Omzet akkerbouw stijgt met 15%, dankzij aardappel

Na het kurkdroge rampjaar 2018 heeft de akkerbouw zich dit jaar vrij goed hersteld. Dat blijkt uit de raming van de jaarresultaten van Boerenbond, die een omzetstijging van 15 procent verwacht en de barometer voor akkerbouw lichtjes ziet stijgen. Ook al wordt er uitgegaan van een prijsdaling op de vrije markt voor aardappelen, toch zou de omzet een kwart hoger uitvallen ten opzichte van vorig jaar. Vlas, chicorei en granen doen het goed in 2019 maar van de suikerbieten horen we een ander verhaal. Hoewel de suikerproductie zich tegenover 2018 hersteld heeft, mogen we op vlak van prijsvorming niet veel goeds verwachten.  

Na een daling van het Vlaamse areaal consumptieaardappelen in 2018, volgde in 2019 een stijging met 8,4 procent. In Vlaanderen scoorde de oogst van vroege aardappelen beter in vergelijking met het zeer droge 2018. Voor de late aardappelen zijn er sterke opbrengstverschillen afhankelijk van de variëteit (bintje, fontane, innovator), de streek en van het perceel. Boerenbond verwacht genormaliseerde opbrengsten, wat zich ten opzichte van het extreme jaar 2018 vertaalt in een sterke plus (+ 30%).

 

In combinatie met het gestegen areaal zou de totale Vlaamse productie van consumptieaardappelen 41 procent hoger uitvallen dan in 2018, toen de productie zo’n 36 procent lager lag tegenover 2017. In 2018 konden veel telers niet voldoen aan de verplichtingen om de contractueel overeengekomen hoeveelheden te leveren. Een deel van de oogst van 2019 zal als dusdanig aangewend worden om de contractuele verbintenissen uit 2018 na te komen.

 

Door de betere oogstverwachtingen zijn de prijzen op de vrije markt sterk teruggevallen tegenover 2018. Boerenbond gaat uit van een prijsdaling op de vrije markt (met naar schatting ruim 60%) tegenover 2018. In Vlaanderen wordt de laatste jaren slechts nog ongeveer 30 procent van de aardappelen op de vrije markt verhandeld. De overige 70 procent van de productie wordt onder contract verbouwd. De contractprijzen stegen in 2019 gemiddeld met zo’n 15 procent tegenover 2018. Vrije en contractprijzen gecombineerd resulteert dat in een prijsdaling met 12 procent. Globaal wordt een omzet verwacht die bijna een kwart (24%) hoger zal uitvallen tegenover 2018, gedreven door het toegenomen areaal en de genormaliseerde opbrengsten.

 

In 2019 hebben de Vlaamse akkerbouwers 5,5 procent meer tarwe en gerst ingezaaid. Daarentegen daalde het areaal korrelmaïs met 10 procent, zodoende dat de globale oppervlakte toenam met 2,2 procent. Door de combinatie van een gestegen areaal en hogere rendementen zal de globale Vlaamse graanproductie zo’n 20 procent groter uitvallen tegenover 2018. Het jaar 2019 kan bestempeld worden als een goed graanjaar. Ook ziet het ernaar uit dat de oogst van korrelmaïs groter zal uitvallen tegenover 2018, al heeft op de percelen die iets later bloeiden de hitte schade veroorzaakt met als gevolg een slechte kolfvulling. Naast betere opbrengsten is ook de kwaliteit goed. Zo ook is de aantasting met mycotoxines in 2019 verwaarloosbaar.

 

In de Europese Unie zal de graanproductie naar schatting 7,4 procent groter zijn dan in 2018 (ramingen Copa-Cogeca). De grootste productietoename deed zich voor bij tarwe. Wereldwijd zou de graanoogst in 2019 stijgen tegenover 2018. Daardoor zal de graanproductie in 2019 groter zijn dan het wereldverbruik, waardoor de stocks opnieuw zullen toenemen, na het slechte oogstjaar 2018.

 

De voorbije weken zijn de internationale graanprijzen naar lagere niveaus teruggelopen. Boerenbond verwacht dat uitgaande van de internationale oogstgegevens, de graanprijzen bijna 20 procent lager zullen liggen dan in 2018. De combinatie van een grotere oogst met een slechtere prijsvorming zal een omzetdaling voor graan tot gevolg hebben met zo’n 3 procent ten opzichte van 2018.

