Wolkenhoeve stopt als eerste met biggencastratie

Varkensbedrijf ‘Wolkenhoeve’ in Geel is het eerste Belgische varkensbedrijf dat haar biggen niet langer castreert. Door te kiezen voor vaccineren, verbetert het dierenwelzijn op het bedrijf. “Hoe beter de dieren het hebben, hoe beter de kwaliteit van het vlees”, zegt varkenshouder Chris Peeters. “We zijn blij een methode gevonden te hebben die de biggen het leed van een castratie bespaart".

Het onverdoofd chirurgisch castreren van mannelijke biggen tijdens de eerste levensweek, is een techniek die vooralsnog door de Europese Unie wordt aanvaard. De castratie wordt uitgevoerd om de gevreesde berengeur bij mannelijke varkens te voorkomen die voor mensen zeer onaangenaam is. Het onverdoofd chirurgisch castreren zou voor de jonge biggen pijnlijk zijn, zowel tijdens de ingreep als de dagen erna. Bovendien zou het aanleiding geven tot meer ontstekingen op latere leeftijd.

In uitvoering van een engagementsverklaring van de varkenssector loopt er momenteel bij het Instituut voor Landbouw en Visserij Onderzoek (ILVO) een grootschalig onderzoek om een viertal alternatieven voor het onverdoofd castreren in praktijkomstandigheden uit te testen. De alternatieven die worden onderzocht, zijn: castreren met CO2-verdoving, immunovaccinatie, het houden van intacte beren en castreren met pijnbestrijding. In het najaar mogen de eerste resultaten van dit onderzoek worden verwacht.

De Raad voor Dierenwelzijn was dit jaar unaniem in haar advies dat chirurgische castratie zoveel mogelijk vermeden moet worden, lees vervangen door vaccinatie, en uitsluitend nog kan uitgevoerd worden na voorafgaandelijke verdoving en toediening van pijnstillers.

Varkenshouders lijken met het beschikbaar komen van het vaccin Improvac van Pfizer ook eindelijk een goed alternatief te hebben voor chirurgisch castreren. Door te vaccineren zouden ze aan twee tegengestelde eisen van de consument tegemoet kunnen komen. Consumenten willen immers enerzijds geen vlees met berengeur op hun bord, maar anderzijds botst het castreren van jonge biggen met hun toenemende bezorgdheid om dierenwelzijn.

Landbouworganisaties vinden het vaccin nog geen reden om in België een verbod op chirurgisch castreren op te leggen. Zij vrezen een verzwakking van de concurrentiepositie van België door een eenzijdig verbod en vragen om een algemeen Europees verbod. Bovendien vragen ze zich af of de consument het vlees van chirurgisch gecastreerde varkens nog wel zal willen.

Professor Dirk Lips, voorzitter van de Raad voor Dierenwelzijn, begrijpt hun bezorgdheid maar weerlegt het concurrentienadeel. “Het klopt dat we moeten vermijden dat een hogere productieprijs resulteert in import van varkensvlees uit de buurlanden. In dat geval hebben we wel mooie regels voor dierenwelzijn in België, maar geen varkens meer om van dat welzijn te genieten. Belgische varkenshouders zouden immers failliet gaan en de varkensstapel in de buurlanden, waar wel nog gecastreerd wordt, zou gewoon toenemen”.

Toch hoeft België niet te wachten op een Europese regelgeving omdat vaccineren tegen berengeur geen concurrentienadeel oplevert, is professor Lips van mening. “Er kan zelfs sprake zijn van een concurrentievoordeel wanneer we als lidstaat zouden vooroplopen inzake dierenwelzijn”.

De consument zal immunovaccinatie positief onthalen, meent ook Filiep Vanhonacker, wetenschappelijk onderzoeker van de Gentse vakgroep Landbouweconomie. “Uit ons onderzoek blijkt althans dat consumenten positiever staan tegenover vaccinatie in vergelijking met castratie".

Vanhonacker verwijst naar de meest recente Europese studie, eind 2009, waarin 72% van de ondervraagde Belgische consumenten de voorkeur geeft aan vaccinatie. “De studie bevestigt ook dat dierenwelzijn een steeds prominentere rol speelt bij de aankoop van vlees, al staat smaak nog steeds bovenaan”. Consumenten verwachten dat dierenwelzijn leidt tot producten van betere kwaliteit, die ook gezonder, betrouwbaarder, veiliger, milieuvriendelijker en authentieker zijn.

Onderzoek van de Universiteit van Gent toont aan dat de karkassen van gevaccineerde varkens magerder zijn dan die van gecastreerde varkens. “Hierdoor hebben de karkassen minder rugspek en meer hammen, schouders en buiken die in een hogere kwaliteitscategorie vallen”, zegt professor Stefaan De Smet.

Chris en Ria Peeters-Nouwen van het educatieve varkensbedrijf ‘Wolkenhoeve’ in Geel, willen die voordelen uitspelen en een pioniersbedrijf zijn in de moderne varkenshouderij. Negen weken geleden stopten zij met het castreren van hun biggen. Zij zijn daarmee het eerste Belgische varkensbedrijf dat de biggen niet langer chirurgisch castreert. “Wanneer de biggen twaalf weken oud zijn, zullen ze een eerste maal gevaccineerd worden”, legt Chris uit. “Een tweede behandeling met het vaccin Improvac volgt enkele weken voor de slachtrijpe leeftijd, waarna de mannelijke varkens geen androstenon en skatol meer produceren. Deze hormonen worden verantwoordelijk geacht voor het ontstaan van de typische berengeur”.

Het gesloten varkensbedrijf van Chris en Ria verzorgt in groepshuisvesting 1.400 vleesvarkens, 600 biggen en 200 zeugen. Sinds de start in 1990 hebben kwaliteit en dierenwelzijn altijd voorop gestaan. “Hoe beter de dieren het hebben, hoe beter de kwaliteit van het vlees is”, zegt Chris. “We zijn blij met het vaccin een methode gevonden te hebben die de biggen de pijn van een castratie bespaart”.

In een persbericht reageert minister-president Kris Peeters heel tevreden op het initiatief van de Wolkenhoeve. "Ik ben zeer verheugd dat één van onze meest vooraanstaande Vlaamse varkensbedrijven zelf het heft in handen neemt om een alternatieve methode voor het onverdoofd castreren in de praktijk toe te passen", klinkt het. In 2009 mocht de minister-president nog de Golden Pig Award, de erkenning voor het beste Vlaamse varkensbedrijf, uitreiken aan de bedrijfsleiders van de Wolkenhoeve.