Vlaams Consortium wil beweiding weer aan de man brengen

Een jaar geleden startte het project “WeideWijs: Toekomstgericht beweiden in Vlaanderen”, een samenwerking tussen Hooibeekhoeve, Cow Coach, Obs’Herbe, ILVO en enkele melkveehouders, met als doel het draagvlak voor beweiding in Vlaanderen te vergroten. Mede door de opkomst van melkrobots, veranderende klimaatomstandigheden en het gebrek aan financiële stimulansen, is beweiding door Vlaamse melkveehouders de voorbije decennia afgenomen. Dit in tegenstelling tot Nederland.

Weidegang afgenomen op tien jaar tijd

Projectleider An Schellekens van de Hooibeekhoeve vermoedt dat dit een overschatting van de situatie is. “Melkveehouders die hun melkvee permanent opstallen, waren wellicht minder geneigd om de digitale vragenlijst in te vullen.” Eerdere enquêtes van het Landbouwcentrum voor Voedergewassen (LCV) toonden aan dat in 2016 60 procent van de Vlaamse melkveehouders aan weidegang deed. Volgens Schellekens is dat cijfer realistischer en misschien nog iets lager in de praktijk. “Er zijn ook veel regionale verschillen", benadrukt zij. "Zo is er in de Kempen minder weidegang dan in bijvoorbeeld West-Vlaanderen. En daarnaast doen de grotere bedrijven minder aan weidegang dan de kleinere bedrijven.” Uit een eerder rondvraag van LCV blijkt dat weidegang aan populariteit heeft ingeboet. Uit een enquête van 2007 onder 145 Vlaamse melkveebedrijven bleek nog dat 90 procent aan weidegang deed. Tien jaar later was dat aandeel dus teruggelopen naar 60 procent.

Deze ontwikkeling staat in schril contract met de situatie in Nederland. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek zit weidegang in Nederland opnieuw in de lift sinds 2016. Het aandeel Nederlandse bedrijven dat melkkoeien laat grazen is op zes jaar tijd gestegen van 76 procent naar ruim 86 procent in 2021. Dit cijfer stabiliseerde op 83,9 procent in 2022. “Daar is beweiding al lang een belangrijk issue, met succesvolle voorlichtingsprogramma’s en een ‘Convenant weidegang’ tot gevolg”, verklaart Schellekens. Ook in Wallonië zou het aandeel beweiding hoger en stabieler zijn dan in Vlaanderen.

Beperkte huiskavel en opkomst robot

Het lagere aandeel beweiding in Vlaanderen wordt traditioneel toegeschreven aan de slechte verkaveling in Vlaanderen en bijgevolg kleine huiskavels in verhouding met het aantal melkkoeien. Uit de WeideWijs-enquête bleek dat de beweiders bijna acht melkkoeien per hectare huiskavel hebben, terwijl dit aantal voor de niet-beweiders 15 bedraagt. "Dit kengetal zagen we in Vlaanderen op 15 jaar tijd bij de beweiders verhogen van 3,5 naar 7,9 melkkoeien per ha", klinkt het. Tien melkkoeien per hectare is de bovengrens om het certificaat van weidemelk te halen.

In de enquête zelf staat de oppervlakte van de huiskavel slechts op de derde plaats en wordt door 29 procent van de respondenten genoemd. De opstallers vinden de moeilijke combinatie met robotmelken (33%) en de schommelingen in het rantsoen (33%) de voornaamste redenen om niet te starten met beweiden.

De antwoorden uit deze vragenlijst zullen bijdragen aan de verdere werking van WeideWijs dat gesteund wordt door het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling. Het project heeft de ambitie om de drempels voor weidegang te verlagen. Dat wil het onder andere doen door informatie te verspreiden met praktische oplossingen voor de melkveehouder.

De projecttrekkers wijzen erop dat beweiding tal van voordelen biedt: zo overtreft de voederwaarde van vers gras die van ingekuild gras en liggen de voederkosten bij weidegang algemeen lager. In de enquête gaf 72 procent van de beweiders aan hun dieren de weide in te sturen omdat dit beter is voor de gezondheid en het welzijn van de dieren.