"Procedures voor verzet tegen omgevingsvergunning worden geoptimaliseerd"

Bijsturing ingeschreven in Vlaamse regeerakkoord

Op 3 maart 2021 keurde de regering het ontwerpdecreet goed dat het eerdere ‘decreet betreffende de organisatie en de rechtspleging van sommige Vlaamse bestuursrechtcolleges tot optimalisatie van de procedures’ moet vervangen. Met die aanpassing wil de regering komen tot een meer oplossingsgerichte bestuursrechtspraak en het optimaliseren van de procedures. Eén van de doelstellingen zou het vereenvoudigen, maar ook beperken van de procedures bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen zijn, want vandaag kennen vergunningsprocedures vaak een lange doorlooptijd en ontstaat er een carrousel van beroepsprocedures.

Op die manier vormen zij volgens de beleidsploeg een rem op de creatie van een gunstig investeringsklimaat. In het regeerakkoord 2019-2024 was dan ook aangegeven dat de bestuursrechtspraak van de Raad van State en de Vlaamse Raad voor Vergunningsbetwistingen zou geoptimaliseerd worden “zodat investeringsprojecten sneller en gemakkelijker kunnen worden gerealiseerd”.

Rechtstreeks belang versus algemeen belang

“Op het eerste zicht gaat het om een kleine juridische aanpassing, maar de gevolgen voor de rechtsbescherming van de burger, de natuur en het leefmilieu zijn catastrofaal”, zo stellen beide organisaties in een gezamenlijk persbericht. Eén van de bepalingen in dat nieuwe decreet stelt dat rechtbanken een vraag pas behandelen wanneer de beschuldigende partij rechtstreeks wordt benadeeld door de kwestie. “Een bezorgdheid om het algemeen belang volstaat dus niet meer om naar de rechtbank te stappen”, aldus Erik Grietens, expert en woordvoerder ruimte bij Bond Beter Leefmilieu (BBL).

Bovendien bepaalt het nieuwe decreet ook dat men zich enkel tot de rechtbank kan richten op het moment dat het nuttig is tijdens de bestuurlijke procedure. “Wanneer een burger dus een geel aanplakbiljet mist en niet van bij het begin bezwaar aantekent, hij zijn kans heeft verkeken om dit in een latere fase nog te doen. In de praktijk houdt dit in dat het voor de modale burger een stuk lastiger wordt om nog actie te ondernemen en dat meer bouwaanvragen door de mazen van het net zullen glippen”, benadrukt Grietens.

Toegang tot de rechtbank voor milieuzaken

BBL en Natuurpunt noemen het ironisch dat het Grondwettelijk Hof een eerdere poging om deze regel te introduceren via de zogeheten codextrein, onlangs nog heeft vernietigd. De motivatie van het Hof was dat ons land het internationale verdrag van Aarhus, dat net inzet op een ruime toegang tot de rechtbank voor milieuzaken, heeft ondertekend. “Ook dringt de Europese Commissie er in haar biodiversiteitsstrategie op aan om de toegang tot de nationale rechter zowel voor ngo’s als burgers voor milieuzaken te verbeteren”, stellen de organisaties. “Dit voorstel van decreet doet juist het omgekeerde.”

Het persbericht wijst erop dat het in het verleden vaak bezorgde burgers waren, al dan niet geruggesteund door natuur- en milieuverenigingen, die “ongelukkige ruimtelijke projecten tegengehouden hebben, of die projecten verbeterd hebben door hun inbreng”. “Maar die uitgestoken hand van bezorgde burgers lijkt de Vlaamse regering niet te zien. Integendeel, uit het voorstel blijkt een diep wantrouwen in die burgers. Dat de regering hiermee ingaat tegen grondwettelijke rechten en Europese afspraken is erg. Dat ze haar burgers daarmee reduceert tot NIMBY-activisten (not in my backyard, nvdr.), is zo mogelijk nog erger”, luidt het.

Het ontwerpdecreet zal binnenkort ter stemming voorgelegd worden aan het parlement. Natuurpunt en Bond Beter Leefmilieu roepen, samen met een coalitie van natuur- en milieuverenigingen, op om het decreet niet goed te keuren.