Tiense Suiker verhoogt minimumprijs met 10 euro per ton suikerbieten

Moeilijk postquotum-tijdperk

Sinds de afschaffing van het suikerquotum in 2017 is de relatie tussen de Tiense en zijn telers behoorlijk gespannen. Datzelfde jaar moesten toenmalig Vlaams minister van Landbouw Joke Schauvliege en haar Waalse collega René Collin nog bemiddelaars aanstellen om de prijsonderhandelingen tussen de Tiense Suikerraffinaderij en het Coördinatiecomité van de bietentelers recht te trekken. Net voor de start van het plantseizoen werd op die manier dan toch een interprofessioneel akkoord bereikt.

Doorheen de jaren bleven de prijzen die de Tiense Suikerraffinaderij (onderdeel van het Duitse Südzucker) uitbetaalde, onvoldoende om echt te spreken van een rendabele teelt. “Het vertrouwen van de telers in de suikerbietteelt staat al een tijdje onder druk”, zegt Peter Haegeman, secretaris-generaal van de Confederatie van Belgische Bietplanters (CBB). “Vandaag worden er al structureel minder bieten uitgeplant dan op het einde van het quotumtijdperk.” De sterk gestegen teeltkosten, zoals bijvoorbeeld van kunstmest, hebben het ongenoegen van telers volgens hem alleen maar vergroot.

Lang waren er weinig alternatieven voor de suikerbietteelt, maar intussen zijn de graanprijzen zo fors gestegen dat dit alternatief wel voorhanden is. Zelfs voor de oorlog in Oekraïne klonk er al een duidelijke oproep voor hogere prijzen om telers zo te motiveren om toch nog bieten te planten. “We hebben de twijfel die er bij heel wat telers leeft, doorgespeeld naar de fabrikanten en hen gevraagd om telers meer zekerheid te bieden”, aldus Haegeman.

Gegarandeerd 10 euro meer per ton suikerbieten

Die vraag is niet langer in dovemansoren gevallen. Vorige week vrijdag stuurde Tiense Suiker een mail naar zijn telers om te melden dat het de minimumprijs voor bieten in 2022 optrekt met zo’n 10 euro tot 38 euro per ton (aan een suikergehalte van 18°). Als reden voor die prijsstijging noemt de suikerfabriek de “onvoorspelbare schommelingen op verschillende markten die veroorzaakt worden door de huidige geopolitieke problemen”. Ook de positieve vooruitzichten voor de prijs van suiker voor de oogst van 2022 worden aangehaald.

Volgens Erwin Boonen heeft de Tiense Suikerraffinaderij met deze prijsverhoging een stuk duidelijkheid en stabiliteit naar de telers willen brengen. “We zeggen al een tijdje dat de markt zich aan het herstellen is. Een hogere suikerprijs leidt automatisch tot een hogere bietenprijs voor de telers, want in juni volgt er telkens een nabetaling op basis van de gerealiseerde suikerprijs”, legt hij uit. Dat betekent dat de telers zelfs zonder deze hogere minimumprijs een mooiere bietenprijs zouden realiseren in 2022 dan de jaren voordien.

“Door de minimumprijs nu substantieel te verhogen, hebben we onze verwachtingen over de suikerprijs ook omgezet in een duidelijk signaal naar de teler die op dit moment met heel wat onzekerheden wordt geconfronteerd”, meent Boonen. Zoals de marktsituatie evolueert, zit er volgens hem zelfs een hogere prijs in dan deze minimumprijs, die dan zal worden uitbetaald onder de vorm van een nabetaling in juni 2023.

Deficit op de suikermarkt

Die sterk gestegen suikerprijzen zijn een gevolg van een deficit op de suikermarkt: vandaag is de productie in Europa lager dan de consumptie. “Bij de liberalisering van de suikermarkt is de productie toegenomen omdat iedereen dacht dat er opportuniteiten zouden ontstaan op de wereldmarkt. Ook wij gingen daarvan uit”, zegt de directeur grondstoffen van de Tiense Suiker. “Dat heeft geleid tot minder interessante prijzen voor de telers, maar ook wij hebben met verlies gedraaid. Dit zorgde op zijn beurt voor een daling van het bietenareaal en alleen al binnen de groep Südzucker hebben we vijf fabrieken gesloten.”

