Recordjaar bij BelOrta, maar zorgen over de toekomstige productbeschikbaarheid
Met een jaaromzet van 626 miljoen euro heeft BelOrta haar beste jaar ooit gedraaid. Toch is er niet meteen reden tot juichen. Enerzijds is de recordomzet positief beïnvloed doordat de veiling dit jaar BFV opslokte. Anderzijds zijn de kosten sterk gestegen waardoor het maar de vraag is of telers beter af zijn. Daarnaast kende de veiling vorig jaar een verminderde aanvoer door de energiecrisis en klimatologische omstandigheden. BelOrta ziet hierin signalen dat de toekomstige productbeschikbaarheid van groenten en fruit in het gedrang kan komen.
“Als 2023 ons iets heeft geleerd, dan is het dat productzekerheid niet meer zo vanzelfsprekend is. Klimaat, toenemende ziektedruk, een gebrek aan adequate gewasbeschermingsmiddelen, volatiliteit op energiemarkten, een steeds strengere regelgeving, krapte op de arbeidsmarkt en geopolitieke onrust zijn enkele van de factoren die ervoor zorgen dat een goed gevuld groente- en fruitschap, zelfs in het welvarende Europa, niet vanzelfsprekend is”, zo klinkt het in de nieuwjaarsboodschap van BelOrta.
De grootste groente- en fruitveiling van ons land, die vorig jaar haar tienjarig jubileum vierde, heeft een bevlogen jaar achter de rug. Zo was er onder andere de integratie met de Belgische Fruitveiling (BFV) waardoor het aantal BelOrta-hardfruittelers verdubbelde en ook de aanvoer verdubbelde. Deze nieuwe telers waren goed voor zo’n 100 miljoen euro, hetgeen de recordomzet van 626 miljoen euro dit jaar deels verklaart.
Fruittelers doen goede zaken na dramatisch vorig seizoen
3 december 2023Bij het hardfruit ziet de veiling een groot onderscheid tussen de twee jaarhelften. De prijzen presteerden in de eerste maanden van 2023 onder de verwachtingen. Voor de appels waren de oude oogst en een grote Europese voorraad spelbrekers in de periode september 2022 tot maart 2023. Pas vanaf de maand april kan men spreken van een prijscorrectie voor zowel appels als peren.
Het huidige appel- en perenseizoen kende een zeer goede start. “Met de nieuwe oogst in augustus en september is men kunnen starten op een lege markt. Dit heeft ervoor gezorgd dat de prijsvorming een stuk beter was als vorig jaar. Ook de kleinere oogst aan peren en appels in andere Europese productiegebieden heeft hiertoe bijgedragen”, klinkt het.
De omzet is toegenomen, maar dat moet ook wel gezien de gestegen kosten voor onze telers
Ook zonder de extra BFV-telers zou BelOrta het vorige omzetrecord overtroffen hebben. Zo klokte de veiling in 2022 af op 507 miljoen euro. “De omzet is inderdaad toegenomen, maar dat moet ook wel gezien de sterk gestegen kosten voor onze telers”, vertelt directeur Philippe Appeltans. Volgens hem is het sterk de vraag of de groente- en fruittelers er onder aan de streep op vooruitgaan. Hij benadrukt daarbij dat de rentabiliteit van telers ook sterk bedrijfs- en productafhankelijk is.
Serregroenten en energiecrisis
In 2023 dreunde de energiecrisis nog na. Dat was vooral te merken in de aanvoer van de serregroenten. Zo werd er vorige winter nauwelijks belicht door BelOrta-telers en was er geen aanvoer van tomaten in de eerste maanden van het jaar. De aanvoer trok gaandeweg het jaar wat aan, maar uiteindelijk werden er jaarrond 10 procent minder losse en trostomaten aangeleverd dan het jaar ervoor. Wat betreft de 'specialities' bedroeg de terugval ten opzichte van 2022 zelfs 25 procent.
Deze winter wel weer Vlaamse tomaten in de supermarkten
20 december 2023Tegenover de mindere opbrengsten en gestegen kosten voor tomatentelers, was de prijsvorming van de tomaten dan weer behoorlijk. “Bepaalde periodes van het jaar was er een goede buitenlandse vraag naar onze tomaten. De grote productiegebieden in Zuid-Europa werden, naast toegenomen ziektedruk, meer dan eens getroffen door hittegolven, met een sterke impact op hun eigen productie”, klinkt het.
Wat betreft de komkommer- en courgetteteelt zag BelOrta juist een grotere aanvoer door een uitbreiding van het areaal. Dit vertaalde zich in een matige prijsvorming voor deze vruchten. Bij de courgettes leidde de toegenomen vollegrondsproductie prijstechnisch zelfs tot een van de minste seizoenen van de laatste jaren. Aubergines op hun beurt kenden een moeizame eerste seizoenhelft maar mochten daarna rekenen op een behoorlijk eindspurt in de maanden augustus en september, terwijl paprika het bij momenten zeer goed deed. “De reden daarvoor is onder andere terug te brengen op kwaliteit- en aanbodproblemen in diverse productieregio’s”, aldus BelOrta.
