mondialer de handel van een bepaald agrarisch product, hoe zwaarder de impact. “Sterk exportgerichte sectoren in België  zijn bijvoorbeeld de aardappelverwerking, de varkenssector, de braadkippensector en de zuivelsector”, gaat Bart Verstrynge verder. “De impact van de coronacrisis op deze sectoren is dus groot. Aan de andere kant zien we dat de prijsvorming in sectoren die eerder gericht zijn op de binnenlandse markt - zoals rundsvlees - wel goed was en dat concurrentie op onze binnenlandse markt met Zuid-Europese groenten en fruit in de eerste maanden van de Europese lockdown minder was.”

Afzetkanaal

Dé bepalende factor voor de grootte van de impact van de coronacrisis? “Een vlotte toegang tot de afzetmarkt”, antwoordt Bart Verstrynge. “Ook voor het verloop van de herstelperiode is dit een zeer belangrijke factor.”

“Een sprekend voorbeeld is de Vlaamse sierteeltsector waar normaliter net in de periode van de lockdown (15 maart tot 10 mei) gemiddeld 40 procent van de omzet wordt gerealiseerd”, vertelt Bart Verstrynge. “Een omzet die grotendeels wegviel. Na de opening van de tuincentra in en binnen- en buitenland verliep de afzet van bepaalde sierteeltproducten zoals perk- en balkonplanten wel terug heel vlot.”

Het stilvallen van de economische activiteit in de horeca- en evenementensector (‘foodservice’) speelde veel sectoren eveneens parten. “De (tijdelijke) extra verkoop via retail compenseerde de verloren afzet onvoldoende”, weet Bart Verstrynge. “Vooral de afzet naar foodservice blijft tot op vandaag nog altijd achter en dat treft heel wat sectoren zoals aardappelproducten, zuivelproducten, vlees en gevogelte, eieren, diepvriesgroenten,… Al was er wel enige compensatie via de korte keten, die kon profiteren van de extra interesse in lokale voeding recht van bij de boer.”

Creatieve oplossingen

In vele subsectoren zoekt men naar creatieve oplossingen om de tijdelijke schok te milderen. “Als reactie op deze enorme crisis kan geopteerd worden om tijdelijk voorraden te vergroten”, weet Bart Verstrynge. “Dergelijke marktingrepen ondersteunen ook de prijzen. Het probleem met het opbouwen van voorraden is dat opslag extra kosten met zich mee brengt. Hiermee wordt de crisis ookaan verlengd gezien de voorraden vroeg of laat terug op de markt komen en zo de prijsvorming opnieuw onder druk zetten. Op langere termijn zijn die oplossingen allicht onvoldoende om de veelheid van uitdagingen aan te pakken.”

Ademruimte creëren

“Goed beleid kan die uitdagingen verzachten”, reageert Bart Verstrynge. “Vooral een stimulerend beleid om de toegang tot huidige en nieuwe afzetmarkten in binnen en buitenland te verbeteren lijkt broodnodig.” Want de coronacrisis is niet het enige wat speelt. “De nakende (no-deal?) brexit bijvoorbeeld, laat zich nu al voelen in bepaalde sectoren. Het Verenigd Koninkrijk is - met 10 procent van onze export - een belangrijke handelspartner voor tal van agrarische producten.”

In de varkenshouderij hangt de allesoverheersende Afrikaanse varkenspest als een donkere wolk boven de mondiale markt. “Dat leidt tot belemmeringen op de Europese export en tot een groot tekort aan varkensproducten in China dat instaat voor de helft van de wereldwijde varkensvleesconsumptie” reageert Bart Verstrynge.

Volgens hem zijn er heel wat ondersteunende maatregelen te nemen om op korte termijn wat extra ademruimte te creëren voor bedrijven. “Ik denk dan aan zaken zoals het noodfonds voor de sierteelt en aardappelsector, de hinderpremie, ondersteuning uit de financiële sector via het bankenplan… Op langere termijn kunnen promotie en ondersteuning helpen om opnieuw toegang te krijgen tot bepaalde exportmarkten of om nieuwe afzetkanalen in binnen- en buitenland aan te boren.”

Meer weten? Lees hier de volledige analyse. Vanaf zondag 4 oktober kan je op PlattelandsTV kijken naar ‘Agronomics’, met een bijdrage van Bart Verstrynge en zijn collega Jan Leyten over de impact van de coronacrisis op de agrarische sector.