Voedselinflatie bereikte in 2023 een historisch hogere stijging dan buurlanden
De inflatie van de levensmiddelen in België kende in 2023 een historische stijging van gemiddeld 12,7 procent. Nooit eerder was de voedselinflatie zo hoog. De prijzen bij onze buurlanden bereikten ook een historisch hoog niveau, maar lagen iets lager dan in ons land. Dat meldt het Prijzenobservatorium van de FOD Economie. 2023 kenmerkte zich in België door dalende prijzen voor landbouwgrondstoffen, maar stabiele industriële prijzen en consumptieprijzen.
De inflatie voor levensmiddelen was in 2023 historisch hoog, zelfs hoger dan in 2022. Voor levensmiddelen inclusief alcohol en tabak bedroeg de inflatie in België 12,7 procent in 2023. Nooit eerder was de inflatie voor levensmiddelen zo hoog sinds het begin van de berekeningen in 1996. In onze belangrijkste buurlanden, namelijk Duitsland, Frankrijk en Nederland, heeft de inflatie voor levensmiddelen in 2023 ook historisch hoge niveaus bereikt. Het is evenwel in België dat de inflatie in 2023 het hoogst is, waarbij het niveau van Duitsland werd overschreden.
Het zijn vooral de niet-bewerkte levensmiddelen die verklaren waarom de inflatie voor levensmiddelen hoger is in België. Voor bewerkte levensmiddelen is het inflatieverschil met de drie buurlanden klein. Voor de niet-bewerkte producten bedraagt de inflatie meer dan 12 procent in België, terwijl ze in elk van de buurlanden tussen 9 en 10 procent ligt. Het is vooral voor fruit en groenten dat de inflatie in België hoog gebleven is. Fruit kende heel het jaar door een inflatie terwijl de inflatie voor de groenten pas startte in maart. Voor vlees volgde de Belgische inflatie hetzelfde traject als in Frankrijk. Dit wil zeggen dat de inflatie, die gedurende heel 2022 en de eerste 3 maanden van 2023 ver onder de inflatie in Duitsland en Nederland lag, werd gevolgd door een ommekeer. Vanaf april 2023 was de inflatie hoger voor vlees in Frankrijk en België.
Het Prijzenobservatorium merkt op dat de hogere inflatie voor niet-bewerkte levensmiddelen van de afgelopen maanden een inhaalbeweging is. De gematigde Belgische inflatie lag sinds 2021 telkens onder de gemiddelde inflatie van de buurlanden. De sterkere prijsstijging in België, sinds april 2023 is een reactie daarop.
Dalende landbouwprijzen, stabiele consumptieprijzen
De prijzen voor landbouwgrondstoffen bleven in een snel tempo dalen in de eerste drie kwartalen van 2023. Tussen januari en september daalden de prijzen met meer dan 19,4 procent. In iets meer dan een jaar tijd, tussen juni 2022 en september 2023, daalden de prijzen zelfs met 50 procent. Deze daling werd veroorzaakt door granen, die met nog eens 30 procent daalden tijdens 2023, en door zuivelproducten (-14 %). Daarentegen bleef de prijs van suiker stijgen (+28,4%), net als oliën (+38,1 %) en vooral cacao (+69,2 %).
Over het hele jaar verloor de index van de landbouwgrondstoffen 17,4 procent. "De impact van deze daling was dat de stijging van de industriële prijzen in de agrovoedingsindustrie tot stilstand kwam", aldus het Prijzenobservatorium. "De industriële prijzen stegen nog in januari van dit jaar, maar zijn sindsdien stabiel gebleven." Het tijdsverschil tussen het begin van de daling van de landbouwgrondstoffenprijzen en het einde van de stijging van de industriële prijzen bedroeg zes maanden. Tijdens de opwaartse trend was er een tijdsverschil van bijna een jaar tussen het begin van de stijging van de prijzen voor landbouwgrondstoffen en de eerste impact daarvan op de industriële prijzen.
Wat de consumptieprijzen betreft, bleef de inflatie in 2023 weliswaar hoog, maar werd het jaar gekenmerkt door een stopzetting van de opwaartse trend van de prijzen voor de verschillende categorieën van levensmiddelen. "In 2023 waren er namelijk twee perioden met specifieke karakteristieken. De eerste wordt gekenmerkt door een voortzetting van de scherpe prijsstijging die begin 2022 begon", leest het rapport. "In iets meer dan een anderhalf jaar, van januari 2022 tot juli 2023, zijn de prijzen van bewerkte levensmiddelen met 23 procent gestegen. In de tweede periode van 2023, stabiliseren de prijzen van levensmiddelen zich. De daling van de prijzen voor landbouwgrondstoffen gedurende meer dan een jaar heeft dus nog niet geleid tot een tastbare daling van de prijzen stroom afwaarts in de voedingssectoren, maar slechts tot een stopzetting van de opwaartse trend." Het Prijzenobservatorium wijst erop dat sommige productiekosten zoals lonen, niet dalen. Wat deze vaststelling gedeeltelijk kan verklaren.
Algemene inflatie
De totale inflatie in België bedroeg in 2023 2,3 procent. De totale inflatie begon met een dalende trend in het eerste kwartaal (5,9%) van 2023 en die daling bleef verder aanhouden zodat de totale inflatie in het laatste kwartaal uitkwam op -0,6 procent. Opvallend is dat de totale inflatie in ons land veel minder hoog was dan in onze buurlanden, hoewel ze ook in Duitsland en Nederland afnam. In Frankrijk daarentegen bleef de inflatie relatief stabiel. De oorzaak van dat verschil in totale inflatie is het verschillende verloop van de energieprijzen in die landen.
Wat betreft de energieprijzen in 2023 valt een voortdurend dalende trend op voor het volledige jaar. Bekeken over de vier kwartalen van 2023 bedroeg de prijsdaling voor energie gemiddeld 28,4 procent. Dat is een groot verschil met 2022. Toen piekten de energieprijzen sterk met een recordinflatie van 57,9 procent over het hele jaar. In 2023 daalden de gas- en elektriciteitsprijzen opnieuw als gevolg van een combinatie aan factoren. De groothandelsprijzen op de energiemarkten daalden als gevolg van, onder andere, een lagere vraag door milde weersomstandigheden, inspanningen om energie te besparen en de vertraging van de Chinese economie. Ondanks de daling zijn de gas- en elektriciteitsprijzen nog steeds hoger dan voor het conflict tussen Oekraïne en Rusland.
De energieprijzen in België vertoonden een snellere stijging en daling vergeleken met Frankrijk en Duitsland. "Dat is voornamelijk te wijten aan de verschillende organisatie van de markt", aldus het Prijzenobservatorium. "In België is de energiemarkt meer geliberaliseerd, met een groter aandeel contracten met variabele prijzen voor elektriciteit en gas. Hierdoor hebben de groothandelsprijzen voor energie een grotere impact op de consumentenprijzen in ons land. In Duitsland is de energiemarkt minder geliberaliseerd en profiteren consumenten van vaste prijzen gedurende een jaar, onderhandeld door hun gemeente. In Frankrijk verklaren gereguleerde prijzen en een tariefschild de trend in gas- en elektriciteitsprijzen."
Bron: Eigen berichtgeving