Regen en droogte bij vollegrondsgroenten
Ook in Vlaanderen hadden klimatologische omstandigheden vorig jaar een grote impact op productie en prijsvorming. Zo kenmerkte 2023 zich door een nat voorjaar met koude nachten. Dat laatste had onder andere lage aspergevolumes tot gevolg. Voor de witte asperges uit serres en verwarmde volle grond verliep de prijsvorming tijdens de eerste weken van het seizoen daardoor goed. “De combinatie van lage producties en een betere vraag gaf een positief effect op de prijsvorming in april en mei. Vanaf juni daarentegen viel die vraag wat weg waardoor het einde van het seizoen eerder matig tot zwak was.”
Ook op het gebied van witloof viel de aanvoer tegen. Dit had mede te maken met de tegenvallende oogst van witloofwortelen eind 2022. Vorig jaar werd hierdoor regelmatig gekenmerkt door witloofschaarste waardoor de prijsvorming in het voorjaar en in het najaar hoger was dan gemiddeld. Hogere temperaturen in de zomermaanden en begin september hadden dan weer eerder een negatieve impact op de prijsvorming. Overvloedige regenval in november zorgde voor dramatische omstandigheden op het veld met een moeizame witloofworteloogst als gevolg.
Spruitentelers verliezen 4.000 euro per hectare
4 december 2023Natte velden bemoeilijken oogst
Ook voor de preiteelt had de regen een grote impact. Prei kende twee verschillende jaarhelften. De schaarste in het voorjaar zorgde voor een toegenomen vraag en stijgende prijzen. De verwachting van ruime oogsten en eerder lage prijzen als gevolg van een zachtere zomer werd tenietgedaan door overvloedige regenval en bijgevolg moeilijk oogstbare preivelden in november waardoor eind 2023 gekenmerkt werd door een bovengemiddelde prijsvorming en onzekerheid omtrent beschikbaarheid voor het voorjaar van 2024.
De uitzonderlijke hevige regenval deze winter had globaal gezien een grote invloed op oogst en beschikbaarheid van wintergroenten. Ook in de rest van Europa werden overigens records opgetekend op vlak van weersextremen. Overstromingen in de Povlakte, bosbranden in Griekenland, extreme hitte in Zuid-Europa, nooit geziene droogte in grote delen van Spanje. Het had volgens BelOrta impact op de beschikbaarheid van verse groenten en fruit op de Europese markt. “De combinatie met lagere winterproducties in Noordwest-Europa zorgden ervoor dat er in februari en maart zelfs her en der zelfs tekorten ontstonden."
Product- en afzetzekerheid en leveringsbetrouwbaarheid worden volgens de veiling belangrijke thema’s voor de komende jaren. Behalve klimaat en energie, zijn ook beperkingen op het gebied van gewasbeschermingsmiddelen, de krappe arbeidsmarkt en steeds strengere regelgeving risicofactoren. BelOrta-directeur Appeltans noemt daarnaast ook de moeilijkheid van het verkrijgen van vergunningen voor de bouw van serres als pijnpunt. “Doordat het nagenoeg onmogelijk is om een vergunning te verkrijgen, komt op termijn de beschikbaarheid van serregroenten in gevaar”, zegt hij. Ook geopolitieke spanningen blijven een bedreiging vormen.
Volgens Appeltans is het een gedeelde verantwoordelijkheid om Belgisch producten in de winkelschappen te houden. Zo verwacht hij van de politiek een degelijk, duurzaam wettelijk kader; zouden er door de afnemers geen bovenwettelijke eisen gesteld moeten worden zonder dat hier een beloning tegenover staat; en bovendien zou de consument Belgische producten niet links moeten laten liggen als importproducten een paar cent goedkoper zijn.
Ook ziet de veiling voor zichzelf een belangrijke rol weggelegd, onder andere in de vorm van marketing. In dat licht moeten ook de promotieacties voor een gezond en evenwichtig voedingspatroon gezien worden. Zo lanceerde BelOrta vorig jaar ‘Brainboosters’, een alternatieve verpakking om de studenten tijdens de (her)examens aan te moedigen om gezond te blijven eten. Met deze andere projecten wil de veiling de dalende consumptie van verse groenten en fruit van de voorbije jaren tegengaan.
Bio leeft opnieuw op
In 2022 kende de bioconsumptie in België een stevige knauw en tekenden heel wat indicatoren voor het eerst met rode cijfers. In 2023 zag BelOrta echter tekenen van een kentering en zou de interesse voor bio terug toenemen. Als gevolg van de integratie van de BFV-biofruitproductie steeg het BelOrta-aanbod gevoelig. Grootste producten binnen het biologisch aanbod zijn nu peer en appel, gevolgd door komkommer en trostomaten. Ook het totale assortiment neemt toe tot een 100-tal soorten, met zelfs een aanbod van kersen en aardbeien.
Bron: Eigen berichtgeving
