Vrijhandelsakkoord EU en Nieuw-Zeeland is rond

"Dit handelsakkoord biedt grote kansen voor onze bedrijven, landbouwers en consumenten aan beide kanten. Het kan de handel tussen ons met 30 procent doen stijgen", zei Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen bij de aankondiging van het akkoord in Brussel in aanwezigheid van Nieuw-Zeelands premier Jacinda Ardern. Ze verwacht dat de jaarlijkse export naar Nieuw-Zeeland met 4,5 miljard euro kan groeien, en de Europese investeringen in het land met 80 procent. 

De huidige goederenhandel tussen de EU en Nieuw-Zeeland is zowat 7,8 miljard euro waard, de handel in diensten zo'n 3,7 miljard euro. Voor Nieuw-Zeeland is de EU na China en Australië de grootste handelspartner, op de Europese ranking van handelspartners in goederen bezet het verafgelegen eiland in de Grote Oceaan slechts een bescheiden vijftigste plaats. Met een bevolking van 5,5 miljoen Nieuw-Zeelanders is het land maar een fractie van de markt met 450 miljoen consumenten die de EU is.

Het neemt niet weg dat de Europese beleidsmakers belang hechten aan de deal met Wellington. In deze protectionistische en geopolitiek onrustige tijden moet het akkoord een opsteker vormen voor de lopende onderhandelingen met andere handelspartners, zoals grote broer Australië, de belangrijkste bondgenoot in de regio. "Dit akkoord komt op een belangrijk geopolitiek moment. Democratieën als de onze werken samen en leveren resultaten", stelde von der Leyen. 

Landbouw moeilijke horde

Vooral over landbouw is veel gebikkeld. De Commissie bedong dat de tarieven wegvallen voor de export van producten als varkensvlees, wijn, chocolade, suikergoed en koekjes en dat geografische aanduidingen van bekende Europese producten beschermd worden. Dat gaat dan over producten zoals wijnen en gedistilleerde dranken uit de EU (bijna 2.000 namen), zoals Prosecco, Poolse Wodka, Rioja, Champagne en Tokaji. Daarnaast zullen 163 van de bekendste traditionele EU-producten (geografische aanduidingen), zoals Asiago, Feta, Comté of Queso Manchego (kazen), Istarski pršut (ham), Lübecker Marzipan (marsepein) en Elia Kalamatas (olijven), in Nieuw-Zeeland beschermd worden.

Maar het waren vooral de Nieuw-Zeelanders die offensieve belangen hadden. Uiteindelijk is overeengekomen dat de Europese importtarieven zullen wegvallen of verlaagd voor diverse zuivelproducten en rund- en schapenvlees, ethanol en suikermaïs, maar enkel tot een bepaald importvolume, via zogenoemde tariefcontingenten. 

Boerenbond ziet vooral bedreigingen voor landbouw

Boerenbond is niet tevreden met dit handelsakkoord. "De belangrijkste exportproducten van de Europese Unie naar Nieuw-Zeeland zijn momenteel machines, vervoersuitrusting en chemicaliën. Nieuw-Zeeland exporteert op zijn beurt voor dierlijke en plantaardige producten, voedingsmiddelen, chemicaliën en machines", vertelt Giel Boey, adviseur Internationaal Beleid bij Boerenbond. Wat betreft agrovoedingsproducten is de export van Nieuw-Zeeland veel groter dan die van de EU: er komen voor 1,25 miljard euro aan Nieuw-Zeelandse agrovoedingsproducten de EU binnen, terwijl het omgekeerd gaat om een waarde van 524 miljoen euro.

Boey verwacht ook dat dit akkoord het pad zal effenen voor een handelsakkoord met Australië. "Ook dat dreigt opnieuw marktverstorend te werken, zeker voor rundvlees", stelt hij. Boerenbond merkt dan ook op dat de impact van de cumul van handelsakkoorden op landbouw niet mag onderschat worden. "Zoals gezegd, is er ook het Mercosur-handelsakkoord en daarnaast mogen we ook het handelsakkoord tussen Nieuw-Zeeland en het Verenigd Koninkrijk niet uit het oog verliezen. Ook dat kan voor de Europese landbouw heel negatieve effecten hebben, want wanneer Nieuw-Zeeland die markt gaat bevoorraden met zuivel en rundvlees, zal onze afzet naar het Verenigd Koninkrijk, dat vooral voor zuivel heel belangrijk is, dalen."

Toch ziet Boerenbond ook een positief aspect aan het handelsakkoord. "Het is goed dat de Commissie ook melding maakt van coherentie met de eigen normen en standaarden", aldus Boey. "We vragen dat dit consequent wordt geïmplementeerd. Landbouwproducten die onze markt bereiken, moeten voldoen aan dezelfde productie- en productvereisten. Zeker gezien de grote ambities die de Europese Commissie in de Green Deal en de Farm-to-Fork-strategie heeft vervat en de ambities op vlak van dierenwelzijn."

Belgische EU-parlementsleden blij met akkoord

Eenmaal de lidstaten de tekst hebben goedgekeurd, kunnen de EU en Nieuw-Zeeland het akkoord ondertekenen. Nadien moet het Europees Parlement zijn zegen geven. De eerste reacties uit politieke hoek zijn alvast positief. Geert Bourgeois (N-VA) vindt het akkoord "broodnodig voor de diversificatie van onze aanvoerlijnen, zeker in deze geopolitiek onstabiele tijden". "Graag meer van deze moderne handelsverdragen", tweette hij. Kathleen Van Brempt (Vooruit) noemt de opname van mogelijke sancties "historisch". "Vanuit het parlement hebben we er jarenlang op aangedrongen dat de hoofdstukken rond handel en duurzame ontwikkeling niet alleen bindend, maar ook afdwingbaar zouden worden. Dit is de allereerste keer in de geschiedenis dat dit ook daadwerkelijk wordt toegepast." Voor Sara Matthieu (Groen) heeft het akkoord "potentieel om de gouden standaard te vormen voor het toekomstige handelsbeleid van Europa". 

Als na het Europees Parlement ook het parlement in Wellington de ratificatie heeft voltooid, kan het akkoord in werking treden.