Welke scenario’s liggen op tafel voor klimaatneutraliteit tegen 2050?

De ambitie is bekend: tegen 2030 moet de uitstoot van broeikasgassen in de Europese Unie met minstens 55 procent gedaald zijn in vergelijking met 1990. Dat moet het mogelijk maken om in 2050 een netto-nuluitstoot te bereiken, de zogenaamde klimaatneutraliteit. 

Het nieuwe verkennende rapport van de administratie van Ecolo-minister Khattabi is een update van het klimaatrapport dat de federale overheid in 2013 publiceerde. Het focust op verschillende overgangsscenario's waarmee ons land die klimaatneutraliteit kan bereiken. Het rapport bekijkt daarvoor meer dan honderd hefbomen in alle sectoren van de samenleving en hun impact op de uitstoot van broeikasgassen. Het gaat dan bijvoorbeeld om mobiliteit, landbouw, huisvesting en voeding. 

5 scenario’s

Concreet maakten de onderzoekers gebruik van vijf scenario's. Een eerste scenario is het 'referentiescenario' dat uitgaat van het bestaand beleid en dus 'business as usual'. Het tweede, een 'gedragsscenario', neemt veranderingen in levensstijl onder de loep, onder meer wat betreft mobiliteit, huisvesting en voeding. Het zogenaamde 'technologisch scenario', legt de nadruk op de inzet van energie-efficiëntietechnologieën en koolstofvrije brandstoffen zoals synthetische brandstoffen, biomassa of waterstof. Het 'centraal scenario' is gebaseerd op een evenwichtige benadering van de gedragsmatige en de technologische dimensie. En het 'scenario met high demand’ tot slot bekijkt de gevolgen van een traject met een grotere energievraag dan in de voorgaande scenario's.

Uitstoot industrie en landbouw elders compenseren

Waar de scenario's het allemaal over eens zijn is dat klimaatneutraliteit bereiken tegen 2050 technisch mogelijk is. Dit zal echter wel grote aanpassingen en nieuwe consumptie- en productiepatronen vragen. In alle scenario's zijn daarvoor nieuwe technologieën nodig zoals waterstof, e-brandstoffen, direct air capture of bio-energie met koolstofafvang (BECCS).

Bovendien kan de uitstoot van broeikasgassen (BKG) in de gebouwen-, transport- en energieproductiesectoren dan wel tot nul worden teruggebracht, maar in de industriële en landbouwsectoren zullen moeilijk terug te dringen emissies overblijven. Voor beide sectoren zal de uitstoot moeten gecompenseerd worden door een verhoogde natuurlijke absorptie. Denk aan land, dat vrijkomt door een afbouw van de veestapel, dat omgezet wordt in natuurlijke weilanden, bossen of land voor niet-voedergewassen.

De scenario's zijn het er ook over eens dat de energievraag aanzienlijk moet dalen en fossiele brandstoffen geleidelijk uitgefaseerd moeten worden en vervangen worden door elektrificatie en het gebruik van koolstofneutrale brandstoffen. Nog: de vraag naar materialen ligt in elk scenario sterk beneden het huidige niveau. Dat zal gedragsveranderingen vragen wat betreft mobiliteit (minder vraag naar reizen, modal shift,...), huisvesting (kleinere woonruimtes), eetpatronen en afval. 

Minister Khattabi zei bij de voorstelling van het rapport dat het nu aan de politiek is om keuzes te maken. "Het komt het er nu op aan concreet te analyseren wat dit in België betekent en de weg uit te stippelen om dit te bereiken. Hoewel alle gepresenteerde transitiescenario's de weg aangeven naar een gedecarboniseerde en duurzame samenleving in 2050, laat hun diversiteit veel ruimte voor dialoog en publiek debat om dit te bereiken." De minister heeft alle regeringen en parlementen van dit rapport op de hoogte gebracht en het ter beschikking te gesteld, "zodat de resultaten in een publiek debat kunnen worden besproken".

Raadpleeg de Nederlandstalige samenvatting of het volledige Engelstalige rapport.