Vlaams Actieplan Pesticiden moet water, natuur en kwetsbare groepen beter beschermen

Strengere bescherming van waterlopen en natuur

Het actieplan introduceert maatregelen zoals bredere teeltvrije bufferstroken van drie tot vijf meter langs waterlopen. Dit moet uitspoeling van pesticiden beperken en waterwinning beschermen. Bij acute risico’s voorziet het plan in een kader om snel in te grijpen.

Rondom natuurgebieden worden pesticiden verboden op percelen waar al nulbemesting geldt, terwijl in andere gevallen strengere bufferzones worden ingevoerd. “In de overgrote meerderheid van de gevallen gaat dat over grasland dat onze landbouwers ook zonder gewasbescherming op een rendabele manier kunnen uitbaten. In het kader van het Open Ruimtepact gaan we dan aan de natuur- en landbouworganisaties vragen om de discussie te voeren over waar er plaats is voor hoogproductieve landbouw, waar we natuur en landbouw kunnen verweven en waar de natuur juist alle ruimte moet krijgen”, duidt Brouns.

Bescherming voor kwetsbare groepen

Specifieke maatregelen moeten kwetsbare groepen zoals kinderen en ouderen beschermen. Rondom woonzorgcentra, zorginstellingen, kleuter- en basisscholen en kinderdagverblijven komt een bufferzone van vijf meter met een groenscherm of tien meter zonder groenscherm. Landbouwers die hierdoor verlies lijden – deze maatregel zou volgens het kabinet-Brouns een weerslag hebben op ongeveer 250 hectare – krijgen een compensatie.

Steun voor duurzame landbouw

Het actieplan zet sterk in op innovatie en duurzame landbouwpraktijken. Ondersteuning voor precisielandbouw, agro-ecologie en investeringen in vul- en spoelplaatsen moet landbouwers helpen risico’s te beperken.

De invoering van veel maatregelen is gepland vanaf 2026, zodat tijd blijft om deze flankerend te ondersteunen via ecoregelingen, beheerovereenkomsten of subsidies uit het Vlaams Landbouwinvesteringsfonds (VLIF).

Moestuin van Europa

Minister Brouns benadrukt de noodzaak van een evenwichtige aanpak. “Vlaanderen blijft de groentetuin van Europa en onze landbouwers spelen een cruciale rol in voedselvoorziening, maar we mogen de uitdagingen voor waterkwaliteit en natuur niet negeren. Daarom werken we samen met de volledige agrovoedingsketen en zorgen we ervoor dat de lasten niet alleen op de landbouwers terechtkomen.”

Het actieplan vertaalt Vlaamse en Europese ambities naar concrete acties. Vlaanderen halveerde de impact van pesticidengebruik de afgelopen tien jaar al, en het nieuwe plan bouwt hierop voort. “Een belangrijke verklaring voor die halvering is dat de beschikbare middelen door Europa of de federale regering op basis van zeer strenge criteria geëvalueerd worden en dat men niet aarzelt om actieve stoffen van de markt te nemen”, aldus Brouns. “Beschikbaarheid van gewasbeschermingsmiddelen blijft echter wel nodig, zowel in de gangbare als in de biologische landbouw. Die gewasbescherming zorgt er mee voor dat onze landbouwers kunnen blijven produceren in uitdagende omstandigheden zodat voedsel betaalbaar blijft voor iedereen en er daarnaast ruimte blijft voor kwalitatieve natuur.”

Voor Boerenbond is het belangrijk dat landbouwers voldoende gecompenseerd worden voor de extra inspanningen. "De landbouw heeft de voorbije jaren al heel wat stappen genomen om het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen zo veel mogelijk naar beneden te halen. Bovendien worden deze enkel gebruikt als het nodig is en dit op een verantwoorde manier. De gewasbeschermingsmiddelen hebben trouwens de strengste Europese en Belgische erkenningsprocedure doorlopen."