Een andere reden waarom de prijsverwachtingen bij Tiense Suiker zo positief zijn, zijn de hoge energieprijzen. “Wanneer die hoog zijn, gaat de prijs voor bio-ethanol ook omhoog en dat betekent dat grote producenten van suikerriet, zoals Brazilië, meer suikerriet gaan omzetten naar bio-ethanol. Ook dat doet het aanbod van suiker op de wereldmarkt dalen, wat de prijs positief beïnvloedt”, legt Boonen uit.

Verstandshuwelijk tussen telers en fabriek

CBB is tevreden met deze stap van de Tiense Suikerraffinaderij. “Met deze verhoging van de minimumprijs geeft men het signaal dat de bietenteelt hier een toekomst heeft”, stelt Haegeman. Hij wijst erop dat de suikerbietteelt in België op agronomisch vlak zeker zin heeft. “In relatie tot de klimaatopwarming is het een heel robuuste teelt. Bovendien bevinden we ons in het midden van de Europese ‘sugar belt’ met goede gronden en de nabijheid van fabrieken. Ook op vlak van teeltrotatie blijft het een interessante teelt voor de landbouwer”, somt hij op.

Tegelijk merkt CBB op dat het voor telers geen evidente keuze is om te stoppen met de suikerbietteelt. Via de coöperatieve vennootschap SopabeT participeren de bietentelers voor een klein deel in het kapitaal van Tiense Suiker. Deze participatie geeft hen rechten – zo zijn zij prioritaire grondstoffenleverancier – maar ook plichten. Wie niet of onvoldoende bieten aanlevert, kan op zeer korte termijn productierechten verliezen. “Zie het als een verstandshuwelijk tussen twee partijen waarbij alles sterk contractueel is vastgelegd. Het laat toe om te grote productiestijgingen of -dalingen af te vlakken”, legt Haegeman uit.

Volgens Boonen kunnen de telers-coöperanten die beslissen één jaar geen bieten te leveren, de helft van hun productierechten verliezen. “Elk jaar wordt dit geval per geval bekeken in een commissie”, zegt hij. “Maar we willen ook een betrouwbare partner zijn. In een geval van overmacht zijn wij altijd bereid tot een compromis.”

Late nabetaling als verbeterpunt

Een werkpunt voor de toekomst is de late nabetaling. “Die betaling komt zowel op financieel als op communicatief vlak te laat”, aldus de CBB-topman. “Financieel omdat het nieuwe zaaiseizoen al achter de rug is en de teler dus een groot deel van de kosten gemaakt heeft en communicatief omdat de teler het nieuwe seizoen al begonnen is zonder dat hij weet wat zijn vorige oogst exact heeft opgebracht.”

Die late nabetaling werd al in het interprofessioneel overleg tussen de telers en de suikerfabriek aangekaart. Erwin Boonen erkent dat dit een zwakte is van de ketenaanpak van Tiense Suiker. “Wij vinden het belangrijk om een bietenprijs uit te betalen op basis van de gerealiseerde suikerprijs. Dat is een sterk en uniek systeem, maar dat betekent wel dat we moeten wachten tot de suikerprijzen in februari door de EU worden gepubliceerd. Pas na een interne discussie kunnen we dan de modaliteiten voor de nabetaling bepalen en is het juni vooraleer we kunnen overgaan tot uitbetaling.”

Toch heeft Tiense Suiker oor naar de vraag van de telers om sneller dat prijssignaal te krijgen. “We zoeken volop naar manieren om dit te verfijnen. We denken er bijvoorbeeld aan om al vroeger te communiceren over de prijs of een prijsindicatie aan te geven, zonder effectief over te gaan tot de nabetaling. Maar we moeten ook voorzichtig zijn dat we de positieve eigenschappen van het systeem niet mee overboord gooien”, aldus nog Boonen.