Wordt 2024 het jaar dat het vrijhandelsakkoord Mercosur landt?
De Europese Unie had gehoopt de onderhandelingen over het vrijhandelsakkoord met Mercosur tegen eind 2023 rond te hebben, maar de presidentsverkiezingen in Argentinië en nieuwe Europese milieueisen omtrent ontbossing vormden nieuwe obstakels om het handelspact op tijd af te ronden. Volgens nieuwswebsite POLITICO zou er wel opnieuw optimisme bestaan dat dit jaar het doorbraakjaar wordt en een overeenkomst gevonden zal worden.
De hoop was groot dat leiders van de EU en de Mercosur-groep de hand zouden kunnen schudden over hun handelspact tijdens een top van Mercosur-landen begin december 2023. Maar de spanningen laaide weer op toen Europa nieuwe milieueisen stelde op vlak van ontbossing inclusief sancties bij niet-naleving, wat niet naar de zin van Brazilië was. Last-minute gooide ook de Argentijnse machtswissel nog extra roet in het eten. De aftredende Argentijnse linkse president Fernández zei plots dat hij het akkoord niet langer kon ondertekenen omdat "het slecht zou zijn voor lokale bedrijven". De ommezwaai van Fernández, die de overeenkomst eerder had gesteund, schokte de politieke bondgenoten. Nu rijst de vraag of het pact, dat al bijna 14 jaar in de maak is, überhaupt ooit nog gesloten zal kunnen worden.
Mercosur
Mercosur is de op drie na grootste gemeenschappelijke markt ter wereld, na de Europese Unie, de Verenigde Staten en Japan. Het doel van de organisatie is om vrije handel en vrij verkeer van goederen, personen en kapitaal te bevorderen. Mercosur verenigt al sinds 1991 vier Zuid-Amerikaanse landen: Argentinië, Brazilië, Paraguay en Uruguay. Ook Bolivia staat sinds 2016 op de officiële toetredingslijst.
In 2010 zijn onderhandelingen begonnen over een handelsovereenkomst met de EU, maar twee decennia later wordt er nog steeds over gediscussieerd. Het EU-Mercosur-pact zou een geïntegreerde markt van 780 miljoen consumenten kunnen creëren, waarmee dit het grootste vrijhandelsverdrag uit de geschiedenis van de EU zou kunnen worden. In 2019 werden de onderhandelingen in feite afgerond, maar hadden de betrokken partijen nog niet ondertekend.
In meerdere Europese landen alsook in de Zuid-Amerikaanse landen is er ondertussen verzet tegen het mogelijke akkoord. De afronding van de overeenkomst hangt momenteel erg af van onder meer een nevenovereenkomst die moet voorkomen dat de toenemende handel niet leidt tot ontbossing van het Amazonewoud.
Frankrijk en Argentinië tegen
De overwinning in december van de extreemrechtse Javier Milei in Argentinië heeft de laatste onderhandelingen in 2023 over het handelsverdrag doen ontsporen. In de aanloop van de Argentijnse verkiezingen keerde president Milei zich fel tegen Mercosur en de overeenkomst met de EU. Volgens Milei is Mercosur een “douane-unie van slechte kwaliteit die handelsverstoringen veroorzaakt en haar leden schaadt”. Hij wil Argentinië uit Mercosur halen en de deal met de EU blokkeren.
Ook in Frankrijk is de politieke tegenstand al altijd groot geweest omdat het land zich zorgen maakt over de gevolgen van een overeenkomst voor zijn landbouwsector. Frankrijk liet verstaan dat de milieuconcessies die de EU in de Mercosur-onderhandelingen heeft verkregen, niet volstaan. "Ik kan niet van onze boeren en onze industriëlen vragen om zich in te spannen voor een decarbonisatie, terwijl we plotseling alle tarieven afschaffen om goederen binnen te halen die niet aan deze regels onderworpen zijn," vertelde Macron aan de Britse zakenkrant Finanaciel Times. "Er zijn een paar zinnen aan het begin en aan het einde van de tekst toegevoegd om Frankrijk een plezier te doen, maar dit volstaat niet.” De export van de EU naar Mercosur bestaat vooral uit industriegoederen, terwijl de EU vooral agrarische producten uit Mercosur importeert.
Deal ontdooien of invriezen
In de aanloop naar de Europese verkiezingen zullen veel lidstaten het geen geschikt moment meer vinden om een gevoelig handelsverdrag af te ronden, veel handelsdeskundigen zeggen dat de kans om de overeenkomst te beklinken hierdoor steeds kleiner wordt. Toch lijkt het erop dat het dossier nog niet onmiddellijk in de diepvries belandt en lijkt er optimisme te zijn dat een doorbraak nog steeds mogelijk is voordat het mandaat van de Europese Commissie afloopt.
De Zuid-Amerikaanse Mercosur-landen overwegen om eind januari of begin februari een topontmoeting op hoog niveau te organiseren, in een poging om hun lang uitgestelde handelsovereenkomst te bezegelen. Dat meldt nieuwswebsite POLITICO. Ondertussen lijkt ook de Argentijnse president meer gematigd te reageren over de deal dan in zijn verkiezingscampagne. "Argentinië lijkt nu meer bereid om tot een overeenkomst te komen," vertelde EU-topdiplomaat Josep Borrell woensdag op een evenement in Lissabon.
Tot eind januari zouden er bijeenkomsten op technisch niveau plaatsvinden in een poging om de resterende meningsverschillen over het hoofdstuk handel en duurzaamheid uit de weg te ruimen. “En om Mercosur-bedrijven meer bescherming te bieden tegen Europese concurrentie op het gebied van aanbestedingen”, aldus de Mercosur-bronnen van POLITICO.
Bron: POLITICO / De Standaard / Reuters / Euractiv
