Recordomzet maskeert onzekerheden en uitdagingen telers BelOrta

“In een normaal seizoen zouden we kunnen spreken van behoorlijke prijzen voor heel wat tomatensoorten”, vertelt algemeen directeur Philippe Appeltans. “De gestegen kostprijs van zowel energie als grondstoffen heeft echter een grote impact op het bedrijfsresultaat van heel wat telers en teelten. Daarenboven viel het op dat een heleboel groentespecialiteiten het moeilijker hadden dan de klassieke types. De koopkrachtvermindering lijkt vooral een impact te hebben op producten met een hogere prijs.”

De komkommerproductie daalde overal aanzienlijk tegenover vorig jaar, wat resulteerde in een betere middenprijs. Aubergines kenden een moeizame seizoenstart maar mochten rekenen op een betere tweede jaarhelft, terwijl paprika een eerder wisselvallig seizoen heeft gekend met een iets lager resultaat in vergelijking met vorig jaar. Duurdere energie heeft niet alleen op een directe manier impact op productie, ook indirect wordt het telen van vruchtgroenten vaak heel wat moeilijker bij een lagere kastemperatuur.

Door een heropleving van de horeca en foodsector na twee coronajaren, deden bepaalde andere groenten het goed. “Dit uit zich onder andere in de vraag naar specifieke sorteringen van asperges”, aldus Appeltans. “Desalniettemin heeft het onvoorspelbare weer gezorgd voor een grillig verloop van het aspergeseizoen met een goede start, gevolgd door een heel zwakke meimaand en een ietwat beter seizoenseinde in juni. Een zelfde verloop zagen we bij heel wat bladgewassen. Een goede start, een zwak middenstuk en een beter seizoenseinde.”

Prei kende dan weer een jaar met twee gezichten. Het groeiseizoen van 2021 verliep voorspoedig en resulteerde in hoge opbrengsten per kilo. In combinatie met een zachte winter had dit lage prijzen tot gevolg in de eerste jaarhelft van 2022. De droge en warme zomer van 2022 had een negatieve impact op de productie en het aanbod waardoor de markt in het najaar wat kon heropleven. Bloemkool kende zowel qua aanvoer als qua prijsvorming een jaar met echte ups en downs, wat echter resulteerde in een onder gemiddelde jaarmiddenprijs.

Op de witloofmarkt was de situatie dan weer zeer slecht vanaf januari tot midden augustus. “De heropleving van de markt na deze periode kon de geleden schade helaas niet meer goedmaken. Koopkracht, energie, de internationale marktsituatie maar ook de alsmaar sneller opduikende, wijzigende en verdwijnende consumptietrends konden het resultaat van een product maken of kraken het afgelopen jaar”, klinkt het.

Zacht- en steenfruit

Terwijl de seizoenstart voor aardbeien degelijk op commercieel vlak was, ging die vanaf half april snel bergaf. Het samenkomen van heel wat productie in binnen- en buitenland leidde tot een tijdelijke explosie van het aanbod, met alle nefaste gevolgen voor de marktprijs. Na deze periode kwamen vraag en aanbod terug in evenwicht en herstelden de prijzen zich.

Op kwaliteitsvlak was 2022 een veel beter zachtfruitjaar dan 2021, dat geplaagd werd door een natte zomer. De verhouding tussen vraag en aanbod was redelijk goed in evenwicht en resulteerde zo in een relatief constante prijsvorming. De kersenproductie klom opnieuw naar normale cijfers. Een deugddoende evolutie na het zeer moeilijke 2021-seizoen.

Opvallend in 2022 was de verdere ontwikkeling van recent gelanceerde conceptproducten BelOplum (pruimen) en BelOmelon (meloenen). “Beide projecten worden door zowel de telers, handel als consumenten zeer warm onthaald. Lokale duurzame teelt wordt duidelijk gewaardeerd. Ook in 2023 gaan we verder deze ingeslagen weg in”, zegt Appeltans.

