Veilingen bezorgd: opbrengsten stabiel, maar kosten geëxplodeerd
De Belgische veilingen lijken af te stevenen op een zelfde omzet als vorig jaar, mogelijk zelfs een kleine stijging. Daar tegenover staat echter dat de kosten explosief gestegen zijn. “Ik maak me grote zorgen. De telers weten niet waar ze aan toe zijn”, vertelt Luc Vanoirbeek. Volgens de secretaris van het Verbond van Belgische Tuinbouwcoöperaties (VBT) hebben groente- en fruittelers te maken met een nooit eerder geziene crisis. “Zeg maar beter polycrisis: een crisis op meerdere vlakken.”
De aanvoer van groenten en fruit bij de veilingen lag in de eerste tien maanden van dit jaar iets lager dan vorig jaar. De omzet daarentegen pluste met 2 procent in de periode januari-oktober. Dat betekent dat de gemiddelde verkoopprijs van groenten en fruit de voorbije maanden lichtjes steeg.
In normale jaren lijkt dat goed nieuws voor de telers. Maar we leven niet in normale tijden, stelt Luc Vanoirbeek, secretaris van het Verbond van Belgische Tuinbouwcoöperaties (VBT). De veilingen verwachten voor dit jaar dezelfde omzet als vorig jaar, maar er is geen reden tot juichen. “De kosten zijn exceptioneel gestegen. Denk maar aan verpakking, transport, energie, loonkosten... In sommige gevallen zijn de kosten verveelvoudigd.” Dit betekent dat veel telers volgens hem rode cijfers draaien, al verschilt het per teelt en zelfs per bedrijf.
Een teelt waar het gros van de ondernemers verlies draait, is de appelteelt. “De Russische markt is volledig gesloten voor Europese appels waardoor er een overaanbod is in Europa. Daarnaast is er ook nog eens extra import uit landen als Turkije”, vertelt Vanoirbeek. “Behalve de verstoorde afzetmarkt en het overaanbod hebben de telers ook nog eens te maken met opslagkosten die sterk stegen door de hoge energieprijzen.”
Wat moet ik telen, wanneer moet ik telen? Het zijn vragen waar veel telers mee rondlopen
Golf van crises
Het voorbeeld van de appeltelers is exemplarisch voor de reeks aan crises die momenteel als een golf over de groente- en fruitsector heen rolt. “De telers worden geraakt door hogere productiekosten enerzijds. Anderzijds zien zij naast het grotere aanbod voor sommige producten dat de vraag vermindert”, aldus de VBT-secretaris die daarom spreekt van een “polycrisis”, een crisis op meerdere vlakken.
Andere problemen en uitdagingen op het bord van de groente en fruittelers zijn onder andere de klimaatproblemen, die oogsten in gevaar brengen en nopen tot investeringen in bijvoorbeeld irrigatiesystemen. Ook de strenge Europese verduurzamingseisen hangen boven de markt. Deze eisen betreffen onder andere het terugbrengen van het gebruik van plastic verpakkingen. Ook het aanbod gewasbeschermingsmiddelen staat onder druk.
De polycrisis drijft telers volgens Vanoirbeek tot grote onzekerheid en hij maakt zich namens de veilingen dan ook grote zorgen. “Wat moet ik telen, wanneer moet ik telen? Het zijn vragen waar veel telers mee rondlopen”, vat hij samen. Niet alleen de appelteler is massaal aan het rooien en weet eigenlijk niet hoe hij verder moet, het opzetten van een andere teelt kost immers tijd en geld. Ook de serreteler zit met de handen in het haar. De huidige energieprijzen maken een belichte en zelfs verwarmde teelt moeilijk, zo niet onmogelijk. Het gros van de serretelers zal deze winter zijn serres leeg laten.
Ongelijke aanpak energiecrisis in Europa
De energiecrisis heeft ook de mondiale en zelfs Europese verhoudingen dooreen geschud. Op andere continenten zijn de energieprijzen veel minder gestegen en kan er dus goedkoper gewerkt worden. Nefaster voor de concurrentiepositie van de Vlaamse groente- en fruittelers zijn de Europese verschillen. “In Frankrijk is de energieprijs veel minder hard gestegen en kunnen telers veel beter uit de kosten geraken”, vertelt Vanoirbeek die deze Europese verschillen kritisch bekijkt. “Als eenheidsmarkt zouden er gelijke voorwaarden voor alle telers moeten gelden. Ook op het gebied van verpakking heeft elk Europees land zijn eigen eisen en dreigt een kluwen aan verpakkingssoorten en etiketten.” Nog een zorgenkind, vooral voor de veilingen.
Dat de opbrengsten van telers nauwelijks stijgen, werd eerder dit jaar ook al geconstateerd door Freshfel Europe, de federatie van de handel en distributie in verse groenten en fruit. Uit haar onderzoek blijkt dat de producenten van dagverse producten slechts een derde van de kosten kunnen doorrekenen. “Retailers willen de consument, die ook kampt met de gevolgen van de inflatie, niet confronteren met hogere prijzen”, verklaarde Philippe Appeltans eerder deze maand in een interview met VILT.
Voedselzekerheid in gevaar?
Volgens Vanoirbeek zal de polycrisis in de verssector mogelijk nog lang doorgaan. Een oplossing heeft de Limburger niet meteen voor handen. Wel pleit hij voor een doordacht Europees beleid met gelijke teeltomstandigheden en voorwaarden in alle lidstaten en minder strenge doelstellingen op het gebied van gewasbeschermingsmiddelen. “Anders zou de voedselzekerheid onder de huidige omstandigheden onder druk kunnen komen.”
Bron: Eigen berichtgeving
