"President slachtoffer van Paraguayaanse sojaoorlog"

De Paraguayaanse president Fernando Lugo is afgelopen week weggestemd door de Senaat, als gevolg van wat Oxfam de ‘Paraguayaanse sojaoorlog’ noemt. “De afzetting van Lugo is de finale van een historische strijd tussen arm en rijk in het land, gevoed door de grote vraag naar soja-veevoeder en biobrandstoffen in de wereld”, klinkt het. Oxfam drukt de internationale gemeenschap op zijn verantwoordelijkheid.

De rechtstreekse aanleiding van Lugo’s afzetting was de dood van elf boeren en zes politieagenten bij een krakersincident op de boerderij van een grootgrondbezitter. Volgens Stefaan Declercq, algemeen secretaris van Oxfam-Solidariteit, schuilt er echter meer achter zijn neergang. “Lugo stond immers bekend als de ‘kampioen van de armen’, die als president beloofde het Paraguayaanse land te herverdelen en een landbouwhervorming door te voeren. De belanghebbenden bij de ‘sojaboom’ die zich de laatste decennia heeft voltrokken in het land, spanden hierdoor tegen hem samen”, schrijft hij in DeWereldMorgen.

Paraguay is volgens Declercq wereldwijd de vierde grootste uitvoerder van soja en de tweede snelst groeiende economie. “In 2010 groeide het Bruto Binnenlands Product met 15 procent en volgend jaar zal de economie volgens het Internationaal Monetair Fonds (IMF) nog eens met 8,5 procent groeien. Desondanks leeft 40 procent van de bevolking in armoede en is 11 procent ondervoed.”

Een belangrijke reden voor deze macro-economische groei is volgens Declercq de sojaproductie. “De export van soja alleen is al rond de 1,6 miljard dollar waard. Maar om de groei in sojaproductie mogelijk te maken, werden sinds 1996 al meer dan 3 miljoen acre (een acre is 40,47 are, nvdr.) bos gekapt en worden elk jaar zo’n 9.000 plattelandsgezinnen onteigend. Voornamelijk Braziliaanse ‘kolonisten’ maken zich schuldig aan dergelijke praktijken van landroof.”

Ondanks de bloeiende sector en stijgende vraag naar soja is het land er volgens Declercq niet in geslaagd toegevoegde waarde te realiseren met zijn export. “Tot 70 procent van de sojaproductie wordt uitgevoerd, maar dit voornamelijk als grondstof. In 2010 werd 5,7 miljoen ton van de totale sojaoogst onverwerkt uitgevoerd, terwijl slechts 1,5 miljoen ton eerst verwerkt werd. De gewone bevolking van Paraguay trekt hierdoor aan het kortste eind.”

Naar aanleiding van het ontslag van president Lugo, trekt Declercq aan de alarmbel. “Oxfam is bezorgd over recht en gezag en het democratische proces in Paraguay. De internationale gemeenschap moet meer aandacht hebben voor de plattelandsontwikkeling en duurzame voedselproductie in het land, evenals voor een eerlijker verdeling van het recht op land, zodat de arme boeren beter beschermd zijn tegen landroof.”

Ten slotte wijst hij nog op de verantwoordelijkheid van Europa en China, als grote soja-importeurs. “Een aanzienlijk deel van de sojaproductie in Paraguay wordt verwerkt tot biobrandstof voor Europese wagens. Hiervoor wordt vruchtbaar land omgezet, terwijl één miljard mensen in de wereld honger lijden. Politici die deze ontwikkeling stimuleren, dragen bij tot conflicten over schaarse natuurlijke grondstoffen. En bij conflicten betalen de armste mensen altijd het gelag.”