Versoepeling drinkwaternorm in West-Vlaanderen blijft gemoederen beroeren

Afgelopen week kwam daar een tweede opiniestuk bij in diezelfde krant. Deze keer van Bavo Verwimp, bioboer en landbouweconoom. Volgens hem is zuiver drinkwater enkel mogelijk met een ander landbouwmodel. Hij stelt vast dat heel wat boeren dankzij de sterke toename van het aardappelareaal hun inkomen een beetje op peil konden houden. “De business draait. De aardappelverwerkers doen gouden zaken. Boeren en grondeigenaars mogen een beetje mee de vruchten plukken”, zo schrijft Verwimp.

Volgens hem kennen we de analyse die Vanwildemeersch maakte al lang, “maar voor complexe vraagstukken bestaan geen eenvoudige oplossingen”. Een valabel alternatief is in de ogen van Verwimp agro-ecologische landbouw dat veel minder op zoek gaat naar de hoogst mogelijke productie. Voor de aardappelteelt verwijst hij daarvoor naar meer resistente aardappelrassen als Alouette en Vitabella. “Die aardappelen hebben een lekkere smaak, maar ze brengen per hectare misschien wat minder op. Het alternatief bestaat dus, maar de teelt ervan blijft beperkt tot enkele procenten van het areaal.”

“Het economisch model dat eerlijk voedsel moet opleveren, bestaat helaas nog niet”, vervolgt Verwimp. “Zolang het meer opbrengt om aardappelen te verhandelen dan om ze te produceren, blijft het systeem helaas vastlopen. Het blinde geloof in de onzichtbare hand die de markt stuurt, is sterker dan ooit.”

Als minister Brouns het grondwater wil redden, zal hij volgens de bioboer daar moeten beginnen. “Wat de CSA-boeren doen, is een mooi voorbeeld van een ander verdienmodel. Maar net als de korteketenlandbouw is dat slechts een piste voor een deel van de markt. Want zolang de markt overspoeld blijft door goedkope brol, van hier of van elders in de wereld, blijft het vechten tegen de bierkaai.” Verwimp zag hoopgevende signalen in de Europese Farm-to-Forkstrategie. “Maar zelfs de ideeën waarop die gestoeld is, werden al in de kiem gesmoord. Want voedsel moet kost wat kost goedkoop blijven.”

Tot slot vindt hij het principe van 'de vervuiler betaalt’ misschien wel een valabele leidraad. “Maar de echte vervuiler is niet de boer die zich krom werkt. Het is iedereen die profiteert van veel te goedkope ‘patatten’”, besluit het opiniestuk.

Grondige gezondheidskundige onderbouwing

Groen-parlementslid Jeremie Vaneeckhout wou ook in de Commissie Landbouw van landbouwminister Brouns weten welke stappen hij gaat ondernemen om landbouwers aan te sporen en te ondersteunen om hun pesticidegebruik te reduceren. De minister benadrukte eerst en vooral dat hij niet over één nacht ijs is gegaan om de uitzondering toe te staan, maar dat die uitzondering grondig gezondheidskundig werd onderbouwd.

Hij lichtte onder meer toe waarvoor triazolen gebruikt worden. “Het gaat om een nieuw op te volgen metaboliet van pesticiden, ontstaan uit fungiciden”, legde Brouns uit. “Het is dus een afbraakproduct van een actieve stof, dat de waterbedrijven in 2022 voor het eerst moesten onderwerpen aan een oriënterende screening. Wereldwijd zijn er een 25-tal commerciële fungiciden op de markt op basis van triazolen.” Hij wijst erop dat triazolen onder andere worden ingezet als nitrificatieremmers en in enkele farmaceutische toepassingen zoals bijvoorbeeld schimmelwerende producten, denk bijvoorbeeld aan Daktarin, en slaapmiddelen of middelen tegen migraine. Ook in de diergeneeskunde wordt het gebruikt.

Van IPM, over vul- en spoelplaatsen tot bufferstroken

Daarnaast wees de minister op de maatregelen die hij toepast binnen zijn bevoegdheid Landbouw. “Ik voer zowel een ondersteunend als een handhavend beleid om de mogelijke impact van gewasbeschermingsmiddelen maximaal te reduceren. Zo moeten professionele gebruikers geïntegreerde gewasbescherming (IPM) toepassen. Volgens hem komt dit er in de praktijk op neer dat landbouwers het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen beperken of vermijden door een aangepaste teelttechniek zoals het kiezen voor rassen die minder gevoelig zijn of door de bodemvruchtbaarheid en -kwaliteit te verbeteren.

Daarnaast laten telers zich bijstaan door waarschuwingsdiensten om te bepalen of een bestrijding wel nodig is. “Ik voorzie al geruime tijd een financiële ondersteuning van deze waarschuwingsdiensten die door de praktijkcentra in een groot aantal teelten worden opgezet. Als een behandeling met gewasbeschermingsmiddelen toch nodig is, wordt zoveel mogelijk gekozen voor de minst gevaarlijke middelen. En als het economisch kan, kiest de landbouwer voor een niet-chemische bestrijding”, aldus de minister.

Volgens hem speelt ook driftreductie een belangrijke rol. Sinds kort is het verplicht om minimaal 75 procent driftreductie na te streven en vanaf 2026 wordt dat percentage verhoogd naar 90 procent. Ook andere maatregelen die hun efficiëntie bewezen hebben, zoals erosiedammen en bufferstroken, worden aangemoedigd. In MAP7 wordt de fytovrije bufferstrook van drie tot vijf meter verplicht voor gebiedstypes waar de waterkwaliteit onvoldoende is. In het Vlaams Actieplan Duurzaam Pesticidengebruik dat recent werd goedgekeurd, wordt ook ondersteuning geboden voor de aanleg van individuele en collectieve vul- en spoelplaatsen. “Want het is op die momenten en plaatsen dat de kans op uitspoeling het grootst is”, benadrukte hij in de Commissie Landbouw nadat hij een week eerder in de Commissie Leefmilieu al dieper inging op een aantal maatregelen die de landbouwsector neemt.

Vervolgens somde de minister nog een heel pakket aan maatregelen op, gaande van de fytolicentie, over biopesticiden tot investeringssteun (VLIF) voor driftreductiesystemen, precisiespuitmachines, gps-technieken en camera- en sensortechnieken of alternatieve bestrijdingsmachines en -technieken. “Wie op Agriflanders aanwezig was, heeft op de stand van het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) wellicht ook de mogelijkheden gezien van dronetechnologie en precisielandbouw om gewasbeschermingsmiddelen enkel toe te dienen op de planten die het nodig hebben. Op die manier kunnen de gebruikte hoeveelheden tot 70 of 80 procent gereduceerd worden.”