Zorgboerderijen vieren 20 jaar Vlaamse steun: landbouwers als partners in zorg en inclusie
nieuwsTwintig jaar geleden kende Vlaanderen voor het eerst steun toe aan zorgboerderijen, land- en tuinbouwbedrijven waar mensen met een zorgvraag een zinvolle dagbesteding vinden. Vlaanderen investeerde in twee decennia meer dan 24 miljoen euro, goed voor duizenden zorggasten. Om dit jubileum te vieren ging minister van Landbouw Jo Brouns (cd&v) langs bij zorgboerderij Hoeve Engelenveld in Kinrooi, waar melkveehouders Mathieu en Annemie elke week zorggasten René en Richard met veel warmte ontvangen.
Zorgboerderijen bieden mensen met een zorgnood de kans om deel te nemen aan het dagelijkse leven op de boerderij zoals dieren of planten verzorgen, groenten oogsten of onderhoud van het erf. “Een boerderij is een economische setting”, benadrukt Els Roelof, coördinator van Steunpunt Groene Zorg. “Wat zorggasten hier doen, is nuttig. Ze zijn geen ‘cliënten’ die beziggehouden worden, maar dragen effectief bij aan het dagelijks functioneren van het bedrijf. Daarbij worden ze aangesproken op wat ze wél kunnen, niet op wat ze niet kunnen. Dit vergroot het gevoel van eigenwaarde, verantwoordelijkheid en zingeving.”
Steunpunt Groene Zorg bestaat 20 jaar en krijgt extra subsidies
22 januari 2024Wettelijk kader als kantelpunt
Vandaag telt Vlaanderen meer dan duizend zorgboerderijen, maar dat succes kwam er niet vanzelf. Steunpunt Groene Zorg, opgericht in 2003 door Boerenbond en Ferm, ging in zijn beginjaren het terrein op om te luisteren naar de bezorgdheden van landbouwers en welzijnsactoren. “Landbouwers wilden zorggasten ontvangen, maar vroegen terecht duidelijkheid en zekerheid: wat bij een controle, wat als er iets gebeurt?” zegt Roelof. “Tegelijk vroeg de welzijnssector garanties rond kwaliteit en veiligheid.”
Die vragen leidden in 2005 tot een wettelijk kader en een subsidieregeling binnen het landbouwbeleid, uitgewerkt in samenwerking met de departementen Landbouw, Welzijn en Onderwijs en met betrokkenheid van de sociale inspectie. Centraal staat de samenwerking met een erkende begeleidende welzijnsdienst of een CLB, die instaan voor opvolging en kwaliteit.
“Dit partnerschap is cruciaal”, benadrukt Roelof. “De begeleidende dienst blijft tijdens het hele zorgtraject betrokken en ondersteunt zowel de zorggast als de zorgboer of -boerin.”
Gestage groei
Sinds de invoering van het kader groeide het aantal zorgboerderijen gestaag. Na een administratieve vereenvoudiging in 2023 was er een opvallende toename van kandidaat-zorgboeren. Door een hervorming van de subsidievoorwaarden, komen meer boeren in aanmerking voor de steun aan zorgboerderijen. Jaarlijks melden zich ook telkens meer dan duizend nieuwe zorggasten aan.
Bezoek aan zorgboerderij in Kinrooi
Minister Brouns zette het twintigjarig jubileum in de kijker met een bezoek aan zorgboerderij Hoeve Engelenveld in Kinrooi. Het melkveebedrijf van Mathieu en Annemie Steensels is sinds 2019 ook actief als zorgboerderij. Wat begon met één zorgvraag uit de buurt, groeide uit tot een vaste werking met twee zorggasten die er wekelijks meedraaien.
“We wilden zorggasten ontvangen, maar alleen als alles correct geregeld was,” zegt Mathieu Steensels. “Dankzij het wettelijk kader en de begeleiding weten we waar we aan toe zijn. Zo kunnen we ons focussen op wat telt: mensen een plek geven.”
Dat bevestigen ook zorggasten René en Richard, die al jaren op de hoeve actief zijn. “Ik kom hier graag,” zegt René. “Ze kennen mij, en ik voel me welkom. Dat maakt werken hier mogelijk voor mij, want ik ken het hier zelf ondertussen ook allemaal goed.”
Voor landbouwers is het een verrijking om een maatschappelijke rol op te nemen en mensen een kans te geven
Meerwaarde voor landbouw en zorg
Volgens Roelof zit de maatschappelijke meerwaarde van zorgboerderijen in de kruisbestuiving tussen landbouw en zorg. “Zorggasten voelen zich nuttig en blijven actief, wat helpt om stabiel te blijven en soms zelfs te groeien in talenten. Voor landbouwers is het een verrijking om een maatschappelijke rol op te nemen en mensen een kans te geven.”
Die wisselwerking maakt het Vlaamse model ook uniek in Europa. In tegenstelling tot andere landen, waar zorgboerderijen vaak deel uitmaken van de sociale economie of de zorgsector, groeiden ze in Vlaanderen vanuit de landbouw zelf, met actieve landbouwers in een centrale rol.
Na 20 jaar zijn zorgboerderijen uitgegroeid tot een structureel onderdeel van het Vlaamse zorg- en landbouwlandschap. “Twintig jaar investeren in zorgboerderijen is vooral investeren in mensen,” besloot minister Brouns.
Bron: Eigen berichtgeving
