“Sneller groeiende kalveren geven meer melk”
De groeisnelheid van het jongvee heeft impact op de melkproductie. Dat blijkt uit een onderzoek binnen het VLAIO-project JongLeven waarvan de resultaten deze maand zijn bekendgemaakt. “Vermoedelijk hangt dit samen met de ontwikkeling van het uierweefsel”, klinkt het bij de onderzoekpartners die hiermee het belang van jongveeopfok willen benadrukken. De gemiddelde leeftijd dat een vaars afkalft ligt op 26 maanden in ons land, maar dat zou best gereduceerd worden tot onder 24 maanden. Naast de economische impact heeft snellere groei van de kalveren ook een impact op de klimaatafdruk van het bedrijf.
“Veehouders kunnen vaarzen die zwaarder, groter en breder zijn dan gemiddeld sneller insemineren waardoor ze vroeger afkalven. Deze vaarzen produceren niet alleen meer melk in hun eerste, maar ook in hun tweede lactatie. De groei van vaarzen had geen effect op het aantal inseminaties tot eerste dracht.” Zo luidt de discussie van het VLAIO-project JongLeven waarin onderzoeksinstellingen Vlaams Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO), Inagro en Hooibeekhoeve de voorbije zes jaar samen optrokken.
Voor het onderzoek, dat liep van 2018 tot 2023, werden twee groepen bedrijven geselecteerd: 14 voorloperbedrijven en 8 verbeterbedrijven. De voorloperbedrijven hadden een jaarproductie boven 10.000 liter per koe, een leeftijd bij eerste kalving onder de 24 maanden en een tussenkalftijd onder de 400 dagen. Op de acht verbeterbedrijven lag de gemiddelde leeftijd bij eerste kalving boven de 24 maanden. Op alle bedrijven werd de groei van de vaarzen driemaandelijks gemonitord en in een groeicurve (uitgedrukt in percentielen) gegoten. Op die manier, werden meer dan 14.000 weeg- en meetpunten van 1.760 vaarzen verzameld.
454 euro extra melkgeld
Het percentiel 50 (P50) op de groeicurve staat voor de mediane groei van de opgevolgde vaarzen. Het productieverschil tussen vaarzen op de P40 (onder mediaan) en op de P80 (boven mediaan) kwam bijvoorbeeld overeen met 1.100 kilo meetmelk. Bij een melkprijs van 41,25€ (Friesland Campina melkprijs september 2023), kan deze meerproductie van de beter groeiende vaarzen tot 454 euro meer melkgeld in de eerste lactatie leiden. De betere groei bleek geen effect te hebben op het eiwitgehalte, terwijl het vetgehalte bij de zwaardere vaarzen iets lager lag, maar economisch verwaarloosbaar zou zijn door het groter effect van de extra geproduceerde liters.
De meeste veehouders zijn zich bewust van het belang van de jongveeopfok, maar zitten er in de praktijk er niet altijd kort genoeg op.
Dat het gewicht van een kalf invloed heeft op de melkproductie in de eerste lactatie is algemeen bekend in de veehouderij. Melkveehouders streven naar een gewicht van 400 kilo. Het nieuw element in het onderzoek is de bevestiging dat kalveren die sneller dat gewicht bereiken ook meer melk produceren. “Indien een vaars afkalft bij 26 maanden, produceert zij doorgaans minder melk dan een vaars van hetzelfde gewicht die op 24 maanden afkalft”, vat ILVO-onderzoeker Maryline Lamérand samen.
"Het onderzoek bevestigt wat er al lange tijd vermoed wordt”, reageert Peter Vercauteren, areahoofd Vlaanderen bij rundveeverbeteraar CRV. Vaarzen die later afkalven zijn doorgaans iets vetter waardoor de afkalving minder makkelijk verloopt. Lamérand beaamt dit, maar voert nog een ander element aan. “De reden is in de scope van dit onderzoek niet bekeken, maar onze hypothese is dat het te maken heeft me de uierontwikkeling op jonge leeftijd. Ontwikkelt de uier sneller en beter dan ligt ook de productie hoger.”
Bedrijfsmanagement, biestgift en rantsoen
ILVO en de andere onderzoeksinstellingen benadrukken met de resultaten van het onderzoek in de hand het belang van jongveeopfok. “Dat begint meteen na de start van de geboorte en de biestgift. Daar zitten voedingsstoffen in die onontbeerlijk zijn voor de ontwikkeling van het dier.” Een tweede aandachtspunt is later in de jeugd. “Hou de aanwezigheid van darmverterende eiwitten in het rantsoen nauwlettend in de gaten. We hebben geconstateerd dat het rantsoen vaak wat schraal is op het gebied van eiwit.”
Peter Vercauteren stelt dat melkveehouders wel degelijk bewust zijn van het belang van jongveeopfok, maar dat men er in de praktijk niet kort genoeg opzit. “Vooral weidegang is dan een moeilijke. De pinken lopen ergens in de weide en ze worden niet geïnsemineerd tijdens deze buitenloop omwille van gemak. Bij stalvoedering is dat gemakkelijker.” Lamérand geeft aan dat weidegang op zich geen probleem is, vermits het gras in de weide genoeg voedingsstoffen bevat, maar dat het moment van inseminatie een strikter management vereist. Het feit dat de voorloperbedrijven, waar meer aandacht besteed wordt aan de jongveeopfok, beter presteren, bevestigt volgens de onderzoekers het belang van bedrijfsmanagement.
Ecologische voetafdruk
Lamérand schat de gemiddelde afkalfleeftijd in Vlaanderen op 26 maanden. “Deze leeftijd zou idealiter teruggeschroefd moeten worden naar 22 à 24 maanden”, stelt Lamérand die behalve de hogere melkproductie in eerste en tweede (en mogelijk latere) lactaties wijst op andere voordelen. “Als vaarzen op jongere leeftijd afkalven, heb je ook minder jongvee nodig om de melkveestapel te vervangen. Daarnaast verbetert ook de ecologische voetafdruk. Vaarzen die eerder afkalven, zijn productiever en hebben dus een lagere CO2 uitstoot per kilogram melk.”
