Sommige klimaatoplossingen verergeren andere milieuproblemen, waarschuwt internationaal rapport

De wetenschappers pleiten ervoor om de milieuproblematiek meer in zijn totaliteit te behandelen. De Amerikaanse professor Pamela McElwee, één van de hoofdverantwoordelijken voor het rapport, is allesbehalve optimistisch over het huidige klimaatbeleid op globaal niveau. “De huidige besluitvorming heeft voorrang gegeven aan financiële opbrengsten op korte termijn, terwijl de kosten voor de natuur werden genegeerd”, zegt ze.

Enkele cijfers. De afgelopen halfeeuw zagen we elk decennium de biodiversiteit met twee tot zes procent afnemen. Meer dan de helft van de wereldbevolking leeft in gebieden die zeer hard zullen lijden onder deze afname, versterkt door een verminderde waterkwaliteit en -beschikbaarheid en voedselzekerheid, met alle gevolgen van dien. Meer dan de helft van de wereldwijde jaarlijkse economie is matig tot sterk afhankelijk van de natuur, maar toch gaat er jaarlijks 1.700 miljard dollar overheidssubsidies richting zaken die de schade aan de biodiversiteit stimuleren en de druk op natuurlijke hulpbronnen verhogen. Er wordt jaarlijks voor 100 tot 300 miljard dollar gewonnen uit het illegaal onttrekken van natuurlijke hulpbronnen zoals hout, wilde dieren en vis.

De economische gevolgen van het verlies aan biodiversiteit zullen naar verwachting vooral de ontwikkelingslanden treffen. Deze landen zijn logischerwijs financieel ook niet uitgerust om deze problematieken op te vangen.

Maatregelen lonen

Het rapport licht bovendien uit hoe bepaalde maatrelen nu al hun nut bewijzen. Zo zou de vermindering van plasticgebruik al leiden tot een betere waterkwaliteit, minder overstromingen en minder door water overgebrachte ziekten. Het vergroenen en verblauwen van de steden werpt vruchten af om zogenaamde ‘hitte-eilandeffecten’ te vermijden.

De wetenschappers benadrukken ook het belang van kennis en respect voor inheemse volkeren en lokale gemeenschappen. Als voorbeeld ziet men hoe de ontbossing in het Braziliaanse Amazonegebied sterk werd afgeremd na het formaliseren en afdwingen van eigendomsrechten op gebieden van inheemse volken en lokale gemeenschappen.

Dit is dan ook een lichtend voorbeeld hoe schijnbaar ongerelateerde problemen, zoals het ontwortelen van lokale bevolkingsgroepen en illegale ontbossing, wel degelijk verband houden. Nog zo’n voorbeeld zijn de koraalriffen. Deze worden namelijk niet alleen bedreigd door de opwarming van de oceanen, maar ook door vervuiling, overbevissing en andere bedreigingen. Eén van deze problematieken oplossen is dus niet voldoende. Binnen de tien tot vijftig jaar zouden alle koralen op aarde kunnen verdwijnen.

Oplossing of oorzaak?

"Het gevaar bestaat dat we één crisis oplossen door de andere te verergeren", stelt Paula Harrison, een van de hoofdauteurs van de studie. Zij pleit dus ook om niet blind te staren op deeloplossingen, maar te werken naar een globale aanpak. Een voorbeeld. Om de klimaatverandering te bestrijden, worden bomen aangeplant. Als de boomsoorten echter slecht gekozen worden, kunnen ze net waterstress veroorzaken.

Maar er bestaan ook oplossingen die een positieve impact hebben op alle crisissen tegelijkertijd. De auteurs lijsten er een zeventigtal op, waaronder minder vlees eten, het herstellen van koolstofrijke ecosystemen (bossen, bodems en mangroves) en het beter managen van biodiversiteit om zo het risico op het overbrengen van ziektes van dieren op mensen te vermijden.