"Verstrenging bemestingsnormen kan alleen via mestdecreet geregeld worden"

Onduidelijkheid over ministeriële instructie

Met een ministeriële instructie liet Demir op zondag 2 mei weten dat er in de schoot van de Vlaamse regering een akkoord was bereikt over een tijdelijk stikstofkader. Dat tijdelijk kader was nodig om te vermijden dat Vlaanderen, naar Nederlands voorbeeld, afstevende op een vergunningenstop voor alle activiteiten waar stikstofuitstoot mee gepaard gaat. Eind februari had de Raad voor Vergunningsbetwistingen immers beslist dat de significantiedrempels die in de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) stonden vermeld, niet wetenschappelijk onderbouwd waren.

Dit tijdelijk stikstofkader zorgde voor de nodige beroering. Enerzijds werd bepaald dat landbouw strengere regels kreeg opgelegd dan de industrie en anderzijds was er ook grote onduidelijkheid over het beoordelingskader voor de passende beoordeling die zowat alle veehouderijen en mestverwerkingsinstallaties voortaan moeten voorleggen bij een vergunningsdossiers. In de ministeriële instructie werd ook aangekondigd dat er ingezet wordt op een aantal maatregelen die onmiddellijke stikstofreducties moeten realiseren, het zogenaamde gekoppeld beleid.

Strengere bemestingsnormen?

Daarin staat dat er een strengere handhaving komt van onder meer de technische maatregelen die nodig zijn om de stikstofuitstoot van stallen te verminderen (onder meer ammoniakemissiearme stalsystemen). Ook wordt de bestaande afwijking die toelaat dat op een perceel tot 200 procent van de hoeveelheid stikstof uit dierlijke mest opgebracht wordt, teruggeschroefd tot maximaal 125 procent. Tot slot wordt ook de uitzondering om alsnog te mogen bemesten en gewasbeschermingsmiddelen te gebruiken in natuurgebieden versneld stopgezet.

Dat gekoppelde beleid viel niet in de goede aarde bij landbouworganisaties. “Wat ons betreft hoort dat niet thuis in een tijdelijke regeling. Het is een voorafname op wijzigingen aan het mestdecreet waarover het overleg nog loopt en moet dus sowieso nog langs het parlement passeren”, meent Boerenbondvoorzitter Sonja De Becker. Ook ABS is verwonderd over deze passage in de ministeriële instructie. “Deze maatregelen zijn meegenomen in de instructie zonder overleg. We hebben ook geen idee over de timing waarop dit ingevoerd zal worden. Het bemestingsseizoen is immers al ver gevorderd”, zegt voorzitter Hendrik Vandamme.

Ministeriële instructie versus MAP6+

Ook op het terrein zorgde dit gekoppelde beleid voor heel wat ongerustheid, zeker de verstrenging van de bemestingsnormen op perceelsniveau waren aanleiding tot heel wat vragen van landbouwers. En in dat kader bevestigde landbouwminister Crevits in de Commissie Landbouw van het Vlaams parlement de zienswijze van de landbouworganisaties. “De wijzigingen in de bemestingsnormen die in het gekoppelde beleid worden aangekondigd, vragen een aanpassing van het mestdecreet. Dit zal dus voorwerp uitmaken van de besprekingen die aan de gang zijn over de wijziging van MAP6. Deze wijzigingen kunnen niet zomaar opgelegd worden via een tijdelijke instructie”, stelt Crevits.

Die besprekingen over aanpassingen aan het mestdecreet, MAP6, zijn volop aan de gang, want omdat de waterkwaliteit in Vlaanderen nog steeds niet goed is, wil omgevingsminister Demir niet wachten op MAP7 dat tegen 2023 in voege zou moeten gaan. Tegen begin 2022 wil ze een tussentijdse verstrenging, die de naam MAP6+ heeft gekregen, klaar hebben. De landbouworganisaties zijn daarover eerder dit jaar geraadpleegd  en naar verwachting starten weldra de politieke gesprekken over MAP6+ op. Pas wanneer hierover een akkoord komt, kan het mestdecreet gewijzigd worden en kunnen de huidige bemestingsnormen bijgestuurd worden.

Overbemesting versus voorraadbemesting

Maar de ministeriële instructie maakt wel duidelijk in welke richting minister Demir wil gaan met het mestbeleid. Het terugschroeven van de bemesting op perceelsniveau van 200 naar 125 procent is nochtans problematisch op het terrein, menen de landbouworganisaties. “Dit kan grote gevolgen hebben voor de teeltplannen van landbouwers”, zegt Caroline Van Der Heyden, adviseur mest- en luchtbeleid bij Boerenbond. Er zijn volgens haar immers een aantal voorbeelden waarbij extra bemesting op perceelsniveau een meerwaarde betekent.

“Denk bijvoorbeeld aan meerjarige teelten zoals asperges of fruitbomen. Wanneer de percelen voorbereid worden om er asperges of bomen aan te planten, dan hebben die bij aanvang extra mest nodig. De jaren die nadien volgen, blijven die teelten staan en worden ze nog nauwelijks bemest”, verduidelijkt ze.

Ook in de biolandbouw is die extra bemesting op perceelsniveau een veel gebruikte techniek, zeker omdat het gebruik van kunstmest hier niet toegelaten is. “Sommige teelten vragen veel van de bodem en hebben extra mest nodig, terwijl andere teelten de bodem juist een stuk verrijken. Een doordacht teeltplan zorgt dat de afwisseling van teelten daar perfect op inspeelt. Als die voorraadbemesting plots niet meer kan, dan zal dit niet alleen teeltplannen grondig overhoop gooien, maar dan zijn ook opbrengstverliezen zeker niet uit te sluiten”, benadrukt Boerenbond.

De landbouworganisatie stoort zich ook aan de perceptie die er rond deze bemestingsnormen op perceelsniveau wordt gecreëerd. “Het lijkt alsof landbouwers kwistig bemesten, maar niets is minder waar”, zegt Van Der Heyden. “Er is geen sprake van overbemesting, want op bedrijfsniveau blijft het totale mestgebruik gelijk. Het niveau van bemesting zal over het hele bedrijf nooit meer dan 100 procent bereiken. Waar een landbouwer meer bemest, zal hij dat compenseren door elders minder te bemesten.”