 

De oppervlakte suikerbieten daalde in Vlaanderen met 8,6 procent ten opzichte van 2018. Op basis van de resultaten van de staalnames wordt uitgegaan van een gemiddelde opbrengst van 81,4 ton bieten per hectare aan 18,4 procent suiker. Dit komt neer op een suikerproductie van 15 ton per hectare, wat een herstel is tegenover 2018.

 

Op het vlak van prijsvorming mogen we weinig goeds verwachten. Verklaring is de zeer bedroevende internationale suikerprijs die vertaald wordt naar de bietenprijs, gezien door de wijziging van het Europees suikerbeleid de garantieprijs weggevallen is. Verwacht wordt dat de omzet van suikerbieten, louter gedreven door genormaliseerde suikeropbrengsten, in 2019 zo’n 10 procent hoger zal liggen tegenover 2018. De voorbije jaren worden gekenmerkt door een voortdurende terugloop van de omzet van deze sector als gevolg van gedaalde prijzen en ingezaaide arealen. Europa heeft deze sector in belangrijke mate gedereguleerd. De steunmaatregelen zijn volledig weggevallen en er bestaan vandaag geen instrumenten meer om grote schokken in de markt op te vangen. Dit leidde de voorbije jaren tot een teloorgang van de sector. Over een periode van 15 jaar beschouwd, halveerde de omzet.

 

De oppervlakte cichorei steeg in 2019 met 5,8 procent ten opzichte van 2018. De opbrengsten zouden naar schatting op hetzelfde niveau liggen als vorig jaar. Deze teelt wordt integraal onder contract verbouwd. De contractprijs bleef onveranderd. Globaal zal de omzet van deze teelt 5,8 procent hoger uitvallen tegenover 2018.

 

Granen, aardappelen en suikerbieten zijn de belangrijkste akkerbouwteelten in Vlaanderen. Daarnaast kende vlas een zeer goed 2019. In 2019 daalde het Vlaamse vlasareaal met 2,2 procent maar door goede oogstresultaten schat Boerenbond dat de totale productie van vezelvlas 18 procent hoger zal uitvallen tegenover 2018. In 2019 bedroegen de gemiddelde opbrengsten aan strovlas 7 ton per hectare tegenover 5,8 ton per ha in 2018. De vlasteelt, waarvan de uitzaai in het voorjaar onder gunstige omstandigheden verliep en de oogst plaatsvond begin juli, ontsnapte aan de droogte en de hittegolven.

Verwacht wordt dat de prijzen op hetzelfde niveau zullen blijven dan in 2018. Globaal zal de omzet 18,3 procent hoger liggen tegenover 2018.

 

Akkerbouwbarometer verbetert licht

 

Sinds 2016 werkt Boerenbond per kwartaal voor verschillende sectoren een rentabiliteitsbarometer uit. Bij deze berekening wordt de impact van de belangrijkste opbrengsten en kosten gesimuleerd in een standaardtype bedrijf. Voor de akkerbouwsector wordt uitgegaan van een gemiddeld Vlaams akkerbouwbedrijf waarbij het Vlaams areaal akkerbouwgewassen als basis dient voor de berekening van de index. Het betreft een type bedrijf met aardappelen (70% op contract en 30% vrije aardappelen), suikerbieten, graangewassen en korrelmaïs. Voor de oogst 2018 komt Boerenbond tot een saldo index van slechts 89 procent ten aanzien van het 5-jaarlijkse gemiddelde (2014-2018).

 

De rentabiliteitsbarometer kent grote jaarlijkse schommelingen. Zo scoorde de oogst 2012 duidelijk het best in de analyse (goede aardappelprijzen). De oogst 2017 kreeg af te rekenen met slechte graan- en suikerbietprijzen. De oogst 2018 kende een beperkte stijging van de index ten opzichte van de oogst 2017 door betere graanprijzen in het najaar van 2018 en in de eerste maanden van 2019. Ook de aardappelprijzen op de vrije markt noteerden fors hoger, maar de verkochte hoeveelheden vrije aardappelen bleven beperkt omdat veel telers moesten voldoen aan de aangegane contractuele verplichtingen. Door de droogte van 2018 vielen de opbrengsten namelijk aanzienlijk tegen.