Vervuilend en asociaal? Nederlandse economen nemen glastuinbouw onder de loep
Niet enkel de dierlijke producenten moeten het ontgelden in de Nederlandse publieke opinie. In een opmerkelijk interview op VPRO, neemt president van de Nederlandsche Bank Klaas Knot diverse sectoren op de korrel. “Economische activiteiten waar onder de werkelijke kostprijs wordt geproduceerd, waar onder het minimumloon gewerkt wordt, en waar men nog steeds in hoge mate afhankelijk is van fossiele subsidies”, aldus Knot. Volgens Knot is de glastuinbouw hier een voorbeeld van, net als de vleesverwerkende industrie. “Ik zeg niet dat je er niets aan hebt, ik zeg wel dat de maatschappelijke baten niet langer opwegen tegen de kosten.”
De boude uitspraken van Knot leverden hem heel wat kritiek op vanuit de landbouwsector, al wordt de man wel bijgestaan door econoom Jaap Van Duijn. Op het Nederlandse nieuwskanaal NOS hekelt hij hoezeer de sector leunt op arbeidsmigranten. "Persoonlijk vind ik dat je geen industrie kan handhaven die alleen maar op buitenlanders kan draaien. Dan kan je de productie ook beter naar het buitenland verplaatsen", zegt hij aan NOS. Als Nederlanders hun kassen willen behouden, moeten ze er volgens Van Duijn zelf gaan werken. "Maar dan moet je niet een baan willen die vrijdagmiddag vrij geeft, en een auto van de zaak."
Gastarbeiders en seizoenarbeiders
In Westland, het hart van de Nederlandse glastuinbouw, werken 12.000 tot 16.000 gastarbeiders. Volgens Van Duijn komt er zo een grote sociale druk op de omliggende streek, in de vorm van woningschaarste, overlast en minder sociale cohesie. En de arbeidsmigranten zelf, die zijn maar beter snel tevreden. In 2019 becijferde het Centraal Bureau voor de Statistiek dat één op vijf gastarbeiders nog geen tien euro verdient per uur. Ruim zestig procent verdient tussen de tien en vijftien euro. Let wel, cijfers specifiek voor seizoenarbeiders zijn niet voorhanden. Dat komt omdat de meesten zich tijdens hun korte verblijf niet inschrijven in een Nederlandse gemeente.
Levert hun arbeid economisch ook iets op? Dat wel. 85 procent van alle Nederlandse glastuinbouwproducten worden geïmporteerd naar het buitenland. In totaal zijn ze goed voor 1,1 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Volgens de Nederlandse economen is deze bijdrage echter te beperkt, vergeleken met de ‘lasten’ die de sector met zich meebrengt.
Groenteteelt onder glas best renderende sector in Vlaanderen
19 februari 2024Het nut van de landbouw
Wetenschapper en opiniemaker voor NRC Handelsblad Louise Fresco ziet het anders. “Als je sommige politici beluistert kan de steun aan de landbouw, of vooruit, die hele landbouw wel weg”, schrijft ze in NRC. “Men wijst graag op het geringe aandeel van de landbouw in het bbp en de schade die de landbouw doet. Overigens is dat lage aandeel nogal vertekend: in percentage van de productie- en maakeconomie vertegenwoordigen de landbouw en landbouw-verwerkende sector een aanzienlijk deel. Daarnaast is deze sector anders dan alle andere door het enorme oppervlak. Wie over Europa vliegt, ziet vooral een lappendeken van akkers en weides.”
In haar opiniestuk kijkt Fresco ook verder dan louter het bbp. “Het nut van de landbouw is vierdelig: het produceren van nuttige landbouwproducten voor voeding en industrie, inclusief op termijn vervangende grondstoffen voor de petrochemie; het beheer van landschap daar waar productie niet het eerste doel is; een bijdrage leveren aan klimaatdoelen door opslag van CO2 in grasland en bodems, het beheer van waterscheidingen en natte gronden; het leefbaar houden van het platteland.”
De glastuinbouwers in Westland en daarbuiten tonen zich weinig geamuseerd met de bevindingen van Knot en Van Duijn. Op sociale media regent het kritiek van diverse boeren. Ook Adri Bom-Lemstra, de voorzitter van Glastuinbouw Nederland, neemt het op voor haar sector in een post op LinkedIn. Zij wijst onder meer op het efficiënte ruimtegebruik van de sector, en het belang voor de voedselvoorziening in Europa.
Bron: NOS.nl / VPRO / eigen berichtgeving
