Europa stemt violen in aanloop naar G20

De staatshoofden en regeringsleiders van de Europese Unie buigen zich vandaag in Brussel opnieuw over de diepste financiële en economische crisis in decennia. Een tweede herstelplan of andere nieuwe initiatieven zijn echter niet aan de orde. De Europeanen willen vooral de violen stemmen met het oog op het aanstaande overleg op wereldniveau in Londen.

Vanuit linkse en syndicale middens kregen Europese beleidsmakers de voorbije maanden het verwijt dat ze dieper in de buidel moeten tasten om de economie opnieuw aan te zwengelen. In de aanloop naar de top van de G20 in Londen eisten ook de Verenigde Staten steeds nadrukkelijker dat Europa meer investeert in het herstel van de economie. 

De druk vanuit Washington, waar een herstelplan van ruim 600 miljard euro (5,5 pct van het bbp) werd gelanceerd, sorteert voorlopig weinig effect. De EU-lidstaten raakten het eind vorig jaar eens over een inspanning van 200 miljard euro (1,5 pct van het bbp) en Europese afspraken over bijkomende fiscale stimuli zijn voorlopig niet aan de orde. 

"We kunnen niet elke dag met een nieuw plan komen aanzetten. Laat ons eerst uitvoeren wat al beslist is", verklaarde Europees Commissievoorzitter José Manuel Barroso. Binnen de Unie is Duitsland overigens de enige lidstaat die reeds tegen de drempel van 1,5 procent aanschurkt. De overige lidstaten zitten volgens vorsers van de denktank Bruegel aan een gemiddelde van 0,8 procent. België blijft steken op 0,35 procent. 

De Europese leiders stellen echter dat de inspanning over een periode van twee jaar stijgt tot 400 miljard euro (3,3 pct van het bbp) wanneer men ook de stijgende kosten voor werkloosheidsuitkeringen en andere sociale uitgaven meetelt. Dat zijn volgens Barroso evenzeer investeringen in economisch herstel, want "die houden de vraag op peil". Hij merkte op dat Amerikaanse en Aziatische overheden veel minder inspanningen leveren op dat vlak. 

Ook mobiliseerden de Europese overheden zo'n 1.000 miljard euro om de banken overeind te houden. Barroso, die onder vuur ligt omdat hij te weinig aandacht zou hebben voor de sociale gevolgen van de crisis, argumenteerde dat ook die inspanning als sociale maatregel aanzien kan worden. "De regeringen hebben dat niet gedaan voor de bankiers, maar voor de burgers. Een instorting van de financiële sector had de gewone man het hardst getroffen", stelde hij. 

Naast de nationale fiscale stimuli bevat het Europese herstelplan ook een schijf van vijf miljard euro uit de Europese begrotingsreserves. Barroso wil dat geld investeren in energieprojecten en breedband. In vergelijking met de omvang van de crisis gaat het om een peulschil, maar de enveloppe heeft een symbolische waarde, omdat het de enige bijdrage uit de gemeenschappelijke Europese begroting betreft. 

Zowel in het Europees Parlement als bij verscheidene lidstaten bestond er sterke weerstand tegen het voorstel. Nu zou er volgens diplomatieke bronnen toch een compromis in de maak zijn. Duitsland zou zijn verzet staken, op voorwaarde dat de hervorming van de telecomsector minder stringent zou aangepakt worden en dat de Europese steun zou vervallen voor projecten die tegen eind 2010 nog niet aangevat zijn. België heeft in het huidige plan uitzicht op fondsen voor windenergie in de Noordzee en voor betere gasverbindingen met Frankrijk. 

Een ander gesprekspunt wordt het versterkt toezicht op de financiële sector. Met het rapport van voormalig IMF-topman Jacques de Larosière beschikt de EU reeds over een aanzet voor een sterkere grensoverschrijdende controle op de financiële middens. Het rapport werd positief onthaald, maar het valt nu af te wachten hoe snel de Europeanen tot actie willen overgaan. Een duidelijk signaal zou het debat op de G20 kunnen beïnvloeden. 

België, dat als klein land het idee van een Europese regulator steunt, wil alvast dat de aanbevelingen van de Larosière zo snel mogelijk uitgevoerd worden. De Britten daarentegen lijken minder gehaast. Ze kunnen wijzen op hun rol als gastheer van de G20, maar het gaat toch vooral om de belangen van de City, het financiële hart van Londen dat tot dusver nauwelijks aan banden werd gelegd. 

Ook met het oog op de aanpak van fiscale paradijzen, de regulering van hefboomfondsen en vergoedingen voor topmanagers moeten de Europese leiders de violen stemmen in de aanloop naar Londen. "Wil de EU met sterke engagementen en strakke deadlines de besluitvorming van de G20 beïnvloeden, of wacht ze af en gaat ze nadien de G20 achterna lopen", zo schetste een diplomaat de inzet van de top. 

Naast alle financiële en economische perikelen zullen de leiders zich ook nog beraden over de beveiliging van de energiebevoorrading en de liberalisering van de Europese energiemarkten. Ook de strijd tegen klimaatverandering en de top van Kopenhagen komt daarbij aan bod. Tenslotte zullen ze ook hun goedkeuring hechten aan de lancering van een nieuw partnerschap met de oostelijke buurlanden van de EU.