Voedingsketen: prijzen stabiliseren, marges krabbelen recht
nieuwsNa jaren van turbulentie lijken de prijzen voor voedingsproducten in 2024 tot rust te komen. Tegelijkertijd verbeteren de marges in de landbouw en voedingsindustrie, al blijven sommige schakels in de keten onder druk staan. Dat blijkt uit de jaarlijkse analyse van het Prijzenobservatorium van de FOD Economie.
De studie werpt licht op het prijs- en margespeelveld binnen de Belgische voedingsketen, en kadert in de bredere werking van de taskforce agrovoeding, die streeft naar meer transparantie.
Inflatie vertraagt, maar België hinkt achterop voor vlees en groenten
De inflatie voor voedingsmiddelen in België daalde in 2024 naar 1,9 procent voor bewerkte voeding en 2,6 procent voor niet-bewerkte voeding. Daarmee ligt het inflatiecijfer opnieuw op een beheersbaar niveau, na een periode van forse prijsstijgingen. Toch blijft België duurder uit voor vlees en groenten dan buurlanden.
"Voor vlees en groenten zien we een soort inhaalbeweging. In de voorbije jaren gingen de prijzen hier minder snel omhoog dan in de rest van Europa", verklaart het Prijzenobservatorium.
Landbouw beleeft topjaar, maar verschillen blijven groot
De Belgische landbouw beleefde in 2023 het beste jaar sinds het begin van de metingen in 2004. De netto-inkomsten bereikten volgens raming een record, vooral dankzij lagere kosten voor meststoffen en voeders. De rendabiliteit – het percentage van inkomsten ten opzichte van de productiewaarde – steeg naar 30,7 procent.
Achter deze globale cijfers schuilen echter grote verschillen per regio en sector. Zo steeg de rendabiliteit in Vlaanderen tot 35,7 procent, terwijl Wallonië bleef steken op 21,8 procent.
"In Vlaanderen profiteerden varkens- en pluimveehouders het sterkst van de dalende kosten en stijgende productieprijzen. In Wallonië bleven de productiekosten iets hoger, waardoor de winst minder snel steeg", aldus de studie.
Varkens en pluimvee leveren piekmarges, melk en fruit blijven kwetsbaar
De grootste uitschieters in 2023 waren de zogenaamde ‘hokdierenbedrijven’ – landbouwbedrijven die varkens en gevogelte houden. Door dalende voederprijzen en stijgende vleesprijzen bereikten ze recordniveaus qua rendabiliteit.
Voor melkveebedrijven viel het plaatje minder gunstig uit. Na een topjaar in 2022 zakte de melkprijs terug tot het niveau van 2021, terwijl de kosten amper daalden. Fruittelers boekten na jaren van daling opnieuw beterschap dankzij hogere productievolumes en lagere kosten, al blijft de sector uiterst gevoelig voor prijsschommelingen.
In Vlaanderen profiteerden varkens- en pluimveehouders het sterkst van de dalende kosten en stijgende productieprijzen
Beter rendement voor voedingsindustrie, vleesverwerking blijft zwakke schakel
Ook de voedingsindustrie zag in 2023 de marges verbeteren in de meeste sectoren, met sterke stijgingen in de aardappelverwerking en suikerproductie. Voor bedrijven die vooral exporteren, viel de winst zelfs opvallend hoger uit dan voor spelers op de binnenlandse markt. De vleessector blijft een zorgenkind. "De marge in de vleesverwerking blijft relatief laag", stelt het Prijzenobservatorium vast.
Voor 2024 verwacht men lichte verbeteringen in sectoren zoals chocolade, meel en vleeswaren. In de zuivel- en broodsector zouden de marges daarentegen opnieuw onder druk staan.
Retail: slechte prestatie verbergt licht herstel
In de distributiesector blijft het beeld gemengd. Eén grote speler presteerde in 2023 opvallend zwak, wat het sectorgemiddelde negatief beïnvloedt. Zonder die speler zou de nettomarge van grote bedrijven licht gestegen zijn ten opzichte van 2022, maar wel nog altijd onder het niveau van 2018-2021.
Kleine en middelgrote winkels zagen hun marges wel verbeteren, al leed bijna een kwart van alle retailbedrijven verlies. "Bij 23,8 procent van de ondernemingen in de retail was er in 2023 sprake van een operationeel verlies. Dat toont aan hoe hard deze schakel in de voedingsketen onder druk staat", aldus de FOD Economie.
Monitoring blijft nodig
De cijfers voor 2024 zijn grotendeels gebaseerd op ramingen op basis van prijsindexen en modellen. De FOD Economie benadrukt dat definitieve boekhoudkundige cijfers nog moeten volgen.
"Het blijft belangrijk om de evolutie van prijzen en marges in de volledige voedingsketen nauwgezet te blijven volgen", klinkt het bij het Prijzenobservatorium. "Alleen zo kunnen we de markt transparanter maken en gericht ingrijpen waar nodig."
Raadpleeg het volledige rapport op de website van de FOD Economie.
