Goede prognoses, maar Vlaamse hardfruitteler waarschuwt voor greep van megahandelaars
interviewHet hardfruitseizoen lijkt af te stevenen op een herhaling van vorig jaar. Door de weersomstandigheden zijn de productieverwachtingen getemperd, maar bij een nakend onderaanbod zou de prijs wel eens weer goed kunnen zijn. Terwijl de junirui volop bezig is in zijn boomgaarden in Tongeren-Borgloon, blikt teler Chris Groven vooruit op wat de toekomst brengt voor de Vlaamse fruitsector. “De opkomst van grote bedrijven die teelt en handel combineren, vormt een structureel risico voor de markt.”
Vanuit het terras achter zijn huis kijkt Groven (56) uit over een heuvelachtig landschap vol appel- en perenbomen. “Een prachtig uitzicht”, zegt hij glimlachend, “maar je ziet ook altijd je werk.”
Van appel naar peer
Met 14 hectare appels en 10 hectare peren runt Groven een atypisch fruitbedrijf naar Vlaamse normen. Als voorzitter van de fruitbeurs Fructura kent hij de sector als geen ander. Hij zag de appelteelt de afgelopen tien jaar in zwaar weer komen. “De prijsvorming bij appels was zo slecht dat veel telers overstapten op peren. Vlaanderen is intussen echt een perenland geworden.”
Polen in opmars, Italië in verval
Reden van de slechte prijsvorming tot twee jaar geleden was mede de groeiende productie in Polen waar telers tegen lagere kosten kunnen produceren. De verschuiving richting perenteelt is volgens Groven dan ook niet zonder risico. In Polen worden momenteel massaal perenboomgaarden aangeplant. “De klimaatopwarming speelt daar zelfs in het voordeel: het risico op vorstschade in de winter daalt.”
Het is niet de enige bedreiging. “Steeds meer gewasbeschermingsmiddelen verdwijnen van de markt. Daardoor zijn ziektes als schurft, maar ook plagen zoals de wants, steeds moeilijker te beheersen.” Op zijn bureau toont hij een appel met een donkere plek. “Dit is schurft. We krijgen er elk jaar meer last van.”
Vooral in Zuid-Europa hebben wantsen al flink wat schade aangericht. “Zij zijn naast de hoge temperaturen mee verantwoordelijk voor de neergang van de Italiaanse perenteelt”, zegt Groven. “Als Italië minder produceert, merken wij dat meteen in onze export naar Duitsland.”
De Belgische conferencepeer blijft ook gewild in Rusland. “Hoewel de export officieel stilviel na de Russische boycot van 2014, vinden veel peren via omwegen alsnog hun weg daarheen.” Dat zou deels verklaren waarom Poolse telers bereid zijn het risico op late vorst te nemen.
Via omwegen komt een groot deel van de Europese perenproductie alsnog in Rusland terecht
Vorstprikken drukken productie in Europa
Dit jaar ondervonden de Polen en ook de Turken (Turkije is een belangrijk perenland, red.) wel overlast van de winter. “Wintervorst tijdens de bloei heeft de productieverwachtingen daar toch getemperd”, aldus de Limburgse teler. In Vlaanderen heeft de vorst geen roet in het eten gegooid, maar een gure oosterwind heeft volgens Groven de bloei gefnuikt. “Ik verwacht 60 procent van de oogst van normale jaren.”
Toch ziet de Limburger de markt positief in en voorspelt hij een herhaling van vorig jaar. “Ook toen viel de productie hier en elders in Europa tegen en was er een onderaanbod met goede prijzen als gevolg.” Illustratief daarvoor was de prijs voor industrieappelen. “Doordat de industrie geen voorraad had en er weinig aanbod was, betaalden ze vorig jaar prijzen die normaal voor klasse A gelden.”
Macht verschuift richting megahandelaren
Groven is één van de 350 hardfruittelers die aangesloten is bij BelOrta. Het ledenaantal hardfruittelers bij BelOrta kreeg een boost nadat de coöperatieve groente- en fruitveiling de Belgische Fruitveiling (BFV) opslokte in 2023. Hierdoor ontstond een indrukwekkende blok van Vlaamse hardfruittelers die zo sterker hoopten te staan tegen de retail.
Tegenover de traditionele coöperatieve veiling staan de meer commerciële producentenorganisaties, zoals Green Diamond en New Green. “Deze coöperaties zijn opgericht door handelaars met het doel om Europese GMO-subsidies binnen te halen”, aldus Groven die constateert dat deze producentenorganisaties flink aan de weg timmeren.
De concurrentie van deze spelers speelt al langer, bevestigt Kris Jans, directeur fruit bij BelOrta. Tot een exodus van fruittelers bij BelOrta heeft het volgens hem niet geleid. “Deze spelers trekken aan de mouw van onze telers. Op deze manier proberen zij onrust te creëren in de sector. Dat is logisch: handelaars hebben liever onrust dan stabiliteit, dat drukt de prijzen. Maar uiteindelijk hebben we elkaar nodig.”
Groven ziet op termijn wel een risico in deze commerciële producentenorganisaties waarbij het oprichtende handelshuis vaak ook eigen productie heeft. Sommige van deze teeltbedrijven – zoals Vergo, Devos en Derwael – zijn het voorbije jaren sterk gegroeid en slokken kleine bedrijven op.
Het feit dat deze handelaars zelf telen, vindt hij niet slecht. "Zo krijgen ze ook meer inzicht in de kosten en de uitdagingen in de teelt”, stelt hij. Maar de groeiende macht van deze handelshuizen baart hem zorgen. “Er zijn zo’n tien handelaars-telers actief, waarbij een aantal de markt domineren. Deze bedrijven hebben eigen productie, kunnen via hun producentenorganisatie afzetten, én kopen ook nog aan op de veiling. Als de prijzen hoog liggen, verkopen ze eerst hun eigen producten. Zijn de prijzen laag, dan kopen ze op en stockeren ze tot betere tijden. Dat verstoort het evenwicht", schetst Groven de impact.
De consolidatie gaat verder: Devos Group en Wouters Fruit kondigden eind vorig jaar aan hun handelsactiviteiten vanaf augustus 2025 te fuseren.
Zelf blijft Groven voorlopig op de huidige koers. Veel van zijn oogst verkoopt hij in eigen beheer, en zijn dochter toont interesse in het bedrijf waardoor opvolging wellicht verzekerd is.
