Studie vergelijkt kant-en-klare vleesvervangers met dierlijk vlees

Vegetarische en volledig plantaardige eiwitbronnen komen steeds vaker onder de aandacht. Minder dierlijke eiwitten eten zou niet enkel goed zijn voor de planeet, maar ook voor de eigen gezondheid. Toch rijzen er vragen over de voedingswaarden en gezondheidsvoordelen van kant-en-klare vleesalternatieven. Die zijn niet bij elk product gelijk, integendeel.

Volgens de studie van Mertens zijn kant-en-klare vleesvervangers over het algemeen gezonder dan het dierlijke alternatief, maar er is een sterk verschil tussen onderlinge producten. De vergelijkende studie keek naar het aantal calorieën, (verzadigde) vetten, vezels, eiwitten en het zoutgehalte.

IJzer en vitaminen

Parameters zoals ijzer en vitaminen werden niet opgenomen in het cijfermateriaal. Volgens het Instituut Gezond Leven is vlees een bron van eiwitten, vitaminen (zoals B1, B2, B6 en B12) en mineralen (zoals zink, ijzer, fosfor en seleen). Orgaanvlees zoals lever is rijk aan vitamine A. In welke mate vleesvervangers aan deze kwaliteiten voldoen, werd in deze studie niet onderzocht.

Sommige vervangproducten worden in deze studie in de verf gezet als een waardig of zelfs gezonder alternatief, andere bevatten te weinig eiwitten en te veel vetten. Een totaal van 520 producten (zowel veggie als vegan) werden in 13 verschillende categorieën onderverdeeld op basis van naamgeving en/of eerste ingrediënt en vervolgens getoetst qua eiwitten, (verzadigde) vetten en zout.

Onderlinge verschillen

Vooral vegan en veggie gehakt bleken net als stukjes, reepjes of blokjes nutritioneel gezien het best te scoren. Burgers op basis van peulvruchten bevatten gemiddeld te weinig eiwitten. Kaasburgers (of -schnitzels), noten- en zadenburgers en de veggie/vegan worsten bevatten dan weer te veel vet (in vergelijking met de normwaarde van 10 gram per 100 gram).

Het verzadigd vetgehalte was bij elke categorie van kant-en-klare vleesalternatieven wel lager dan de norm van 5 gram per 100 gram, net als het zoutgehalte.

Om goed te kunnen vergelijken met vlees, werden de voedingswaarden van 625 vleesproducten opgenomen in de databank. Zowel vlees als de kant-en-klare vleesalternatieven werden verdeeld in tien categorieën op basis van naamgeving en gelijkenis met de dierlijke tegenhanger.

De resultaten toonden aan dat veggie/vegan gehakt en veggie/vegan spek qua voedingswaarden veel beter scoren in vergelijking met hun dierlijke tegenhangers. Op zich geen grote verrassing, gezien deze vleesproducten erg veel vet bevatten.

Vleessoort telt

Een veggie/vegan steak valt echter niet gezonder te noemen dan een dierlijke steak. Een veggie steak bevatte gemiddeld 1,3 gram zout per 100g. Bij een echte steak is dat 0,3g/100g. Een echte steak bevat gemiddeld een kwart meer proteïnen en drie keer minder vet. Eenzelfde portie veggie steak bevat gemiddeld ook de helft meer calorieën. Alleen op vlak van vezels doet plantaardige steak – net als alle veggie-alternatieven – het beduidend beter.

Zo zijn er nog voorbeelden. Veggie of vega kipreepjes bevatten drie keer minder verzadigde vetzuren, maar wel vier keer meer zout. Op vlak van proteïnen scoort echte kip iets beter.

De kant-en-klare vleesalternatieven deden over het algemeen goed qua eiwitgehalte, en scoorden vaak gunstiger qua verzadigd vetgehalte en bevatten veel meer voedingsvezels dan de dierlijke tegenhangers.

Onderstaande waarden zijn gemiddelden en variëren van product tot product. Resultaten die statistisch mogelijk niet significant zijn (p-waarde hoger dan 0,05) zijn niet opgenomen in deze tabellen.

"Het onderzoek toont aan dat, ondanks de verschillen in voedingswaarden tussen de veggie en vegan opties onderling, ze op bepaalde parameters wel degelijk beter scoren dan de dierlijke alternatieven", aldus onderzoeker Evelien Mertens.

Fien Louwagie van ProVeg vzw gelooft dat kant-en-klare vleesvervangers een plaats hebben in een gezond en gevarieerd eetpatroon. “Dit is ook een heel laagdrempelige manier om vaker plantaardig te eten, wat niet alleen goed voor onze gezondheid, maar ook zorgt voor minder CO2-uitstoot en waterverbruik”, aldus Louwagie.

Ultrabewerkt

Wel mag er gezegd worden dat niet alle voedingsparameters werden opgenomen in de studie. Recent bleek uit onderzoek van consumentenorganisatie Testaankoop dat vele veggieburgers ultrabewerkt zijn. Testaankoop raadt af ze meer dan één keer per week te eten en ze aan te vullen met voedingsmiddelen die alle noodzakelijke voedingsstoffen leveren. Vegetarische maaltijden kunnen een meerwaarde betekenen voor de gezondheid en de planeet, maar de manier waarop is wel degelijk van tel.

Mertens wijst er echter op dat het tot op heden nog niet wetenschappelijk is aangetoond dat kant-en-klare vleesvervangers schadelijk zouden zijn voor de gezondheid. "Een RCT (gerandomiseerde studie met controlegroep, red.) toonde aan dat het vervangen van dierlijke producten door kant-en-klare vleesalternatieven mogelijk gezondheidsvoordelen (met betrekking tot cardiovasculaire gezondheid) oplevert. Langdurigere studies zijn echter noodzakelijk om dit sterker aan te tonen", meldt ze nog aan VILT. "De studie die Testaankoop deed, ging ook niet na wat het effect was op de gezondheid. Ze hebben enkel een nutritionele analyse gedaan/voedingswaarden geanalyseerd, en dan nog slechts van een beperkt aantal producten."

Toch meer zin in een stuk vlees? Volgens het Instituut Gezond Leven kent vers wit vlees zoals gevogelte de voorkeur. Vers rood vlees zoals biefstuk is acceptabel zolang het met mate wordt geconsumeerd, bewerkt vlees wordt beter vermeden. Hoe dan ook raadt het instituut aan om in verhouding meer plantaardige dan dierlijke voeding te consumeren.

Lees de volledige studie hier.