Wat appels betreft, kende de veiling dan weer een moeilijk jaar als gevolg van de te grote Europese producties. Bij de oogst van afgelopen herfst werden ook heel wat partijen direct voor verkoop aangeboden als gevolg van de hoge bewaarkosten. Dit zorgde voor een stevige druk op de markt. Lagere Europese stocks eind 2022 doen ons hopen op beterschap begin 2023.

Inflatie treft bio

“Net als bij enkele specialiteiten en convenience producten noteren we ook bij bio een belangrijke inflatie-impact”, merkt Appeltans op. “Bepaalde gelegenheids-biokopers grijpen al eens vaker naar een goedkoper alternatief en dit laat zich voelen in de verkoopcijfers.” Er was ook positief nieuws op bio-vlak. Het warme weer van afgelopen zomer had een positieve invloed op de kwaliteit van het bio-zachtfruit wat de verkoop en het verbruik ten goede kwam, zeker in vergelijking met het uiterst natte 2021.

De droogte heeft ook vaak een gevolg op de grootte van heel wat groente- en fruitsoorten. Kleinere maten leiden vaak ook tot een lager aanbod. “In een inflatiejaar als 2022 vertaalt dit zich helaas niet altijd in een betere prijsvorming, terwijl dat dat wel nodig is voor de rendabiliteit van de bio-producenten. Eind 2022 merkten we echter wel terug beterschap in de vraag en ook voor 2023 hopen we verder te gaan op dit elan”, aldus de BelOrta-directeur.

Jubileumjaar

In 2023 viert BelOrta zijn tiende verjaardag. “Uiteraard zullen we stilstaan bij dit eerste lustrum, maar onze focus ligt op de toekomst”, zegt Appeltans. “In de uitbouw van onze coöperatie werden we de afgelopen tien jaar regelmatig geconfronteerd met heel wat uitdagingen. Alsof de groente- en fruitteelt met alle onvoorspelbare weersomstandigheden en de steeds strengere wetgevingen nog niet zwaar genoeg was, kregen we in 2014 een zware Rusland-ban voor de voeten geworpen. Voor onze appelen en peren, maar ook voor heel wat vruchtgroenten ging hierdoor een kostbare afzetmarkt verloren. Ook de brexit, de coronacrisis en recent nog de wereldwijde energiecrisis en torenhoge inflatie zorgden voor een heel hobbelig parcours.”

Appeltans hekelt ook de politieke profileringsdrang. “De helaas soms weinig genuanceerde regelgevingen die dit tot gevolg heeft, gaat ten koste van het harde werk van onze producenten. Denk hierbij maar aan de steeds wijzigende verpakkingswetgevingen, de discussies over MAP7 en de gevolgen van het stikstofarrest voor de verdere ontwikkelingskansen van tuinbouwbedrijven. Gezond voedsel produceren is geen evidentie en daar zouden overheden en andere verantwoordelijkheidsdragers zich beter bewust moeten van zijn. Voedselproductie mag geen politieke pasmunt worden. Het is een dagelijkse opgave van heel wat gepassioneerde en trotse familiebedrijven.”

BelOrta blijft geloven in de toekomst en blikt vooruit naar de intentieverklaring die de veiling begin februari 2022 sloot met de Belgische Fruitveiling (BFV). Eind 2022 werden de gesprekken afgerond en bezegeld in een juridisch akkoord. Verwacht wordt dat tegen medio 2023 de Belgische Mededingingsautoriteit haar finale goedkeuring zal verlenen met als doelstelling tegen 1 juli 2023 tot een volledige operationele integratie te komen.

“BelOrta neemt als coöperatie van meer dan 900 telers, of beter 1300 telers na integratie met BFV, graag de handschoen op en kijkt met veel enthousiasme positief vooruit”, besluit Appeltans. “We zijn ervan overtuigd dat samenwerken loont en dat iedereen in de keten van veld tot op bord hier de vruchten van plukt. Ook het komende jaar zullen onze fiere BelOrta-telers zich weer inzetten om elke dag voor de lekkerste, meest kwaliteitsvolle groenten en het sappigste fruit te zorgen. Lokaal geteeld, kraakvers, vol smaak en verbazend plezant voor iedereen aan tafel.”