"Brutoloon landbouwgezin bedraagt 1.000 euro per maand"

Volgens een eerste prognose van Boerenbond zal het globaal land- en tuinbouwinkomen in Vlaanderen dit jaar met 3 pct dalen in vergelijking met 2008. "Dit betekent dat een gemiddeld landbouwersgezin moet rondkomen met een brutoloon van ongeveer 1.000 euro per maand. Dat is dramatisch laag", zei voorzitter Piet Vanthemsche tijdens de nazomerontmoeting van de landbouworganisatie.

In haar berekeningen baseert Boerenbond zich op evoluties van prijzen en volumes van land- en tuinbouwproducten over de eerste 8 à 9 maanden van 2009. "Tijdens die maanden zagen we spectaculaire prijsdalingen wat zorgde voor een daling van de globale omzet van de Vlaamse land- en tuinbouwsector van maar liefst 10 pct. De kosten dalen gelukkig ook mee met 13 pct waardoor de impact ervan op het landbouwinkomen relatief beperkt blijft", aldus Vanthemsche.

De omzet in de plantaardige sectoren daalt met 12 pct. De teelt die hier het zwaarst doorweegt, is tarwe. "Een goede oogst en kleine vraaguitval als gevolg van de crisis zorgden voor een daling van de graanprijzen met maar liefst 28 pct", legt François Huyghe, de akkerbouwspecialist van Boerenbond, uit. Hoe het met de aardappelteelt gaat verlopen, is volgens Boerenbond nog niet helemaal duidelijk. "De gevolgen van de droogte op de oogstresultaten zijn nog steeds onduidelijk", stelt Huyghe.

De omzet van de Vlaamse groenteteelt neemt af met 8 pct tegenover 2008. Vooral de prijsdalingen voor de glasgroenten veroorzaakten deze scherpe terugval. "De prijzen daalden in deze sector met maar liefst 19 pct, wat vooral te wijten is aan een terugval van de tomatenprijzen", klinkt het. De teelt van vollegrondsgroenten voor de versmarkt kende wel een prijsstijging van 7 pct. Bij de industriegroenten was er vooral een grote productiedaling (-10%) waar te nemen als gevolg van de droogte.

In de fruitteelt daalt de omzet met 21 pct tegenover dezelfde periode vorig jaar. "Zowel voor de appelen, de peren als voor de aardbeien liepen de prijzen terug. Globaal lagen de bekomen prijzen op de Belgische veilingen zo’n 5 procent lager dan 2008", zegt Huyghe. Maar nog opvallender volgens hem is de daling van de perenproductie met zo’n 47 pct.

In de sierteeltsector zal de productiewaarde dit jaar dalen met zo’n 6 pct tegenover 2008. De boomkwekerijsector behaalt de beste resultaten voor 2009. "Maar de sector van de snijbloemen heeft het heel zwaar te verduren. Zowel de prijzen als de aanvoer zijn teruggelopen, vooral bij de snijrozen", luidt het bij Boerenbond.

Voor de globale dierlijke sector loopt de omzet dit jaar 9 pct terug. De grote oorzaak daarvan is de prijsvorming van melk. Die liep de eerste 9 maanden van dit jaar terug met maar liefst 37 pct. De hoeveelheid geproduceerde melk zal volgens de berekeningen van Boerenbond zo’n 2 pct hoger liggen. In de varkenshouderij daalden de prijzen met 6 pct tegenover 2008. "En we mogen niet uit het oog verliezen dat 2008 al een slecht jaar was", zegt Huyghe. Volgens de landbouworganisatie hebben beide sectoren vooral te maken met een sterke vraaguitval als gevolg van de crisis.

In de rund- en kalfsvleessector werd globaal een prijsverhoging van 6 pct waargenomen. Hiertegenover staat een daling van het aanbod met 4 pct. In de slachtpluimveesector daalde de productie met 5 pct en ook de prijsvorming verliep niet zo goed waardoor de productiewaarde zal terugvallen met ongeveer 7 pct. "Uitzondering is de eiersector waar de prijzen stegen met 9 pct en de productie toenam met 4,5 pct. Daardoor werd een omzetstijging van 13 pct gerealiseerd".

Terwijl de prijzen van de meeste landbouwproducten terugvallen, dalen ook de directe kosten met 13 pct. Vooral de daling van de veevoederprijzen met 17 pct tegenover 2008 speelt daarbij een grote ral. Ook de energieprijzen daalden. Globaal genomen lag de energiefactuur zo’n 35 pct lager dan een jaar eerder. De prijs voor plantenvoeding viel met 27 pct terug. Door de daling van de directe kosten blijft de toegevoegde waarde van de Vlaamse land- en tuinbouwsector ongewijzigd tegenover 2008.

Dat resulteert uiteindelijk in een lichte daling van het globale land- en tuinbouwinkomen in Vlaanderen met 3 pct tegenover vorig jaar. “Als we dit vergelijken met 2007, dan is er wel een daling van 47 pct. Voor het tweede jaar op rij zit de hele sector dus in een diepe crisis. De reserves van onze bedrijven zijn aangetast, de landbouwgezinnen besparen op wat ze kunnen en de onbetaalde facturen stapelen zich op. Er zijn grenzen en we voelen dat die bereikt zijn. De frustratie van onze landbouwers laait af en toe hoog op, maar veel miserie wordt ook in stilte verbeten”, stelt Piet Vanthemsche.

De landbouworganisatie becijferde dat het gemiddeld inkomen per voltijds tewerkgestelde arbeidskracht dit jaar 14.451 euro bedraagt. "Vergeleken met het gemiddeld brutoloon van de loon- en weddetrekkenden in Vlaanderen dat op 39.335 euro wordt geschat, ligt het inkomen in de landbouw 63,3 pct lager", aldus Vanthemsche. "Weet je dat een gemiddeld landbouwersgezin moet rondkomen met een brutoloon uit de landbouw van ongeveer 1.000 euro per maand? Dat is dramatisch".

De Boerenbondvoorzitter is dan ook van mening dat fundamentele wijzigingen zich opdringen. "Wij blijven geloven in de toekomst van onze Vlaamse land- en tuinbouw, maar wij willen aan de overheden op elk niveau, aan banken en onze afnemers vragen om al het mogelijke te doen om zoveel mogelijk bedrijven deze crisis te laten overleven". Ook de voedingsindustrie en de distributie spelen daarbij volgens Boerenbond een niet te onderschatten rol.

"Ik heb me eens verdiept in de mission statements van deze laatste organisaties. Ze staan bol van termen als fairtrade, duurzaamheid en respectvol omgaan met leveranciers. Eén en al hypocrisie, want in de praktijk is daar niks van te merken. Er moet heel dringend tijd gemaakt worden van een gedragscode en ik verwacht dat Fedis en de voedingsindustrie zelf met initiatieven komen", fulmineert Vanthemsche.

Boerenbond geeft aan het niet na te zullen laten om grote distributiebedrijven te viseren als die met stuntprijzen blijven uitpakken. Donderdag verlaagde Delhaize nog maar eens de prijs van 150 producten.