Kersenproductie herstelt na dramatisch seizoen

Van Kerckvoorde (40) wijst op de noodtoelating die de Nederlandse overheid recent nog gaf voor het enige doeltreffende middel tegen de Suzuki-fruitvlieg. Deze vlieg legt haar eitjes in de kers vlak voor de oogst, waarna larven zich in de vrucht ontwikkelen. “Als ook dat laatste middel verdwijnt, is het gedaan met de kersenteelt”, stelt hij onomwonden. Hij leeft mee met zijn Nederlandse collega’s, maar maakt zich tegelijk zorgen over de toekomst van de sector in Vlaanderen.

Van Kerckvoorde uit daarnaast kritiek op het feit dat individuele lidstaten zelfstandig gewasbeschermingsmiddelen kunnen verbieden, terwijl die elders in Europa nog zijn toegelaten. “Als kersen verdwijnen uit landen met strenge normen, worden ze gewoon ingevoerd uit regio’s met soepelere regels, en dan blijven er wél residuen op de vruchten.”

Plaagdruk en concentratie: extra uitdagingen

De Suzuki-fruitvlieg blijft ook in Vlaanderen één van de grootste bedreigingen voor de kersenteelt. “In België zijn momenteel nog drie middelen toegelaten, maar zodra er één wegvalt, komen we in de problemen”, zegt Van Kerckvoorde. “Bovendien zijn de teeltbedrijven hier meer geconcentreerd dan in Nederland, wat de plaagdruk aanzienlijk vergroot.”

De onzekerheid over de toekomst van gewasbescherming weerhoudt hem ervan grote uitbreidingen te plannen. Op zijn acht hectare teelt hij een tiental rassen, en combineert die activiteit met zijn werk als fruitteeltadviseur bij het Limburgse onderzoekscentrum pcfruit. In de winter helpt hij in de apotheek van zijn vrouw. “Ik heb farmacie gestudeerd, maar al snel ontdekt dat mijn hart bij de fruitteelt ligt”, vertelt hij. Zestien jaar geleden begon hij met drie hectare achter zijn woning. Inmiddels is zijn teelt verspreid over meerdere percelen, waarvan het merendeel is overkapt.

Bomen als haag voor de toekomst

Dankzij overkappingen beperkt Van Kerckvoorde de risico’s van regen, hagel en vogelvraat, allemaal belangrijke schadefactoren. “De kers is de meest gevoelige fruitsoort die we in België telen”, zegt Mieke Thoelen, R&D-supervisor bij BelOrta. Ze wijst daarnaast op de impact van nachtvorst en langdurige regen. “Door de regen vorig jaar zijn veel bomen afgestorven. Kersenbomen verdragen geen ‘natte voeten’, staan hun wortels onder water, dan gaan ze snel dood.”

Om ook dat risico te beperken, plantte Van Kerckvoorde zijn jongste bomen op kleine heuveltjes. Opvallend: hij teelt deze bomen als een soort haag, waarbij de takken strak worden geleid met bamboestokken en stalen kabels. Dat staat in scherp contrast met de oudere percelen, waar de bomen breed uitwaaieren. Met die nieuwe teeltwijze anticipeert hij op de toekomst: “Een robot werkt veel efficiënter in twee dimensies dan in drie”, verklaart hij. “Als de sector wil blijven evolueren, zullen we daar nu al rekening mee moeten houden.”

Ook nu al plukt hij de vruchten van deze aanpak. “De pluk gaat hierdoor tot 30 procent sneller”, zegt hij. “Ik heb minder seizoensarbeiders nodig, en kan hen eenvoudiger instructies geven, bijvoorbeeld over het opsnoeien van de bomen.”

Arbeid blijft de grootste kostenpost in de teelt, en de beschikbaarheid van personeel baart steeds meer zorgen. Voorlopig lukt het Van Kerckvoorde nog: over twee weken starten veertig Roemeense seizoenarbeiders met het vullen van de bakken vol zoete, donkerrode vruchten.

Ondanks de risico’s wint de kersenteelt nog aan populariteit. Volgens cijfers van de Vlaamse overheid steeg het areaal zoete kersen van 870 hectare in 2018 naar 975 hectare in 2023. Thoelen verwacht dat het areaal de komende jaren stabiel blijft, maar ziet wel een duidelijke trend naar overkapping. “Vandaag is zo’n 35 procent van het areaal overkapt. Door de klimaatverandering nemen de risico’s én de kosten toe. We verwachten dat die trend zich versneld zal doorzetten.”

Van Kerckvoorde zelf houdt voorlopig de boot af voor grote investeringen. “Misschien komt er nog een hectare bij, maar de focus ligt vooral op optimalisatie van wat we al doen.”

Centralisatie kersenverwerking BelOrta

Ook BelOrta is voorbereid op het nieuwe kersenseizoen. De coöperatie centraliseerde dit jaar haar volledige kersenwerking in Sint-Truiden, waar ook de meeste telers zijn gevestigd. Voorheen verliepen inzameling, koeling, sortering en verkoop via zowel Borgloon als Sint-Truiden.

Met de centralisatie wil BelOrta het logistieke proces efficiënter en duurzamer maken. Zo hoeven kersen niet langer tussen locaties vervoerd te worden, kunnen volle paletten direct klaarstaan voor levering en kunnen kopers alles op één plaats ophalen. “Dat betekent minder transport, lagere CO₂-uitstoot en een efficiëntere inzet van mensen en middelen”, zegt Thoelen.

Hoewel de sorteer- en verpakkingslijnen zijn verhuisd uit Borgloon, kunnen telers daar nog steeds hun kersen afleveren. De vruchten krijgen bij aankomst een koele douche via een hydrokoeler, wat de temperatuur snel verlaagt. Hierdoor worden de kersen minder kwetsbaar bij verwerking en blijft de houdbaarheid tot wel tien dagen langer behouden.