Vergunningsprocedures moeten vanaf 2023 sneller en eenvoudiger

Het is een oud zeer. De procedures voor bouw- en infrastructuurprojecten zijn in Vlaanderen vaak complex en projecten durven door procedureperikelen al eens vertraging op te lopen. De Vlaamse regering heeft de voorbije jaren al stappen gezet om de regels te stroomlijnen, maar vrijdag bereikte ze een politiek akkoord over verdere stappen in de hervorming van de vergunningsprocedures.

Maatschappelijk relevante projecten meteen naar Vlaams niveau

Het akkoord omvat vijf luiken. Een eerste voorstel in het pakket dat minister Demir op tafel heeft gelegd, wil belangrijke maatschappelijk relevante projecten naar het Vlaamse niveau tillen om de procedures te versnellen. Voorbeelden van zo’n projecten zijn fietspaden, wachtbekkens, rioleringen en windturbines. In elk dossier blijft de rechtsbescherming gelden via een mogelijk beroep bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen.

“Door dit naar het Vlaamse niveau te tillen willen we voorkomen dat dossiers een maandenlange procedure doorlopen bij de provincie én bij de Vlaamse overheid om vervolgens toch weer bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen te belanden”, legt Demir uit. Ze wijst erop dat er op die manier 4 tot 6 maanden tijdwinst kan geboekt worden voor de aanvragers.

Eén geïntegreerde, modulaire procedure

Er gebeurde ook om evaluatie en benchmarkt met het buitenland van het Omgevingsvergunningsdecreet. Daaruit kwam naar voor dat er vandaag tussen de twee procedures die bestaan, een gewone procedure en een zogenaamde openbare procedure zonder openbaar onderzoek, niet kan geschakeld worden. “Als tijdens de procedure of in beroep blijkt dat er alsnog een openbaar onderzoek nodig is, moeten de aanvragers vaak helemaal herbeginnen met veel tijdverlies tot gevolg”, aldus Demir.

De Vlaamse regering wil dit rechtzetten met één geïntegreerde, modulaire procedure waarbij vele afzonderlijke procedures worden samengevoegd en binnen eenzelfde procedure aanpassingen of rechtzettingen doorgevoerd kunnen worden. “Er komen daarbij meer mogelijkheden om het dossier of de plannen beperkt te wijzigen tijdens de procedure. Op die manier kan een aanvrager zijn plannen aanpassen om tegemoet te komen aan bezwaren en adviezen. Dit vermijdt dat er helemaal opnieuw moet begonnen worden”, benadrukt de omgevingsminister.

Herbestemmingen en vergunningen geïntegreerd

Vandaag gebeuren herbestemmingen en vergunningen via twee afzonderlijke, opeenvolgende procedures. Dat moet in de toekomst via één geïntegreerde procedure via het Omgevingsbesluit kunnen. Demir verwijst daarbij naar projecten die perfect passen in het ruimtelijke beleid van de overheid, maar die balanceren op de grens van wat strikt genomen mag volgens het planologisch kader of de stedenbouwkundige voorschriften.

Daarom wil Vlaanderen het Omgevingsbesluit uitwerken dat tegelijk een vergunning als een bestemmingswijziging inhoudt. Alle processtappen vallen dan samen: één MER-rapport, één openbaar onderzoek en één finale beslissing. “Vooral voor handelingen van algemeen belang of voor uitbreiding van bedrijven biedt dit instrument een grote meerwaarde, en dit zonder de rechten van derden in gevaar te brengen”, verduidelijkt de minister.

Vereenvoudiging van MER

Milieueffectenrapporten (MER) bestaan op dit moment vaak “uit literatuurstudies en andere duizenden bladzijden overbodige informatie”. De regering wil het MER vereenvoudigen en versterken zodat de impactanalyses voor de thema’s milieu, water, natuur en gezondheid duidelijker zijn. “Dit biedt heel wat voordelen”, meent Demir. “Het is goedkoper, sneller, concreter en leesbaarder voor het brede publiek dat bij het project betrokken wordt.” De verplichting om een MER op te maken wordt bovendien gealigneerd op de Europese richtlijnen waardoor elke Europese verplichting ook zal gelden op Vlaams niveau.

Er moet ook een online tool komen die aangeeft of er al dan niet een MER moet worden opgemaakt, want in de praktijk bestaat daar vandaag vaak discussie over. Daarnaast wordt de MER-ontheffing afgeschaft omwille van het rechtsonzeker karakter ervan. Het wordt vervangen door een MER met gerichte inhoudsbepaling. “In geval van twijfel over aanzienlijke milieueffecten zal er wel sneller een MER opgemaakt moeten worden. We gaan dus voor meer, maar slankere MER’s”, luidt het.

Snellere en eenvoudigere rioleringsprojecten

Het laatste luik van de hervorming van de vergunningsprocedures gaat over rioleringsprojecten. Die moeten worden versneld en met minder procedurestappen tussen Aquafin en VMM. “De huidige beheerovereenkomst tussen Aquafin en het Vlaams gewest dateert van 30 jaar geleden en is hopeloos verouderd. De huidige werkwijze bevat heel uitgebreide en gedetailleerde procedurestappen die Aquafin moet doorlopen om projecten op te kunnen starten, die op hun beurt telkens door VMM moeten goedgekeurd worden. Dat kost tijd om tot realisatie van de projecten te komen, zorgt voor administratieve overlast én vergt ongeveer 15 voltijdse personeelsinzet bij VMM”, stelt Demir. Een nieuwe beheerovereenkomst en een decreetwijziging moeten soelaas bieden.

Om rioleringsprojecten voor lokale besturen te versnellen, wordt het voor gemeenten mogelijk gemaakt om gebruik te maken van het principe “verklaring van openbaar nut”, zodat ze sneller kunnen overgaan tot de aanleg van leidingen in onbebouwde percelen, net zoals Aquafin dat momenteel al kan.

Van kracht in 2023

“Versnellen en vereenvoudigen waar het kan, verbeteren waar het moet is onze leidraad geweest bij deze hervorming”, legt Demir uit. “Zeker voor belangrijke maatschappelijke investeringen in riolering, windenergie en veilige fietspaden moeten de hervormingen verbetering brengen. Maar ook iedereen die gaat bouwen zal in de toekomst genieten van een eenvoudigere vergunningsprocedure met de langverwachte mogelijkheid om plannen bij te sturen en zo tegemoet te komen aan opmerkingen of adviezen. Tegelijk garanderen we de rechtsbescherming in elk dossier én blijf de milieu-impact van aanvragen doorslaggevend.”

De verschillende geplande wijzigingen worden de komende maanden besproken met de talrijke adviesraden en stakeholders, om vervolgens in regelgeving om te zetten dat in de loop van 2023 in kan gaan.

Meer informatie:

Conceptnota Omgevingsbesluit: https://beslissingenvlaamseregering.vlaanderen.be/document-view/6204E93BD5F0FAFA87AFAD8A

Conceptnota Omgevingsvergunningen: https://beslissingenvlaamseregering.vlaanderen.be/document-view/62063B3CD5F0FAFA87AFADFC

Conceptnota Milieueffectenrapportage: https://beslissingenvlaamseregering.vlaanderen.be/document-view/6206098ED5F0FAFA87AFADF0