Sierteeltconsulent verruilt kantoorjob voor CSA-boerderij met digitale akker

Aan de achterkant van de Plukheyde staan 200 bakken gevuld met aardbeienplanten. Waar de vruchten normaal rood zouden kleuren rond deze tijd van het jaar, heeft de teelt door het slechte voorjaarsweer flinke vertraging opgelopen. Het aantal bakken representeert het aantal deelnemers van de CSA-boerderij in Kampenhout, een gemeente in de driehoek Leuven-Brussel-Mechelen. “Iedereen kan binnenkort zo’n bak komen halen om mee naar huis te nemen. Zo kunnen ze de aardbeien plukken op het moment dat hen het best uitkomt”, vertelt Koen Tierens, in de buurt beter bekend als "boer Koen".

De Plukheyde is één van de 27 CSA-boerderijen die geregistreerd staan op korteketenwebsite Recht van bij de boer. 'Community supported agriculture' (CSA), oftewel gemeenschapslandbouw, is een vorm van samenwerking tussen burgers en lokale landbouwers. Leden betalen een jaarlijkse bijdrage waarmee de kosten op het bedrijf gedekt worden. In ruil hiervoor krijgen ze een deel van de opbrengst uitgekeerd. “Een belangrijke doelstelling is de consument dichter bij de landbouw te brengen en consumptie volgens de seizoenen te herintroduceren”, vertelt Tierens die er zeven jaar geleden zijn baan als AVBS-consulent sierteelt voor opzegde. Nu teelt hij op 1,8 hectare ruim 150 soorten groenten en fruit.

Directe aanleiding van de carrièreswitch was een bezoek aan Wijveld, het CSA-bedrijf van Michiel van Poucke. “Dat was een zeer inspirerend bezoek en heeft mij de knoop doen doorhakken”, aldus de Vlaams-Brabantse boerenzoon die tijdens AVBS-bedrijfsbezoeken ook een goed beeld kreeg van de land- en tuinbouwontwikkeling in Vlaanderen. Hij merkte dat de traditionele familiebedrijven het steeds moeilijker hebben en dat veel bedrijven ofwel richting schaalvergroting evolueren ofwel zich gaan specialiseren in een kleine niche. “Dit en het feit dat er steeds meer vraag is naar duurzame, gezonde en lokaal geteelde groenten, heeft mij doen besluiten dit bedrijf op te zetten.”

Anders dan de naam doet vermoeden, is de Plukheyde geen plukboerderij. De aardbeien zijn één van de weinig vruchten die de deelnemers zelf plukken. “Wij hebben gekozen voor een afhaalsysteem, mede omdat we geen parkeergelegenheid hebben”, vertelt boer Koen. “Eigenlijk hebben we een virtuele akker: deelnemers kunnen wekelijks een groentepakket samenstellen en ophalen.” De prijs voor dit “Flexpakket” bedraagt  705 euro per jaar, oftewel 15 euro per week. Er is ook een andere optie, het basispakket, dat 587,50 euro kost (12,50 euro per week) en wekelijks door de CSA-boer zelf wordt samengesteld.

Als gevolg van een prijscorrectie en de inflatie heeft de CSA-boer het jaartarief in de afgelopen twee jaar met 40 procent moeten verhogen. Ondanks deze stijging heeft dit niet geleid tot een aanzienlijke daling in het aantal deelnemers, aldus de ondernemer. Hij geeft aan dat er jaarlijks een verloop is van zo'n 15 procent. Dit kan te maken hebben met nieuwe gezinssamenstellingen, verhuizingen en andere persoonlijke omstandigheden. In andere gevallen gaat het om mensen die wel degelijk belang hechten aan duurzame principes, maar die uiteindelijk toch kiezen voor goedkopere supermarktproducten, zoals tomaten in de winter.

Tijd gooit roet in het eten

De belangrijkste reden voor het terugkerende verloop is volgens boer Koen de factor tijd. “Veel mensen hebben een druk bestaan en sommigen hebben zelfs geen tijd om het pakket te bestellen of af te halen.” Anderzijds gaat er volgens hem behoorlijk wat tijd gepaard met de weekplanning van mensen in de menusamenstelling. “Je moet een week vooruit plannen wat je gaat eten. Ook deze planning vergt tijd en organisatie waardoor er soms verse groenten verloren gaan en mensen afhaken.”

Hoewel boer Koen het gros van het werk zelf uitvoert - periodiek ondersteund door een seizoenarbeider en een zorggast - wordt hij op drukke momenten ook geassisteerd door zijn leden. “Er zijn deelnemers die mij helpen bij de marketing of de website en er zijn mensen die op drukke momenten bijspringen, bijvoorbeeld bij de pluk van bonen of de oogst van aardappelen.” Momenteel heeft hij een oproep gelanceerd om onkruid te wieden en aardappelen te poten komende donderdag, op Hemelvaartsdag. “Door de vele regen zijn die werkzaamheden uitgesteld en komen ze nu samen."

Onthaasten op de CSA-boerderij

Op deze manier komen de leden, ook al plukken ze niet zelf, toch regelmatig in contact met de boerderij en wordt de kloof tussen burger en boerderij verkleind. Via een wekelijkse digitale nieuwsbrief probeert boer Koen de landbouwgemeenschap Plukheyde verder te versterken. In de toekomst wil hij het areaal en deelnemersaantal nog iets uit breiden. Hij start onder andere met agroforestry en er worden hoogstamfruitbomen geplant op de braakliggende stroken tussen de roterende bioteeltvakken op de akker.

Op langere termijn hoop hij nog meer aanvullende activiteiten te kunnen ontplooien om de landbouw en burger dichter bijeen te brengen. Zo doet de Plukheyde jaarlijks mee aan een ouder-kindweekend van de Gentse vzw Cernunnos waarbij men door middel van akkerbouwactiviteiten de band tussen ouder en kind probeert aan te halen, een band die volgens Tierens door de haastige levensstijl van tegenwoordig vaak onder druk staat. “Hoe mooi is het dat landbouw een rol kan spelen bij het verbeteren van de maatschappij”, besluit hij met een glimlach.