Demir schenkt Ineos nieuwe vergunning, juristen en milieuorganisaties verbolgen

Nadat de vorige vergunning vernietigd was door de Raad van Vergunningsbetwisting, leverde Demir op 7 januari een nieuwe, voorwaardelijke omgevingsvergunning af. Net als alle vergunningen voordien, werd deze gebombardeerd door beroepsprocedures. Deze vergunningsbeslissing van Demir wordt nu ingetrokken en vervangen door een nieuwe beslissing, wat betekent dat alle lopende beroepsprocedures zonder voorwerp zijn. De minister neemt deze beslissing om rekening te kunnen houden met het nieuwe stikstofdecreet, dat pas op 23 februari van kracht is gegaan. "Met de nieuwe beslissing zorgen we voor meer duidelijkheid en verhogen we bijgevolg ook de rechtszekerheid", zegt Demir.

"Als dit een voorbode is voor de aanpak van de nieuwe Vlaamse regering, stellen we ons ernstige vragen”, gaat hij verder. Want hoe is het mogelijk dat minister Demir een vergunning verleent zonder openbaar onderzoek? Hoe kan een beroepsprocedure tegen de vorige vergunning zomaar vervallen zonder uitspraak? Deze nieuwe vergunning is gebouwd op het stikstofdecreet, maar dat decreet heeft de toets van de Raad van State nog niet overleefd en blijft een onvolledig voorstel om de stikstofcrisis aan te pakken. Demir geeft Ineos hiermee tijd cadeau om verder te bouwen aan een milieuschadelijk project op juridisch drijfzand. Wij vinden dat onverantwoord."

“Dit gebeurt nooit”

Vzw Natuurlijk Boeren is één van de partijen die is tussengekomen in de procedure tegen de vorige vergunning. Raadsman Stijn Verbist vindt de werkwijze van de minister zeer ongewoon. “Wat de minister nu doet, is uitzonderlijk en gebeurt in principe nooit”, zegt Verbist. “Ze trekt een eerder verleende vergunning in, en verleent een nieuwe vergunning. Dit kan juridisch, maar gebeurt nooit terwijl het ook voor tal van andere dossiers een oplossing zou kunnen zijn.”

“De strategie van de minister is natuurlijk duidelijk geweest: er werd, na de vernietiging door de Raad, een nieuwe vergunning verleend alleen maar om Ineos de gelegenheid te geven verder te werken terwijl iedereen zeer goed wist dat ook de nieuwe vergunning onwettig was. De slaagkans van een het beroep bij de Raad was zeer groot”, zegt Verbist.

“Men heeft het arrest van de Raad niet willen afwachten, omdat Ineos dan opnieuw, zoals vorig jaar, zou worden geconfronteerd met de juridische onmogelijkheid om verder te bouwen. Door een uitzonderlijke behandeling, die voor niemand anders kan maar wel voor Ineos, leidt de minister Ineos via een systeem van stepping-stones door het juridische moeras waarin het zit. Telkens weer zijn de onwettige vergunningen zo’n tijdelijke stepping-stones.”

“De nieuwe vergunning zal dus moeten bestudeerd worden, maar de kans is zeer groot dat ook deze vergunning zal worden bestreden”, zegt Verbist nog. “Uiteindelijk zal dan de Raad voor Vergunningsbetwistingen opnieuw het laatste woord hebben, behalve als de minister deze uitzonderlijke techniek dan opnieuw zal toepassen. Een ding is zeker: wat Ineos tot nu toe heeft gebouwd was minstens tot deze laatste, nieuwe vergunning, onwettig.”

Ongelijke behandeling

Professor Milieurecht Kurt Deketelaere (KU Leuven) lijkt deze mening te delen. “Mijn inziens zijn die oplossingen van art. 83 en volgende zelf onwettig door de retroactieve toepassing, ongelijke behandeling van dossiers, enzovoort, waardoor ook deze vergunning mijns inziens perfect aanvechtbaar blijft”, stelt hij. “Maar dit is natuurlijk allemaal theorie : De Vlaamse regering gaat door met vergunnen, intrekken, hervergunnen, enzovoort totdat de fabriek van Ineos er staat en dan is er geen weg terug meer, voor niemand. Het is een bedenkelijke manier van vergunningverlening, als je weet dat jan met de pet voor de minste onregelmatigheid wordt gesanctioneerd of een vergunning wordt geweigerd.”

Ook advocaat en opiniemaker Fernand Keuleneer ziet een patroon. "Het Ineos-decreet, ook wel “stikstofdecreet” genoemd, was er nodig om de toevoeging van een gewijzigde Passende Beoordeling aan het vergunningsdossier van Ineos – Project One te regulariseren”, stelt hij. “Art. 90, §2 bepaalt dat de bevoegde overheid, als ze de ontvankelijkheid en volledigheid van het aanvraagdossier of de project MER-screening opnieuw beoordeelt, rekening kan houden met gegevens of documenten die werden gewijzigd in of toegevoegd aan het aanvraagdossier vóór de inwerkingtreding van dit decreet. Uit voorzichtigheid heeft men dus waarschijnlijk een nieuwe vergunning toegekend.”

Volgens Keuleneer is de intrekking van de vorige vergunning, en uitvaardiging van een nieuwe, een duidelijk vertragingsmaneuver. “Bovendien zullen er ook nieuwe beroepsprocedures moeten ingesteld worden, wat op verdere vertraging neerkomt”, stelt hij. “Ondertussen wordt er verder gebouwd. De gevolgde politiek is er duidelijk een van voldongen feiten. Of de vergunning uiteindelijk stand houdt, zal ervan afhangen of de Raad voor Vergunningsbetwistingen vindt dat de vergunning in overeenstemming is met de 'hogere' Europese normen. Het stikstofdecreet verandert daar niets aan.”

Ineos tevreden

Hoewel de kritiek voor het project niet mals is, is Ineos uiteraard wel tevreden dat de werkzaamheden kunnen vorderen. De nieuwe vergunning onderbouwt volgens hen de rechtszekerheid van het project. De chemiereus blijft 'Project One' verdedigen als een productiesite die de industrie duurzamer zal maken. "Deze vernieuwing die de sector ook fundamenteel vergroent, is broodnodig indien we concurrentieel willen blijven ten opzichte van wat elders in de wereld gebeurt", stelt het bedrijf.

De bouw van de ethaankraker gaat intussen verder. "Recent hebben we op de werf in Antwerpen de kaap van 1.300 medewerkers overschreden", stelt Ineos. "Er zijn ruim 20 Vlaamse aannemers tewerkgesteld en dit gaat in de komende maanden verder oplopen. Het is veruit de grootste industriële werf in Vlaanderen en deze geeft nu al zuurstof aan de Vlaamse economie. Het is ook de enige 'greenfield miljardeninvestering' in de Europese chemiecluster in 25 jaar."

Antwerps havenschepen Annick De Ridder (N-VA) verwelkomt het project. “Dat een nieuwe vergunning is afgeleverd op basis van het nieuwe stikstofdecreet wat deze nog robuuster maakt, is een zeer goede zaak", stelt de schepen en voorzitter van het havenbedrijf Port of Antwerp-Bruges. "De meest duurzame ethaankraker van Europa en de bijhorende miljardeninvestering is dan ook bijzonder welkom in onze haven, de economische motor van Vlaanderen."