Dubbele verkoop tijdens Valentijn, maar corona-hype definitief voorbij

“Dit jaar verloopt de verkoop net zoals vorig jaar. Niet slecht, maar ook niet goed. Dat heeft ook te maken met het feit dat Valentijn midden in de week valt en dat het vakantie is”, vertelt Raf Moeyersoons, operational directeur van Euroveiling in Brussel. Euroveiling is als een coöperatie opgericht in 1900 door sierteeltbedrijven om de afzet in goede banen te leiden. Anno 2024 telt het 200 coöperant-siertelers.

Eén van de leveranciers van Euroveiling is rozenteler Wim Scheers uit Kontich. Ook Scheers is matig tevreden met de verkoop tijdens Valentijn. “Valentijn was nog redelijk, maar januari was slecht. In vergelijking met vorig jaar lag de middenprijs 20 tot 30 cent lager”, vertelt Scheers die aan de hand van Valentijn zijn omzet probeert te pieken met zijn jaarrond-productie van rozen.” Tegenover de lagere opbrengst staat ook de energiekosten die weer wat dalen."

Minder Belgische kwekers op Euroveiling

Het aantal Belgische kwekers op de Euroveiling loopt gestaag achteruit met twee tot drie procent per jaar doordat siertelers met pensioen gaan en er nauwelijks opvolging is. De verklaring hiervoor is vergelijkbaar met de landbouw. “Ook de sierteelt vraagt soms grote investeringen en de rechtszekerheid staat ook bij ons onder druk. Daarnaast heeft de jeugd steeds minder interesse in een job waar zeven dagen op zeven gewerkt moet worden”, zegt Moeyersoons.

Net zoals Scheers ervaart Euroveiling dat de prijzen voor sierteeltproducten dit jaar iets slechter zijn dan vorig jaar. “Mogelijk heeft het te maken met de algehele inflatie waardoor mensen minder te besteden hebben. In plaatst van een bos van 40 euro, kopen ze nu een bos van 30 euro”, zegt Moeyersoons.

Hiermee staat de uitgave van de consument haaks op diens bestedingsgedrag tijdens corona. “Mensen waren aan huis gekluisterd en hadden hun budget voor sierteeltproducten aanzienlijk opgekrikt. Dat waren gouden tijden voor de sierteeltsector en Euroveiling”, blikt Moeyersoons terug op de pandemie. Deze veel gehoorde geluiden worden ook bevestigd door het recent gepubliceerde Landbouwrapport 2024 (LARA).

Die gouden coronatijden vertaalden zich ook naar het inkomen van de siertelers. Uit de statistieken van LARA blijkt dat het gemiddelde familiale inkomen van siertelers onder glas steeg naar 142.717 euro in 2021, een stijging van 57 procent ten opzichte van 2020 (82.645) dat overigens ook een bovengemiddeld jaar was. Voor de siertelers betekende 2013 een dieptepunt. Serretelers noteerden in dat jaar een inkomen van 25.000 euro.

Alhoewel er nog geen algemene statistieken bekend zijn voor 2022 en 2023, lijkt het niet verwonderlijk dat 2021 voorlopig als recordjaar in de boeken blijft staan voor de sierteelt. "Sinds het najaar 2022, waarbij de coronamaatregelen afgebouwd werden, daalden de uitgaven aan sierteeltproducten terug sterk", klinkt het op het Departement van Landbouw en Zeevisserij. Een feit dat bevestigd wordt door de verkoopcijfers van Euroveiling.

Minder sierteeltbedrijven, stabiel areaal

In 2021 had de sierteelt met 579 miljoen euro een aandeel van ruim negen procent in de productiewaarde van de totale Vlaamse land- en tuinbouw (6,29 miljard euro). Vlaanderen telde in 2022 921 bedrijven die siergewassen telen, dat komt overeen met vier procent van de Vlaamse landbouwbedrijven. 72 procent van alle Vlaamse bedrijven met siergewassen zijn gespecialiseerde sierteeltbedrijven.

Dat betekent dat drie procent van de Vlaamse land- en tuinbouwbedrijven een gespecialiseerd sierteeltbedrijf is. De sierteelt komt verspreid voor in Vlaanderen, maar de grootste concentratie vinden we in Oost-Vlaanderen, ten oosten van Gent. De streek rond Lochristi staat bijvoorbeeld bekend om de azalea, een teelt die de voorbije decennia sterk afnam, maar nog steeds en prominente plaats inneemt in de Vlaamse sierteelt.

Uit de statistieken van LARA valt verder op te merken dat het sierteeltareaal in de periode 2012-2022 behoorlijk stabiel gebleven is. In 2022 bedraagt het areaal 6.186 hectare en maakt het één procent uit van de totale oppervlakte cultuurgrond. Tegenover het onveranderde areaal staat in 2022 een daling van het aantal bedrijven met 18 procent ten opzichte van 2012. Deze contradictie laat zich verklaren door de schaalvergroting in de sector, een trend die we in alle sectoren van de land- en tuinbouw terugzien. In 2022 bedraagt de bedrijfsoppervlakte van een sierteeltbedrijf gemiddeld 6,3 hectare.

“Doordat het aantal siertelers afneemt en schaalvergroting plaatstvindt, treedt een verschraling van het assortiment op”, horen we op Euroveiling. “Het zijn vooral de kleine bedrijven met nicheproducten die ertussenuit vallen. Wat overblijft zijn producten die op grotere schaal geteeld kunnen worden, zoals rozen of tulpen”, vertelt Moeyersoons.

Om de verschraling tegen te gaan, is Euroveiling jaren geleden gestart met de invoer van bloemen en planten in Italië, Spanje en Nederland. Het buitenlandse aandeel ligt inmiddels, afhankelijk van de periode, op gemiddeld 40 procent. “Op deze manier kunnen we een volledig assortiment blijven aanbieden aan onze klanten, bloemenzaken en tuincentra”, verklaart de operationeel directeur van de Brusselse bloemenveiling.

Behalve de schaalvergroting in de sierteelt valt ook het toenemende belang van de boomkwekerij op. Terwijl de boomkwekerij tot 2019 nog minder dan 60 procent van de productiewaarde van de sierteelt vertegenwoordigde, lag dat aandeel in 2022 op 64 procent. Dit tegenover 36 procent voor de bloemen. De bloem- en sierplantensector omvat onder andere perk- en balkonplanten, azalea, potchrysanten, kamerplanten, bloembollen en –knollen. De boomkwekerijsector omvat onder andere bloeiende en niet-bloeiende heesters, vaste planten, solitaire en laanbomen, rozelaars en fruitkweek, bos- en haagplantsoen.