Daling Belgische melkproductie weerspiegelt Europese krimp
nieuwsIn 2024 werd in België 4,35 miljard liter melk geproduceerd, een daling van 34 miljoen liter ten opzichte van het jaar ervoor. Dit blijkt uit cijfers van de Belgische Confederatie van de Zuivelindustrie (BCZ), die waarschuwt dat een verdere afname problematisch kan zijn voor de Belgische zuivelverwerkers. "Een dalende melkproductie zorgt voor onzekerheid bij de zuivelverwerkers, die de afgelopen jaren investeringen hebben gedaan om de stijgende volumes melk in hun productiefaciliteiten te kunnen verwerken", stelt Lien Callewaert, directeur en woordvoerder van BCZ.
De achterliggende oorzaak van de daling lijkt een structureel probleem te zijn binnen de Belgische melkveehouderij. Op 20 jaar tijd is het aantal bedrijven met melkkoeien in Vlaanderen gehalveerd. En die daling blijft zich voortzetten. In 2024 stopten 244 melkveehouders (4,1%), waardoor het totale aantal bedrijven daalde tot 5.640 (3.358 in Vlaanderen en 2.282 in Wallonië). Het aantal melkkoeien per bedrijf is in vergelijking met 20 jaar wel meer dan verdubbeld, met een gemiddeld aantal van 80.
De sector kampt bovendien met vergrijzing: 55 procent van de melkveebedrijfsleiders is ouder dan 55 jaar en 88 procent heeft geen opvolging. Dit is grotendeels te wijten aan administratieve druk en juridische onzekerheid, onder meer door milieuregels zoals het stikstofdossier. Daarnaast bemoeilijkt de beperkte toegang tot landbouwgrond de toekomst van veel bedrijven.
Europese melkveehouderij onder druk
De situatie in België past in een bredere Europese trend. Volgens de recente EU Agricultural Outlook zal de Europese melkveestapel tegen 2035 met 11 procent afnemen. In landen zoals Vlaanderen en Nederland is de daling al ingezet, terwijl Oost-Europese landen zoals Polen voorlopig nog een groei van de veestapel kennen. Deze afname wordt grotendeels toegeschreven aan strengere milieuregels en een verhoogde nadruk op duurzaamheid binnen de sector.
Europese melkveestapel daalt met 11 procent tegen 2035
10 februari 2025Hoewel de melkproductie per koe naar verwachting verder zal stijgen door verbeteringen in dierenwelzijn, voeding en fokkerij, zal deze groei afzwakken. Waar de productiviteit per koe tussen 2014 en 2024 nog met 1,9 procent per jaar steeg, wordt verwacht dat dit tempo zal halveren tot 0,9 procent per jaar tegen 2035. Dit zal resulteren in een dalende totale melkproductie in Europa met ongeveer 0,2 procent per jaar.
Focus op toegevoegde waarde
De afnemende melkplas in Europa dwingt verwerkers om zich meer te richten op producten met een hogere toegevoegde waarde. Zo zal de export van laagwaardige producten zoals melkpoeder en drinkmelk afnemen, terwijl er meer kaas en weipoeder wordt geproduceerd voor de export. Belgische bedrijven zoals Milcobel spelen hierop in. "Het lijkt erop dat het plafond van de melkproductie in Noordwest-Europa bereikt is en er in de toekomst misschien minder melk beschikbaar zal zijn", stelde Tom Schiettecat, directeur Milk & Farms bij Milcobel in een eerder interview op VILT. De Belgische zuivelcoöperatie richt zich daarom meer op hoogwaardige producten zoals kwalitatieve melkpoeders en de verwerking van weistromen in samenwerking met Arla.
Evolutie van de melkprijs
De afnemende melkproductie en de stijgende focus op hoogwaardige zuivelproducten zullen de melkprijs hoog houden. Experts voorspellen dat de melkprijs rond de 50 cent per liter zal blijven, wat hoger is dan de pre-coronaperiode, maar lager dan de piek in 2021-2022 toen bijna 60 cent per liter werd betaald. Of dit positief is voor de melkveehouders, blijft een vraagteken, aangezien inflatie veel van de prijsstijging tenietdoet.
Ondanks de dalende melkproductie blijft de vraag naar zuivel stabiel, al zijn er verschuivingen merkbaar in de consumptiepatronen. Drinkmelk verliest aan populariteit, terwijl hoogwaardige zuivelproducten zoals kaas en gespecialiseerde melkpoeders aan belang winnen. Hoewel plantaardige alternatieven de markt blijven betreden, verwachten experts dat hun impact op de totale zuivelconsumptie beperkt zal blijven.
De Belgische en Europese zuivelsector staan dus voor een periode van transitie, waarin de focus verschuift van volumegroei naar waardecreatie. Of dit voldoende zal zijn om de sector op lange termijn te ondersteunen, blijft de vraag.
